Bài 22. Tác dụng từ của dòng điện - Từ trường

VẬT LÍ 9
Năm học: 2012 - 2013
GV: HUỲNH MINH VƯƠNG
- TRƯỜNG THCS VĨNH LỢI
PGD & ĐT CHÂU THÀNH TỈNH AN GIANG
Tuần 12
Tiết 23
KIỂM TRA BÀI CŨ
 Mỗi nam châm có hai từ cực. Cực Nam (S) và cực Bắc (N).
1. Mỗi nam châm có mấy từ cực ? Kể tên các từ cực ? Kí hiệu ?
 Khi đặt hai nam châm gần nhau, các cực cùng tên đẩy nhau, các cực khác tên hút nhau.
2. Khi đặt hai nam châm gần nhau, chúng sẽ tương tác với nhau như thế nào ?
BT1
22.3
Bài tập 1
Trong thí nghiệm phát hiện từ trường của dòng điện (thí nghiệm Ơxtet ) dây dẫn AB được bố trí như thế nào?
A. Tạo với nam châm một góc bất kì.
B. Vuông góc với kim nam châm.
C. Song song với kim nam châm.
D. Tạo với kim nam châm một góc nhọn.
KIỂM TRA BÀI CŨ
Bài mới
22.3
Bài tập 22.3 trang 50 SBT
Từ trường không tồn tại ở đâu ?
A. Xung quanh nam châm.
B. Xung quanh dòng điện.
C. Xung quanh điện tích đứng yên.
D. Xung quanh Trái Đất.
KIỂM TRA BÀI CŨ
Bài mới
BT1
Tiết 23
Giáo viên – HUỲNH MINH VƯƠNG
TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN -
TỪ TRƯỜNG
BÀI 22
Ghi bài
Bài 22:
I. LỰC TỪ
1. Thí nghiệm
TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN - TỪ TRƯỜNG
Bố trí thí nghiệm như hình 22.1 sao cho lúc công tắc K mở, dây dẫn AB song song với kim nam châm đang đứng yên.
Bài 22:
I. LỰC TỪ
1. Thí nghiệm
TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN - TỪ TRƯỜNG
C1: Đóng công tắc K. Quan sát và cho biết có hiên tượng gì xảy ra với kim nam châm. Lúc đã nằm cân bằng, kim nam châm còn song song với dây dẫn có dòng điện chạy qua nữa không ?
Bài 22:
I. LỰC TỪ
1. Thí nghiệm
TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN - TỪ TRƯỜNG
C1: Đóng công tắc K. Quan sát và cho biết có hiên tượng gì xảy ra với kim nam châm. Lúc đã nằm cân bằng, kim nam châm còn song song với dây dẫn có dòng điện chạy qua nữa không ?
Lúc đã nằm cân bằng, kim nam châm còn song song với dây dẫn có dòng điện chạy qua nữa không ?
Bài 22:
I. LỰC TỪ
1. Thí nghiệm
TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN - TỪ TRƯỜNG
C1: Đóng công tắc K. Quan sát và cho biết có hiên tượng gì xảy ra với kim nam châm.
Kim nam châm không còn song song với dây dẫn có dòng điện chạy qua.
2. Kết luận
Dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kì đều gây ra tác dụng lực (gọi là lực từ) lên kim nam châm đặt gần nó. Ta nói rằng dòng điện có tác dụng từ.
Lúc đã nằm cân bằng, kim nam châm còn song song với dây dẫn có dòng điện chạy qua nữa không ?
Dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kì gây ra tác dụng gì lên kim nam châm đặt gần nó. Ta nói rằng dòng điện có tác dụng gì ?
Bài 22:
I. LỰC TỪ
1. Thí nghiệm
TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN - TỪ TRƯỜNG
C2: Có hiên tượng gì xảy ra với kim nam châm ?
Kim nam châm lệch khỏi hướng Nam-Bắc.
II. TỪ TRƯỜNG
C3: Ở mỗi vị trí, sau khi kim nam châm đã đứng yên, xoay cho nó lệch khỏi hướng vừa xác định, buông tay. Nhận xét hướng của kim nam châm sau khi đã trở lại vị trí cân bằng ?
Ở mỗi vị trí, kim nam châm đều chỉ một hướng xác định.
- Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện có khả năng tác dụng gì lên kim nam châm đặt trong nó ? Ta nói trong không gian đó có gì ?
Bài 22:
I. LỰC TỪ
1. Thí nghiệm
TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN - TỪ TRƯỜNG
2. Kết luận
- Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt trong nó. Ta nói trong không gian đó có từ trường.
II. TỪ TRƯỜNG
- Tại mỗi vị trí nhất định trong từ trường của thanh nam châm hoặc của dòng điện, kim nam châm đều chỉ một hướng xác định.
- Tại mỗi vị trí nhất định trong từ trường của thanh nam châm hoặc của dòng điện, kim nam châm chỉ hướng như thế nào ?
Bài 22:
I. LỰC TỪ
1. Thí nghiệm
TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN - TỪ TRƯỜNG
2. Kết luận
Nơi nào trong không gian có lực từ tác dụng lên kim nam châm thì nơi đó có từ trường.
II. TỪ TRƯỜNG
3. Cách nhận biết từ trường
a) Từ các thí nghiệm đã làm ở trên, hãy rút ra cách dùng kim nam châm để phát hiện ra từ trường.
b) Kết luận
Bài 22:
I. LỰC TỪ
TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN - TỪ TRƯỜNG
II. TỪ TRƯỜNG
III. VẬN DỤNG
C4: Nếu có một kim nam châm thì em làm thế nào để phát hiện ra trong dây dẫn AB có dòng điện hay không ?
Đặt kim nam châm lại gần dây dẫn AB. Nếu kim nam châm lệch khỏi hướng Nam-Bắc thì trong dây dẫn AB có dòng điện và ngược lại.
C5: Thí nghiệm nào đã làm với nam châm chứng tỏ rằng xung quanh Trái Đất có từ trường ?
Đó là thí nghiệm đặt nam châm ở trạng thái tự do, khi đứng yên, nam châm luôn chỉ hướng Nam-Bắc.
Bài 22:
I. LỰC TỪ
TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN - TỪ TRƯỜNG
II. TỪ TRƯỜNG
III. VẬN DỤNG
C6: Tại một điểm trên bàn làm việc, người ta thử đi thử lại vẫn thấy kim nam châm luôn nằm dọc theo một hướng xác định, không trùng với hướng Nam-Bắc. Từ đó có thể rút ra kết luận gì về không gian xung quanh kim nam châm ?
Không gian xung quanh kim nam châm có từ trường.
Bài 22:
I. LỰC TỪ
TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN - TỪ TRƯỜNG
II. TỪ TRƯỜNG
III. VẬN DỤNG
C6:
Không gian xung quanh kim nam châm có từ trường.
* Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện tồn tại một từ trường. Nam châm hoặc dòng điện có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt gần nó.
* Người ta dùng kim nam châm (gọi là nam châm thử) để nhận biết từ trường.
cc
Bài tập 22.1 trang 50 SBT.
Trong thí nghiệm phát hiện tác dụng từ của dòng điện, dây dẫn AB được bố trí như thế nào ?
A. Tạo với kim nam châm một góc bất kì.
D. Tạo với kim nam châm một góc nhọn.
B. Song song với kim nam châm.
C. Vuông góc với kim nao châm.
Bài tập 22.7 trang 51 SBT.
Người ta dùng dụng cụ gì để nhận biết từ trường ?
A. Dùng ampe kế.
B. Dùng vôn kế.
D. Dùng kim nam châm có trục quay.
C. Dùng áp kế.
BÀI TẬP CỦNG CỐ
Bài tập 22.8 trang 51 SBT.
Lực do dòng điện tác dụng lên kim nam châm gọi là :
A. Lực hấp dẫn.
D. Lực điện từ.
C. Lực từ.
B. Lực điện.
@ Học bài .
@ Làm các bài tập 22.2 đến 22.6 trang 50, 51 SBT.
@ Xem và soạn trước :
Bài 23 : TỪ PHỔ -ĐƯỜNG SỨC TỪ
* Từ phổ là gì ? Có thể thu được từ phổ bằng cách nào ?
* Chiều của đường sức từ được quy ước như thế nào ?
TIẾT HỌC ĐÃ KẾT THÚC
CHÂN THÀNH CÁM ƠN
QUÝ THẦY CÔ
VÀ CÁC EM HỌC SINH
Kính thưa quý thầy cô, quý đồng nghiệp : Đây là bài giảng mà tôi mới vừa thực hiện xong, nếu thầy cô có quan tâm đến việc tạo ra các bài giảng Vật lí nói chung thì vui lòng trao đổi với tôi để công tác giảng dạy được tốt hơn. Tôi sẵn sàng lắng nghe những ý kiến đóng góp của quý vị. Mọi ý kiến đóng góp mong quý thầy cô, quý đồng nghiệp vui lòng trao đổi theo địa chỉ :
[email protected]
[email protected]
Trân trọng kính chào !
VÀI DÒNG CỦA TÁC GIẢ