Bài 22. Tác dụng từ của dòng điện - Từ trường

`
Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo
ĐếN dự giờ
MÔN VẬT LÍ - LỚP 9
* Khi đặt hai nam châm gần nhau thì chúng tương tác với nhau như thế nào ?
Câu 1
Câu 2
* Muốn xác định tên cực của một thanh nam châm khi màu sơn đã bị tróc hết ta có thể làm như thế nào?
Dựa vào một kim nam châm đã biết cực. Đưa đầu thanh nam châm lại gần cực Bắc của kim nam châm đã được gắn tự do trên mũi nhọn, nếu thấy chúng hút nhau thì đầu đưa lại gần là cực Nam, đầu còn lại là cực Bắc.
* Hai từ cực cùng tên đặt gần nhau thì chúng đẩy nhau, hai từ cực khác tên đặt gần nhau thì chúng hút nhau.
Đặt thanh nam châm trên một miếng xốp mỏng rồi thả nổi trên mặt nước trong một cái chậu, chờ cho chúng cân bằng, đầu thanh nam châm hướng về phía Bắc chính là cực Bắc, đầu còn lại là cực Nam.
Cách 1:
Cách 2:
Ở lớp 7, chúng ta đã biết cuộn dây có dòng điện chạy qua có tác dụng từ. Phải chăng chỉ có dòng điện chạy qua cuộn dây mới có tác dụng từ? Nếu dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kì thì nó có tác dụng từ hay không?
Tiết 26
TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN
TỪ TRƯỜNG
0
K
A
B?c
Nam
A
B
Tiết 26: TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN -TỪ TRƯỜNG
1. Thí nghiệm:
I. LỰC TỪ:
C1: Đóng công tắc K. Quan sát và cho biết có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm. Lúc đã nằm cân bằng, kim nam châm còn song song với dây dẫn nữa không?
0
K
A
B?c
Nam
A
B
1. Thí nghiệm:
I. LỰC TỪ:
Tiết 26: TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN -TỪ TRƯỜNG
1. Thí nghiệm:
I. LỰC TỪ:
2. Kết luận:
Dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kì đều gây ra tác dụng lực (gọi là lực từ) lên kim nam châm đặt vào nó.
II. TỪ TRƯỜNG:
1. Thí nghiệm:
Có 1 kim nam châm (gọi là nam châm thử) được đặt tự do trên trục thẳng đứng, đang chỉ hướng Nam – Bắc. Đưa nó đến các vị trí khác nhau xung quanh dây dẫn có dòng điện hoặc xung quanh thanh nam châm.
C2: Có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm?
Tiết 26: TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN -TỪ TRƯỜNG
Ta nói rằng dòng điện có tác dụng lực.
1. Thí nghiệm:
I. LỰC TỪ:
Tiết 26: TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN -TỪ TRƯỜNG
2. Kết luận:
II. TỪ TRƯỜNG:
1. Thí nghiệm:
C3: Ở mỗi vị trí, sau khi nam châm đã đứng yên, xoay cho nó lệch khỏi hướng vừa xác định, buông tay. Nhận xét hướng của kim nam châm sau khi đã trở lại vị trí cân bằng?
1. Thí nghiệm:
I. LỰC TỪ:
Tiết 26: TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN -TỪ TRƯỜNG
2. Kết luận:
II. TỪ TRƯỜNG:
1. Thí nghiệm:
- Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt trong nó. Ta nói trong không gian đó có từ trường.
2. Kết luận:
- Tại mọi vị trí nhất định trong từ trường của thanh nam châm hoặc của dòng điện, kim nam châm đều chỉ một hướng xác định.
1. Thí nghiệm:
I. LỰC TỪ:
Tiết 26: TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN -TỪ TRƯỜNG
2. Kết luận:
II. TỪ TRƯỜNG:
1. Thí nghiệm:
2. Kết luận:
3. Cách nhận biết từ trường:
Chúng ta không nhận biết được trực tiếp từ trường bằng giác quan mà phải bằng các dụng cụ riêng.
1. Thí nghiệm:
I. LỰC TỪ:
Tiết 26: TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN -TỪ TRƯỜNG
2. Kết luận:
II. TỪ TRƯỜNG:
1. Thí nghiệm:
2. Kết luận:
3. Cách nhận biết từ trường:
Nơi nào trong không gian có lực từ tác dụng lên kim nam châm thì nơi đó có từ trường.
1. Thí nghiệm:
I. LỰC TỪ:
Tiết 26: TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN -TỪ TRƯỜNG
2. Kết luận:
II. TỪ TRƯỜNG:
1. Thí nghiệm:
2. Kết luận:
3. Cách nhận biết từ trường:
III. VẬN DỤNG:
C4 : Nếu có một kim nam châm thì em làm thế nào để phát hiện ra trong dây dẫn AB có dòng điện hay không?
* Đặt kim nam châm lại gần dây dẫn AB, nếu kim nam châm lệch khỏi hướng Nam – Bắc, chứng tỏ trong dây dẫn AB có dòng điện chạy qua.
* Nếu kim nam châm không có hiện tượng gì chứng tỏ trong dây dẫn không có dòng điện chạy qua
A
B
C5: Thí nghiệm nào đã làm với nam châm chứng tỏ rằng xung quanh Trái Đất có từ trường?
Đó là thí nghiệm đặt kim nam châm ở trạng thái tự do, khi đã đứng yên, kim nam châm luôn chỉ hướng Nam - Bắc.
C6: Tại một điểm trên bàn làm việc, người ta thử đi thử lại vẫn thấy kim nam châm luôn nằm dọc theo một hướng xác định, không trùng với hướng Nam – Bắc. Từ đó có thể rút ra kết luận gì về không gian xung quanh nam châm?
Không gian xung quanh kim nam châm có từ trường.
Bài tập 1: Hãy chọn đáp án đúng:
1) Trong thí nghiệm phát hiện tác dụng từ của dòng điện, dây dẫn AB được bố trí như thế nào?
Tạo với kim nam châm một góc bất kì.
Song song với kim nam châm.
Vuông góc với kim nam châm.
Tạo với kim nam châm một góc nhọn.
2) Từ trường không tồn tại ở đâu?
Xung quanh nam châm
Xung quanh dòng điện.
Xung quanh điện tích đứng yên.
Xung quanh Trái Đất.
Bài tập 1: Hãy chọn đáp án đúng:
3) Người ta dùng dụng cụ nào để nhận biết từ trường?
Dùng ampe kế.
Dùng vôn kế.
Dùng áp kế.
Dùng kim nam châm có trục quay.
Bài tập 1: Hãy chọn đáp án đúng:
a) Giả sử có một dây dẫn được đặt trong một hộp kín, nếu không mở được hộp, có cách nào phát hiện được trong dây dẫn có dòng điện hay không?
b) Làm thế nào để nhận ra từ trường?
Bài tập 2:
Trả lời:
a) Dùng nam châm thử đặt phía trên sát hộp, nếu kim bị lệch khỏi hướng Nam - Bắc thì trong dây dẫn có dòng điện.
b) Ta đặt vào môi trường đó một nam châm, nếu môi trường đó tác dụng lực lên nam châm thì ta nói môi trường đó có từ trường.
Đọc phần có thể em chưa biết
Làm bài tập 22.1 đến 22.4 SBT - 50
Đọc trước bài : Từ phổ - Đường sức từ
Tiết 26: TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN -TỪ TRƯỜNG
Hướng dẫn về nhà: