Bài 22. Tác dụng nhiệt và tác dụng phát sáng của dòng điện

CHÀO MỪNG THẦY ĐẾN THĂM LỚP
HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
Nêu quy ước chiều dòng điện ? Hãy vẽ sơ đồ mạch điện và xác định chiều dòng điện chạy trong mạch của mạch điện gồm: 1 nguồn điện 1 pin, 1 bóng đèn, 1 công tắc đóng và dây dẫn?
Chiều dòng điện là chiều từ cực dương qua dây dẫn và các thiết bị điện tới cực âm của nguồn
Khi có dòng điện trong mạch ta có nhìn thấy các hạt mang điện, các êlectron chuyển động không? Căn cứ vào đâu để biết có dòng điện chạy trong mạch?
Khi có dòng điện chạy trong mạch ta không nhìn thấy các hạt mang điện , các electron chuyển động mà dựa vào các tác dụng do dòng điện gây ra để nhận biết sự tồn tại của nó
TÁC DỤNG NHIỆT VÀ TÁC DỤNG PHÁT SÁNG CỦA DÒNG ĐIỆN
I. TÁC DỤNG NHIỆT
C1 : Kể tên một số dụng cụ, thiết bị sử dụng điện nào thường dùng được đốt nóng khi có dòng điện chạy qua?
C2 : H·y cho biÕt trong h×nh 22.1 cã nh÷ng bé phËn m¹ch ®iÖn g×?
Hình 22.1
Khi bóng đèn sáng, bóng đèn có nóng lên không? Hãy đề xuất phuơng án kiểm tra?
Bộ phận nào của đèn bị đ?t nóng mạnh và phát sáng khi có dòng điện chạy qua?
Hãy quan sát bảng nhiệt độ nóng chảy của 1 số chất và giải thích tại sao dây tóc bóng đèn thuờng làm bằng vonfram?
Dây tóc
Nhiệt độ dây tóc khi nóng sáng khoảng 2500 độ C.
Người ta thường dùng Vonfram để làm dây tóc bóng đèn vì vonfram có nhiệt độ nóng chảy (tính chịu nhiệt) cao (33700C)
Nhận xét gì về nhiệt độ của vật dẫn điện khi có dòng điện chạy qua?
Làm thế nào để chứng minh vật dẫn nóng lên mà không cần chạm tay hay dùng nhiệt kế?
Cầu chì
Dây sắt
Mảnh giấy nhỏ
Hình 22.2
B
A
C3: Quan sát thí nghiệm (bố trí như h22.2) và cho biết:
Có hiện tượng gì xảy ra với các mảnh giấy khi đóng công tắc?
Từ quan sát trên, hãy cho biết dòng điện đã gây ra tác dụng gì với dây sắt AB.
Mảnh giấy bị đốt cháy và rơi xuống
Dòng điện gây ra tác dụng nhiệt với dây sắt AB
Nhận xét:
Khi có dòng điện chạy qua, các vật dẫn bị ..................
Dòng điện chạy qua dây tóc bóng đèn làm dây tóc nóng tới ................ cao và ....................
nóng lên
nhiệt độ
phát sáng
KL: Dòng điện đi qua mọi vật dẫn thông thường, đều làm cho vật dẫn nóng lên. Nếu vật dẫn nóng tới nhiệt độ cao thì phát sáng.
C4: Nếu trong mạch điện với dây dẫn bằng đồng có nối xen một đoạn dây chì (gọi là cầu chì) thì trong một số trường hợp do tác dụng nhiệt của dòng điện, dây dẫn có thể nóng lên trên 327oC. Hỏi khi đó có hiện tượng gì xảy ra với đoạn dây chì và với mạch điện?
Trả lời: Khi dây dẫn có thể nóng trên 327oC thì dây chì nóng chảy => mạch điện hở tránh hư hại các thiết bị điện
Vậy các em có thể thấy tác dụng nhiệt vừa có lợi vừa có hại
Lợi ích : Làm cho các vật dẫn , các thiết bị điện nóng lên hoặc phát sáng
Tác hại : Ngoài ra khi các vật dẫn nóng đến nhiệt độ quá cao có thể làm cho các thiết bị điện bị hỏng
 Để làm giảm tác dụng nhiệt , cách đơn giản là làm dây dẫn bằng chất có điện trở suất nhỏ . Việc sử dụng nhiều kim loại làm vật liệu dẫn điện dẫn đến việc làm cạn kiệt nguồn tài nguyên thiên nhiên. Ngày nay người ta đang cố gắng sử dụng vật liệu siêu dẫn ( có điện trở suất bằng 0) trong đời sống và kĩ thuật để làm giảm tác hại
C5 : Hãy nêu nhận xét về hai đầu dây đèn bên trong bóng?
C6 : Đèn sáng do hai đầu dây đèn nóng phát sáng hay do vùng chất khí ở giữa hai đầu dây này phát sáng?
Kết luận
Dòng điện chạy qua chất khí trong bóng đèn của bút thử điện làm chất khí này…………...
phát sáng
Hai đầu dây bên trong bóng đèn của bút thử điện tách rời nhau
II. TÁC DỤNG PHÁT SÁNG
1. Bóng đèn bút thử điện
Đèn sáng do vùng chất khí giữa hai dầu dây đèn phát sáng.
Hình 22.5
Pin
-
+
+
-
Thắp sáng đèn điôt phát quang bằng cách nối hai đầu dây của đèn vào hai cực của nguồn điện theo hình 22.5. Quan sát xem đèn có sáng không?
2. Đèn điot phát quang (đèn LED)
C7: Đảo ngược hai đầu dây đèn, nhận xét xem khi đèn sáng thì dòng điện đi vào bản cực nào của đèn.
Kết luận: Đèn điôt phát quang chỉ cho dòng điện đi qua theo. . . . . . . . . . nhất định và khi đó đèn sáng.
một chiều
Đèn led chỉ sáng khi bản kim loại nhỏ trong đèn được nối với cực dương của nguồn và bản kim loại lớn được nối với cực âm của nguồn
Hình 22.5
Hình 22.5
Pin
K
+
_
Củng cố bài học
Dòng điện đi qua mọi vật dẫn thông thường, đều làm cho vật dẫn nóng lên . Nếu vật dẫn nóng lên tới nhiệt độ cao thì phát sáng
Dòng điện có thể làm sáng bóng đèn bút thử điện và đèn điot phát quang mặc dù các đèn này chưa nóng tới nhiệt độ cao
18
BT1: Bóng đèn tròn (dây tóc, sợi đốt) trong gia đình ở nhà em phát sáng là do:
Tác dụng nhiệt của dòng điện.
Tác dụng phát sáng của dòng điện.
Vừa tác dụng nhiệt vừa tác dụng phát sáng.
Dựa trên các tác dụng khác .
BT2: Thiết bị, đồ dùng điện nào sau đây không hoạt động dựa trên tác dụng nhiệt của dòng điện?
A. Bếp điện. B. Bàn ủi.
C. Nồi cơm điện . D. Quạt máy.
19
BT3: Cầu chì có tác dụng gì trong mạch điện ở nhà em ?.
Ngắt mạch điện khi có sự cố chập điện.
Trang trí cho đẹp ở các bảng điện.
Bảo vệ an toàn cho đồ dùng điện.
Cả hai câu A và C đều đúng.
BT4: Khi cầu chì trong nhà bị đứt chúng ta có thể:
Dùng dây đồng thay thế.
Dùng dây nhôm có cùng tiết diện.
Dùng đinh sắt thay thế.
Cả ba ( A, B, C đều sai ).