Bài 22. Liên kết câu và liên kết đoạn văn (Luyện tập)

Kiểm Tra Bài Cũ
1. Thế nào là liên kết câu và liên kết đoạn văn ?. 2. Chỉ ra những phép liên kết câu và liên kết đoạn văn thường gặp ?
Trả lời :
1.Các đoạn văn trong một văn bản cũng như các câu trong một đoạn văn phải liên kết chặt chẽ với nhau về nội dung và hình thức.
_ Về nội dung :
+ Các đoạn văn phải phục vụ chủ đề chung của văn bản, các câu phải phục vụ chủ đề của đoạn văn
(liên kết chủ đề)
+ Các đoạn văn và các câu phải được sắp xếp theo một trình tự hợp lí ( liên kết lô-gíc).
_ Về hình thức : các câu và các đoạn văn phải được liên kết chặt chẽ với nhau.
2.Các phép liên kết câu và liên kết trong đoạn văn thường gặp:
+ Lặp lại ở câu đứng sau từ ngữ đã có ở câu trước
(phép lặp từ ngữ)
+ Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ đồng nghĩa, trái nghiã hoặc cùng trường liên tưởng với từ ngữ đã có ở câu trước (phép đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng.
+ Sử đụng ở câu đứng sau các từ ngữ có tác dụng thay thế từ ngữ đã có ở câu trước (phép thế )
+ sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ biểu thị quan hệ với câu trước ( phép nối).
Tiết 110
Liên Kết Câu Và Liên Kết Trong Đoạn Văn ( Luyện Tập )



1. Chỉ ra các phép liên kết câu và liên kết đoan văn trong những trường hợp sau đây :

a).Trường học của chúng ta là trường học của chế độ dân chủ nhân dân, nhằm mục đích đào tạo những công dân và cán bộ tốt, những người chủ tương lai của nước nhà. Về mọi mặt, trường học của chúng ta phải hơn hẳn trường học của thực dân và phong kiến.
Muốn được như thế thì thầy giáo, học trò và cán bộ phải cố gắng hơn nữa để tiến bộ hơn nữa.
( Hồ Chí Minh, Vấn Đề Về Giáo Dục )




b). Văn nghệ đã làm cho tâm hồn họ được sống. Lời gửi của văn nghệ là sự sống.
Sự sống ấy toả đều cho mọi vẻ, mọi mặt của tâm hồn. Văn nghệ nói chuyện với tất cả tâm hồn chúng ta, không riêng gì trí tuệ, nhất là tri thức.


c) Thật ra, thời gian không phải là một mà là hai: đó vừa là một định luật của tự nhiên, khách quan, bao trùm cả thế giới, vừa là một khái niệm chủ quan của con người đơn độc. Bởi vì chỉ có con người mới có ý thức về thời gian. Con người là sinh vật duy nhất biết rằng mình sẽ chết, và biết rằng thời gian là liên tục.
(Thời gian là gì ?, Trong tạp chí Tia Sáng)
d) Những người yếu đuối mới hay hiền lành. Muốn ác phải là kẻ mạnh.
( Nam Cao, Chí Phèo)
Trả lời :
a. Phép lặp ( nhà trường - thầy cô giáo)
b. Phép lặp ( Sự sống)
c. Phép nối (đó là, bởi vì, và)
d. Phép sử dụng từ trái nghĩa (yếu đuối, hiền lành, ác mạnh)
2. Tìm trong hai câu dưới đây những cặp từ ngữ trái nghĩa phân biệt đặc điểm của thời gian vật lý với đặc điểm của thời gian tâm lí, giúp cho hai câu ấy liên kết chặt chẽ với nhau:
Thời gian vật lí vô hình, giá lạnh, đi trên con đường thẳng tắp, đều như một cái máy (tuyệt hảo bới vì không bao giờ hư), tạo tác và phá huỷ mọi sinh vật, mọi hiện hữu. Trong khi đó, thời gian tâm lí lại hữu hình, nóng bỏng, quay theo một hình tròn, lúc nhanh lúc chậm với bao nhiêu kỉ niệm nhớ thương vè dĩ vãng, cũng như bao nhiêu dự trù lo lắng cho tương lai.
(Thời Gian Là Gì ?, trong tạp chí Tia Sáng)


Trả lời:
Sử dụng phép nối ( trong khi đó)
Các cặp từ trái nghĩa tạo nên liên kết chặt chẽ ( giá lạnh, hữu tình, nóng bỏng )
3. Hãy chỉ ra các lỗi về liên kết nội dung trong những đoạn trích sau và nêu cách sửa lỗi ấy:
Cắm đi một mình trong đêm. Trận địa đại đội 2 ở phía bãi bồi bên một dòng sông. Hai bố con cùng viết đơn xin ra mặt trận. Mùa thu hoạch lạc đã vào chặng cuối

b. Năm 19 tuổi chị đẻ đứa con trai, sau đó chồng mắc bệnh, ốm liền trong hai năm rồi chết. Chị làm quần quật phụng dưỡng xha mẹ chồng, hầu hạ chồng, bú mớm cho con. Có những ngày ngắn ngủi cơn bệnh tạm lui, chồng chị yêu thương chị vô cùng
(Dẫn theo Trần Ngọc Thêm )

Trả lời:
a.Lỗi lôgic => 1-4-2-3 ( theo phép liên tưởng)
Đoạn văn đúng:
Cắm đi một mình tron đêm. Mùa thu hoạch lạc đã vào chặng cuối. Trận địa đại đọi 2 ở phía bãi bồi bên một dòng sông. Hai bố con cùng viết đơn xin ra mặt trận.
b.Lỗi lôgic => 3-1-2 (theo phép liên tưởng nối tiếp)
Đoạn văn đúng:
Có những ngày ngắn ngủi cơn bệnh tạm lui, chồng chị yêu thương chị vô cùng. Năm 19 tuổi chị đẻ đứa con trai, sau đó chồng mắc bệnh, ốm liền trong hai năm rồi chết. Chị làm quần quật phụng dưỡng cha mẹ chồng, hầu hạ chồng, bú mớm cho con.
4. Chỉ ra và nêu cách sửa các lỗi liên kết hình thức trong những đoạn trích sau đây :
a). Với bộ răng khỏe cứng, lòa nhện khổng lồ này có thể cắn thủng cả giày da. Mọi biện pháp chóng lại nó vẫn chưa có kết quả vì chúng sống sâu dưới mặt đất. Hiện nay, người ta vẫn đang thử tìm cách bắt chúng để lấy nọc điều trị cho những người bị nó cắn.
b). Tại văn phòng, đồng chí Bộ trưởng đã gặp gỡ một số bà con nông dân để trao đổi ý kiến. Mỗi lúc bà con kéo đến hội trường một đông.

Trả lời:
a). Sử dụng từ chưa phù hợp (nó) – thay bằng từ (chúng) dể tạo nên tính liên kết.
b). Văn phòng => Hội trường.


Bài tập củng cố :
Viết một đoạn văn có nội dung tự chọn chỉ ra phép liên kết trong đoạn văn đó.
Chuẩn bị bài:
Phần học :
Xem và sửa lại hoàn chỉnh các bài tập đã làm.
Soạn bài:
Bài “ Con Cò”
● Tìm hiểu tác giả
● Tìm hiểu tác phẩm
● Đọc trước bài thơ
● Tìm nội dung chính của bài thơ.