Bài 22. Con cò

về dự chuyên đề
khối thcs huyện cẩm giàng
Sở giáo dục & Đào tạo hải dương
Phòng giáo dục cẩm giàng
Văn bản.





*Chế Lan Viên là nhà thơ xuất sắc của nền thơ ca hiện đại Việt Nam.ông có những đóng góp lớn cho phong trào thơ mới và thơ ca nước nhà.
*Thơ Chế Lan Viên mang phong cách nghệ thuật độc đáo.Đó là phong cách suy tưởng,triết lí đậm chất trí tuệ và tính hiện đại.
*Ông có rất nhiều tập thơ hay: Lửa thiêng,Trời mỗi ngày lại sáng,....
*Ông đã được trao tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật...
*Văn bản sáng tác năm 1962. I n trong tập "Hoa ngày thường,chim báo bão".
*Đề tài:Khai thác hình tượng con cò trong ca dao xưa để ngợi ca tình mẹ.
Thể thơ: tự do
Con cò
I
Con còn bế trên tay
Con chưa biết con cò
Nhưng trong lời mẹ hát
Có cánh cò đang bay:
``Con cò bay la
Con cò bay lả
Con cò cổng phủ
Con cò Đồng Đăng.``
Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn,
Con có mẹ , con chơi rồi lại ngủ.
``Con cò ăn đêm,
Con cò xa tổ,
Cò gặp cành mềm,
Cò sợ xáo măng.``
Ngủ yên!Ngủ yên!Cò ơi ,chớ sợ!
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!
Trong lời ru của me thấm hơi xuân,
Con chưa biết con cò, con vạc.
Con chua biết những cành mềm mẹ hát,
Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân.


II
Ngủ yên!Ngủ yên!Ngủ yên!
Cho cò trắng đến làm quen,
Cò đứng ở quanh nôi
Rồi cò vào trong tổ.
Con ngủ yên thì cò cũng ngủ,
Cánh của cò ,hai đứa đắp chung đôi.
Mai khôn lớn con theo cò đi học,
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân.
Lớn lên, lớn lên, lớn lên.
Con làm gì?
Con làm thi sĩ!
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn.

III
Dù ở gần con,
Dù mãi xa con,
Lên rừng xuống bể,
Cò mãi tìm con,
Cò mãi yêu con.
Con dù lớn vẫn là con của mẹ,
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.
à ơi!
Một con cò thôi,
Con cò mẹ hát
Cũng là cuộc đời
Vỗ cánh qua nôi.
Ngủ đi!ngủ đi!
Cho cánh cò, cánh vạc,
Cho cả săc trời
Đến hát
Quanh nôi.

1- Cái cò, cái vạc, cái nông
Sao mày giẫm lúa nhà ông, hỡi cò?
Không không! Tôi đứng trên bờ
Mẹ con nhà vạc đổ ngờ cho tôi
Chẳng tin, thì ông đi đôi
Mẹ con nhà nó còn ngồi đây kia.
2- Con cò lội bãi rau xanh
Đắng cay chịu vậy, than rằng cùng ai.
3- Cái cò đi đón cơn mưa
Tối tăm mù mịt ai đua cò về
Cò về thăm quán cùng quê
Thăm cha, thăm mẹ, cò về thăm anh.





A.Hình ảnh con cò qua lời ru đi vào tiềm thức tuổi thơ và theo con người trên mọi chặng đường đời.

B.Hình ảnh con cò qua lời ru đến với con người từ thuở ấu thơ.

C.Từ hình ảnh con cò,suy ngẫm và triêt lí về ý nghĩa của lời ru và lòng mẹ.
1
2
3
? Bài thơ được tác giả chia làm ba đoạn. Hãy điền vào ô trống đoạn thơ tương ứng với nội dung được thể hiện trong những dòng sau đây.

``Con cò bay la
Con cò bay lả
Con cò cổng phủ
Con cò Đồng Đăng``
``Con cò ăn đêm,
Con cò xa tổ,
Cò gặp cành mềm,
Cò sợ xáo măng``
.



-Con cò bay lả, bay la
Bay từ cổng phủ bay ra cánh đồng.
-Con cò bay lả ,bay la
Bay từ cửa phủ bay về Đồng Đăng
-Con cò mà đi ăn đêm
Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao
Ông ơi ông vớt tôi nao
Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng
Có xáo thì xáo nước trong
Đừng xáo nước đục đau lòng có con..


-Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn,
Con có mẹ , con chơi rồi lại ngủ.

-Ngủ yên!Ngủ yên!Cò ơi ,chớ sợ!
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!
Trong lời ru của me thấm hơi xuân,
Con chưa biết con cò, con vạc.
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát,
Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân.
-Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn,
Con có mẹ , con chơi rồi lại ngủ.

-Ngủ yên!Ngủ yên!Cò ơi ,chớ sợ!
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!
Trong lời ru của me thấm hơi xuân,
Con chưa biết con cò, con vạc.
Con chua biết những cành mềm mẹ hát,
Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân.


*Hình ảnh con cò trong lời ru thứ nhất là biểu tượng cho những cuộc đời vất vả, nhọc nhằn lặn lội kiếm sống của ngày xưa.Và trong lòng mẹ đứa con bé bỏng của mẹ cũng là "con cò" đáng thương như thế.
II
Ngủ yên!Ngủ yên!Ngủ yên!
Cho cò trắng đến làm quen,
Cò đứng ở quanh nôi
Rồi cò vào trong tổ.
Con ngủ yên thì cò cũng ngủ,
Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi.
Mai khôn lớn con theo cò đi học,
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân.
Lớn lên, lớn lên, lớn lên. . ..
Con làm gì?
Con làm thi sĩ!
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn.

Câu hỏi thảo luận

Trong lời ru thứ 2, hình tượng cò trắng được biến đổi như thế nào ? Và nó có ý nghĩa gì đối với cuộc đời con người?
* Tuổi ấu thơ:
- Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!
- Con ngủ yên thì cò cũng ngủ
Cánh của cò hai đứa đắp chung đôi.

* Tuổi đến trường:
- Mai khôn lớn con theo cò đi học
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân.
* Tuổi trưởng thành:
- Lớn lên, lớn lên, lớn lên....
- Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà và trong hơi mát câu văn.
Trò chơi Văn học
Hành trình vào thế giới nghệ thuật thơ
Trong những câu thơ bạn vừa tìm được, câu thơ nào gợi cho bạn cảm xúc mới lạ và hấp dẫn.Bạn hãy tìm và đưa ra một lời bình về câu thơ đó? Nếu trong vòng 3 phút bạn tìm và bình được, bạn sẽ là người chiến thắng trong trò chơi này.
* Tuổi ấu thơ:
- Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!
- Con ngủ yên thì cò cũng ngủ
Cánh của cò hai đứa đắp chung đôi.

* Tuổi đến trường:
- Mai khôn lớn con theo cò đi học
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân.
* Tuổi trưởng thành:
- Lớn lên, lớn lên, lớn lên....
- Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà và trong hơi mát câu văn.
* Tuổi ấu thơ:
- Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!
- Con ngủ yên thì cò cũng ngủ
Cánh của cò hai đứa đắp chung đôi.

* Tuổi đến trường:
- Mai khôn lớn con theo cò đi học
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân.
* Tuổi trưởng thành:
- Lớn lên, lớn lên, lớn lên....
- Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà và trong hơi mát câu văn.
Hình ảnh cò trắng,cánh cò trắng ở lời ru thứ hai là biểu tượng cho ý nghĩa lời ru đối với cuộc đời mỗi con người.
III
Dù ở gần con,
Dù ở xa con,
Lên rừng xuống bể,
Cò sẽ tìm con,
Cò mãi yêu con.
Con dù lớn vẫn là con của mẹ,
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.
à ơi!
Một con cò thôi,
Con cò mẹ hát
Cũng là cuộc đời
Vỗ cánh qua nôi.
Ngủ đi ! Ngủ đi !
Cho cánh cò, cánh vạc,
Cho cả săc trời
Đến hát
Quanh nôi.
Câu hỏi thảo luận
Hình ảnh con cò trong lời ru thứ 3 có gì phát triển so với ở lời ru 1 và 2 ? Câu thơ nào đậm chất triết lí ? Hình tượng cò trắng biểu tượng cho điều gi?
ở

Hình ảnh con cò trong lòi ru thứ 3 là biểu tượng cho tấm lòng người mẹ đối với cuộc đời mỗi con người.
à ơi!
Một con cò thôi,
Con cò mẹ hát
Cũng là cuộc đời
Vỗ cánh qua nôi.
Ngủ đi ! Ngủ đi !
Cho cánh cò, cánh vạc,
Cho cả săc trời
Đến hát
Quanh nôi.