Bài 22. Con cò

Chế Lan Viên
Con cò (t1)
Tiết 111-112: Hướng dẫn đọc thêm
Trường thcs bạch ngọc
Thơ Chế Lan Viên mang đậm phong cách suy tưởng, triết lý, đậm chất trí tuệ, có nhiều liên tưởng sáng tạo độc đáo.
- Năm sáng tác: 1962 - In trong tập "Hoa ngày thường - Chim báo bão"
Tiết 111 - 112: Văn bản:
Chế Lan Viên
Con cò
a. Tác giả :Chế Lan Viên (1920-1989) tên khai sinh là Phan Ngọc Hoan, quê ở huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị nhưng lớn lên ở Bình Định.
+ Sau cách mạng tháng Tám, Chế Lan Viên đã trở thành một trong những lá cờ đầu của thi ca cách mạng
*Chặng đường sáng tác :
+ Trước Cách mạng tháng Tám, Chế Lan Viên là một trong những nhà thơ nổi tiếng trong phong trào "Thơ mới" với tập "Điêu tàn" khi mới 17 tuổi .
* Phong cách:
b. Tác phẩm:
"Giữa đồng bằng văn học Việt Nam, tập thơ "Điêu tàn" đột ngột xuất hiện như một niềm kinh dị" (Hoài Thanh)
I. Hướng dẫn tìm hiểu chung:
1. Sơ lược về tác giả, tác phẩm:
Tiết 111 - 112: Văn bản:
Chế Lan Viên
Con cò
I
Con còn bế trên tay Con chưa biết con cò Nhưng trong lời mẹ hát Có cánh cò đang bay: "Con cò bay la Con cò bay lả Con cò cổng phủ, Con cò Đồng Đăng." Cò một mình cò phải kiếm lấy ăn Con có mẹ con chơi rồi lại ngủ. " Con cò ăn đêm, Con cò xa tổ, Cò gặp cành mềm , Cò sợ xáo măng..." Ngủ yên! Ngủ yên! Cò ơi, chớ sợ! Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng! Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân, Con chưa biết con cò, con vạc Con chưa biết những cành mềm mẹ hát, Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân
II
Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!
Cho cò trắng đến làm quen,
Cò đứng ở quang nôi
Rồi cò vào trong tổ.
Con ngủ yên thỡ cũ cũng ngủ,
Cánh của cò hai đứa đắp chung đôi.
Mai khôn lớn con theo cò đi học,
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân.
Lớn lên, lớn lên, lớn lên...
Con làm gỡ?
Con làm thi sỹ!
Cánh trắng cò lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu van...
III
Dù ở gần con,
Dù ở xa con,
Lên rừng xuống bể,
Cò sẽ tỡm con,
Cò mãi yêu con.
Con dù lớn vẫn là con của mẹ,
đi hết đời lòng mẹ vẫn theo con.
à ơi!
Một con cò thôi,
Con cò mẹ hát
Cũng là cuộc đời
Vỗ cánh qua nôi.
Ngủ đi! Ngủ đi!
Cho cánh cò, cánh vạc,
Cho cả sắc trời
đến hát
Quanh nôi.


2. Đọc, giải thích từ khó:
1. Phương thức biểu đạt chính của bài thơ ?
A. Tự sự B. Miêu tả C. Biểu cảm D. Nghị luận
2. Bài thơ được viết theo thể thơ nào?
A. Lục bát B. Tự do C. Song thất lục bát D. Tứ tuyệt
3. Hình tượng trung tâm của bài thơ ?
A. Con cò B. Em bé C. Người mẹ D. Tác giả
4. Bài thơ " Con cò" được chia thành 3 đoạn. Hãy tìm đoạn thơ tương ứng với nội dung dưới đây:
A.......:Hình ảnh con cò trong khúc hát tuổi thơ.
B......: Hình ảnh con cò trong mỗi bước trưởng thành của con
C. ..... : Hình ảnh con cò, biểu tượng cho tình mẹ, cuộc đời
Đoạn I
Đoạn II
Đoạn III
3. Cấu trúc văn bản:
- Phương thức biểu đạt chính : Biểu cảm
- Thể thơ: Tự do
- Hỡnh tượng trung tâm của bài thơ: Con cò
Bố cục: 3 phần:
+ đoạn I: Hỡnh ảnh con cò trong khúc hát tuổi thơ.
+ đoạn II : Hỡnh ảnh con cò trong mỗi bước trưởng thành của con
+ đoạn III : Hỡnh ảnh con cò, biểu tượng cho tỡnh mẹ, cuộc đời
Hình t­îng con cß xuyªn suèt lêi ru víi những biÓu t­îng nµo?
- Biểu tượng: con cò, đứa con bé bỏng, người mẹ, cuộc đời
Con còn bế trên tay Con chưa biết con cò Nhưng trong lời mẹ hát Có cánh cò đang bay: "Con cò bay la Con cò bay lả Con cò cổng phủ, Con cò Đồng Đăng." Cò một mình cò phải kiếm lấy ăn Con có mẹ con chơi rồi lại ngủ. " Con cò ăn đêm, Con cò xa tổ, Cò gặp cành mềm , Cò sợ xáo măng..." Ngủ yên! Ngủ yên! Cò ơi, chớ sợ! Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng! Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân, Con chưa biết con cò, con vạc Con chưa biết những cành mềm mẹ hát, Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân.

II Hướng dẫn phân tích:
1. Hình ảnh con cò - Lời ru tuổi thơ
II Hướng dẫn phân tích:
1. Hình ảnh con cò - Lời ru tuổi thơ
Trong lời ru của mẹ có những hình ảnh con cò nào?
?
- Con cò: bay la, bay lả, Cổng phủ, Đồng Đăng...
ăn đêm, xa tổ, sợ xáo măng ...
Hình ảnh ấy thường gặp trong thể loại nào?
?
Hình ảnh xuất hiện trong ca dao VN
Sưu tầm những câu ca dao nói về hình ảnh con cò?
?
"Con cò bay lả bay la
Bay từ cổng phủ bay ra cánh đồng"
"Con cò bay lả bay la
Bay từ cửa phủ bay về Đồng Đăng"
-"Con cò mà đi ăn đêm
Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao Ông ơi ông vớt tôi nao
Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng Có xáo thì xáo nước trong
Đừng xáo nước đục đau lòng cò con"
Một cuộc sống như thế nào gợi lên từ những con cò như thế?
?
-> Cuộc sống vừa yên ả thanh bình, vừa nhọc nhằn bất trắc mưu sinh
Em cảm nhận như thế nào về tình mẹ trong lời ru: "Ngủ yên ...
....sẵn tay nâng"?
?
- Tình mẹ bao dung, nhân từ, rộng mở với những gì nhỏ bé, đáng thương, đáng được che chở, nhen nhóm tâm hồn con
Em hiểu như thế nào về lời thơ: "Trong lời ru của mẹ...
... thấm hơi xuân"?
?
Cảm nhận của em ntn về lời thơ: " Con chưa biết...
... chẳng phân vân"?
?
=> Con cứ ngủ ngoan, không phải bận tâm tới những lo toan của cuộc sống, mẹ luôn che chở, bảo vệ, nâng đỡ con, vỗ về con, ...
Nhận xét về nghệ thuật của đoạn thơ?
?
- NT: Điệp ngữ, hình ảnh tượng trưng, vận dụng ca dao về con cò...
Hết tiết 1 - về nhà học thuộc bài thơ, chuẩn bị tiết 2
Chân thành cảm ơn các em học sinh!