Bài 22. Con cò

CON CÒ
Chế Lan Viên
Người thực hiện: Lê Thị Liên - Bùi Thị Cúc
I/ ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG:
1/ Tác giả
- Chế Lan Viên (1920 - 1989) là nhà thơ xuất sắc của nền thơ hiện đại Việt Nam
- Thơ Chế Lan Viên có phong cách nghệ thuật rõ nét và độc đáo. Đó là phong cách suy tưởng triết lí, đậm chất trí tuệ và tính hiện đại.

?Trình bày những hiểu biết
của em về tác giả

2, Tác phẩm
I.
Con còn bế trên tay
Con chưa biết con cò
Nhưng trong lời mẹ hát
Có cánh cò đang bay:
"Con cò bay la
Con cò bay lả
Con cò cổng phủ
Con cò Đồng Đăng..."
Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn
Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ
"Con cò ăn đêm
Con cò xa tổ,
Cò gặp cành mềm
Cò sợ xáo măng..."
Ngủ yên! Ngủ yên! Cò ơi, chớ sợ!
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng
Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân
Con chưa biết con cò, con vạc
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát
Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân
II
Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên
Cho cò trắng đến làm quen
Cò đứng ở trong nôi
Rồi cò vào trong tổ
Con ngủ yên thì cò cũng ngủ
Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi
Mai khôn lớn, con theo cò đi học
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân
Lớn lên, lớn lên, lớn lên...
Con làm gì?
Con làm thi sĩ!
Cánh cò trắng lại bay hoài khôngnghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn...
 
III
Dù ở gần con
Dù ở xa con
Lên rừng xuống bể
Cò sẽ tìm con
Cò mãi yêu con 
Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con 

À ơi!
Một con cò thôi
Con cò mẹ hát
Cũng là cuộc đời
Vỗ cánh qua nôi
Ngủ đi! Ngủ đi!
Cho cánh cò, cánh vạc
Cho cả sắc trời
Đến hát
Quanh nôi.
Thể thơ: thơ tự do, âm hưởng hát ru
Bố cục: 3 do?n
- Hình ảnh con cò qua những lời ru bắt đầu đến với tuổi ấu thơ.
- Hình ảnh con cò đi vào tiềm thức của tuổi thơ và theo cùng con người trên mọi chặng đường đời.
- Từ hình ảnh con cò, suy ngẫm và triết lý về ý nghĩa của lời ru và lòng mẹ.

Hình tượng bao trùm và đi suốt bài thơ là
hình tượng con cò
? Nhận xét về thể thơ
? Nhận xét bố cục của bài thơ. Nội dung chính của mỗi đoạn?
? Bài thơ có gì đặc biệt?
II/ PHÂN TÍCH
1/Hình ảnh con cò qua đoạn I.
Tỏc gi? gi?i thiệu hình ảnh con cò một cách tự nhiên hợp lý qua những lời ru của mẹ thuở còn nằm nôi. Tác giả muốn thể hiện ý lời ru con gắn với cánh cò bay. Lời ru ấy cứ dần thấm vào tâm hồn con, tự nhiên âu yếm như là bắt đầu từ vô thức bản năng như dòng suối ngọt ngào như dòng sữa ngọt ngào, con chưa hiểu và chưa cần hiểu nhưng tuổi thơ con không thể thiếu lời ru và những cánh cò ấy.
Con còn bế trên tay
Con chưa biết con cò
Nhưng trong lời mẹ hát
Có cánh cò đang bay
Em hiểu ý nghĩa 4 câu thơ đầu như thế nào?
“Con cò bay la
con cò bay lả
Con cò cổng phủ,
con cò Đồng Đăng..."
Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn,
Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ.
“Con cò ăn đêm,
con cò xa tổ,
Cò gặp cành mềm,
cò sợ xáo măng..."
- Hình ảnh con cò gợi vẻ nhịp nhàng thong thả, bình yên
của cuộc sống xưa
- Hình ảnh con cò tượng trưng cho người mẹ, người phụ nữ nhọc nhằn lam lũ.
Ngủ yên! Ngủ yên! Cò ơi, chớ sợ!

Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!

Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân,

Con chưa biết con cò, con vạc.

Con chưa biết những cành mềm mẹ hát,

Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân.
Nhận xét nhịp diệu của câu thơ đầu?
Hình ảnh con cò là sự khởi đầu con đường đi vào thế giới tâm hồn con người, bắt đầu đến với tuổi thơ một cách vô thức
2/Hình ảnh con cò qua đoạn II
Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên
Cho cò trắng đến làm quen
Cò đứng ở trong nôi
Rồi cò vào trong tổ
Con ngủ yên thì cò cũng ngủ
Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi
Mai khôn lớn, con theo cò đi học
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân
Lớn lên, lớn lên, lớn lên...
Con làm gì?
Con làm thi sĩ!
Cánh cò trắng lại bay hoài khôngnghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn...
 
-Lúc ấu thơ trong nôi:
Con ngủ yên thì cò cũng ngủ
Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi
-Tuổi đến trường:
Mai khôn lớn con theo cò đi học
Cánh trắng cò bay theo gót đuôi chân
-Lúc trưởng thành:
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn .
? Hình ảnh con cò trong đoạn thơ này đã được phát triển như thế nào trong mối quan hệ với em bé, với tình mẹ?
? Em có nhận xét gì về những hình ảnh thơ đó?
Hình ảnh "Cánh cò trắng"-> điệp ngữ; nghệ thuật liên tưởng, tưởng tượng phong phú, bay bổng, độc đáo

Con ngủ yên thì cò cũng ngủ
Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi

Mai khôn lớn con theo cò đi học
Cánh trắng cò bay theo gót đuôi chân

Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn .
Hình ảnh cánh cò trắng gợi biểu tượng về tình mẹ, sự gần gũi, dìu dắt nâng đỡ con từ thơ bé đến lúc trưởng thành.
?Hình ảnh "cánh cò" gợi lên
biểu tượng gì
Hình ảnh cò được nhấn mạnh ở ý nghĩa biểu tượng cho tấm lòng người mẹ, suốt đời yêu con.
? Từ sự thấu hiểu tấm lòng người mẹ, tác gỉa đã khái quát điều gì ở 2 câu thơ tiếp? Cảm nhận của em về 2 câu thơ ấy ?
Hình ảnh cò->hình ảnh ẩn dụ->biểu tượng cho tấm lòng người mẹ-> Tình mẫu tử bền vững sâu sắc.
? Em hiểu nhu th? n�o về 5 câu thơ đầu.
3/ Hình ảnh con cò qua đoạn III
Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.
? Phần cuối gợi cho em điều gì?ý nghĩa?
Gợi âm hưởng lời ru, đúc kết ý nghĩa phong phú của hình tượng con cò trong những lời ru ấy.
?Chỉ ra sự thống nhất và phát triển qua 3 đoạn thơ.
- Ba ®o¹n th¬ ®Òu cã h×nh ¶nh con cß, ®Òu biÓu t­îng cho t×nh nghÜavµ ý nghÜa cña lêi ru.
- §o¹n 1: Lêi ru Êu th¬, h×nh ¶nh cß c¶m nhËn v« thøc.
- §o¹n 2: H×nh ¶nh cß ®i vµo tiÒm thøc tuæi th¬ trë nªn gÇn gòi vµ sÏ theo cïng con ng­êi trªn mçi chÆng ®­êng ®êi.
- §o¹n 3: H×nh ¶nh cß mang ý nghÜa biÓu t­îng triÕt lý.
III/ Tæng kÕt
Những nét đặc sắc về nghệ thuật nội dung và bài thơ ?
1. Nghệ thuật
- Vận dụng sáng tạo ca dao
- Giọng điệu suy ngẫm triết lý
- Âm hưởng lời ru
- Thể thơ tự do
-Hình ảnh ẩn dụ, liên tưởng tưởng tượng
2. Nội dung
- Ngợi ca tình mẹ
- ý nghĩa của lời ru đối với cuộc sống con người
IV/ LUYệN TậP:
Chỉ ra cách vận dụng lời ru ở hai bài thơ " Khúc hát ru những
em bé lớn trên lưng mẹ của Nguyễn Khoa Điềm và bài "Con cò"
của Chế Lan Viên?
Tình mẹ dạt dào như suối như sông
Cảm ơn Quý thầy cô và các em
Chúc sức khỏe - Hạnh phúc và thành đạt