Bài 22. Chiếu dời đô (Thiên đô chiếu)

“Việc học như con thuyền đi trên dòng nước ngược, không tiến có nghĩa là lùi”.
Danh ngôn
Tiết 90. Văn bản:
chiếu dời đô
Tác giả: Lí Công Uẩn
I. Tìm hiểu chung
1.Tác giả:
Lí Công Uẩn (974-1028) tức Lí Thái Tổ.
- Quê: Châu Cổ Pháp - Lộ Bắc Giang (nay: Đình Bảng - Từ Sơn - Bắc Ninh).
Ông là người thông minh, nhân ái, có chí lớn, người sáng lập ra vương triều Lí.
Là người có công dời đô từ Hoa Lư về Đại La (Thăng Long).
2. Tác phẩm
Hoàn cảnh sáng tác.
- Văn bản “Chiếu dời đô” được viết vào năm 1010.
- Thể chiếu:
Là thể văn do vua dùng để ban bố mệnh lệnh, viết bằng văn vần, văn biến ngẫu hoặc văn xuôi. Thể hiện tư tưởng lớn lao có ảnh hưởng đến vận mệnh của cả triều đại, đất nước.
- Văn bản “Chiếu dời đô” được viết bằng chữ Hán, do Nguyễn Đức Vân dịch.
b. Đọc, tìm hiểu từ khó
c. Bố cục:
Phần 1: Từ đầu đến “Không thể không dời đổi” →Lí do dời đô.
Phần 2: Tiếp đến hết → Địa thế thành Đại La.
2 phần
II. Tìm hiểu chi tiết
Lí do dời đô.
- Trong lịch sử các triều đại ở Trung Quốc: Nhà Thương năm lần dời đô, nhà Chu ba lần dời đô.


- Lịch sử nước nhà: Hai nhà Đinh, Lê đóng yên đô thành ở Hoa Lư.



- “Trẫm rất đau xót về việc đó, không thể không dời đổi”.

→ Khẳng định sự cần thiết phải dời đô.

*Tác giả đưa ra những dẫn chứng thực tế tiêu biểu, giàu sức thuyết phục, qua đó khẳng định lí do dời đô là để xây dựng một đất nước tự cường, phát triển thịnh vượng.
→ Vận nước lâu dài, phát triển thịnh vượng.
→ Triều đại không được lâu bền, đất nước không được thịnh vượng.
2. Địa thế thành Đại La












 Những điều kiện thuận lợi, phù hợp cho việc định đô.
Ở vào nơi trung tâm trời đất; được cái thế rồng cuộn hổ ngồi
Đã đứng ngôi nam bắc đông tây; lại tiện hướng nhìn sông dựa núi.
Địa thế rộng mà bằng; đất đai cao mà thoáng.
Là chốn hội tụ trọng yếu.
Là kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời.
- Về vị trí địa lí, hình thế núi sông
- Về sự giao lưu, phát triển
Với việc đưa ra những dẫn chứng đầy sức thuyết phục, sử dụng câu văn biền ngẫu, lời văn cân xứng nhịp nhàng đã khẳng định Đại La xứng đáng được chọn làm kinh đô của đất nước.
“Trẫm muốn dựa vào sự thuận lợi của đất ấy để định chỗ ở các khanh nghĩ thế nào?”
 Đưa ra một lời tuyên bố, một mệnh lệnh bằng một câu hỏi khẳng định ý chí quyết tâm dời đô về Đại La, tin tưởng ở quan điểm dời đô của Lí Công Uẩn hợp với ý nguyện của mọi người.
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật: Bố cục chặt chẽ, luận điểm, luận cứ, lập luận rõ ràng, giàu sức thuyết phục.
2. Nội dung: “Chiếu dời đô” thể hiện khát vọng về một đất nước độc lập, thống nhất, hùng cường. Đồng thời khẳng định Lí Công Uẩn là một vị vua có lòng yêu nước, có tầm nhìn sáng suốt, tin tưởng vào tương lai của dân tộc.
Hà Nội xưa
Hà Nội nay
IV. Củng cố
LÍ DO DỜI ĐÔ
Lịch sử Trung Hoa
Lịch sử nước nhà
Nhà Thương
Nhà Chu
Nhà Đinh
Nhà Lê
Vững bền, thịnh vượng
Không vững bền, không thịnh vượng
Tất yếu lịch sử
Đại La
Vị trí địa lí
Sự giao lưu phát triển
Xứng đáng là kinh đô của đất nước