Bài 22. Chiếu dời đô (Thiên đô chiếu)

Ngày 12 tháng 3 năm 2008
nHIệT LIệT Chào mừng các thầy cô
về dự chuyên đề văn 8
phần văn học trung đại
Lí Công Uẩn
Ngữ văn 8 - Tiết 90:
Chiếu dời đô
(Thiên đô chiếu)
I. Vài nét về tác giả, tác phẩm:
1. Tác giả:
Lý Công Uẩn (974 – 1028 )
Từ nhỏ ông là một cậu bé dĩnh ngộ hơn người, lại được sự nuôi dạy của hai nhà trí thức lớn đương thời là sư Lý Khánh Văn và Thiền sư Đạo Hạnh.
Khi mới 20 tuổi, Lý Công Uẩn được đưa vào triều làm một chức quan võ. Vốn là người thông minh, có sức khoẻ và chí lớn, Công Uẩn từ đó ngày càng được tin cậy trong triều, về sau làm tới Tả thân vệ Điện tiền chỉ huy sứ và trở thành trụ cột của nhà tiền Lê.
Vì vậy ngay sau khi Lê Long Đĩnh mất, mọi triều thần mà người chủ xướng là quan Chi Hậu Đào Cam Mộc nhận thấy Lý Công Uẩn là người khoan hòa, nhân thứ và được lòng muôn dân nên đã tôn ông lên làm vua. Lý Công Uẩn lên ngôi vua, lấy niên hiệu là Thuận Thiên, triều Lý được thành lập. Cuộc chuyển giao triều đại từ họ Lê sang họ Lý đã diễn ra một cách hoà bình êm thấm.
- Lí Công Uẩn (974 - 1028).
- Quê : Từ Sơn - Bắc Ninh.
Là người thông minh, nhân ái,
có chí lớn.
- Là người sáng lập vương triều Lí.
Lí Công Uẩn
(974 - 1028)
I. Vài nét về tác giả, tác phẩm:
1. Tác giả:
a) Hoàn cảnh ra đời :
- Viết năm 1010.
- Khi có ý định dời đô từ Hoa Lư về Đại La.

b) Thể loại :
- Chiếu (còn gọi là chiếu thư, chiếu chỉ): Lời ban bố mệnh lệnh của vua cho thần dân.
- "Chiếu dời đô": Viết bằng văn xuôi chữ Hán có xen câu văn biền ngẫu.

Chú ý: Phân biệt CHIếU - hịch - cáo
I. Vài nét về tác giả, tác phẩm:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm: Chiếu dời đô
Bảng hệ thống
A. 2 phần: - Từ đầu . không thể không dời đổi.
- Phần còn lại.
B. 3 phần: - Từ đầu . không thể không dời đổi.
- Tiếp . đế vương muôn đời.
- Phần còn lại.
C. 4 phần: - Từ đầu . phồn thịnh.
- Tiếp . không thể không dời đổi.
- Tiếp . đế vương muôn đời.
- Phần còn lại.
Chọn cách chia bố cục nào trong các cách sau đây ?
Chiếu dời đô
1/ Lý do dời đô cũ
(Từ đầu . không thể không dời đổi )
2/ ý chí định đô mới
(Phần còn lại)
Gương
sáng
đời
xưa
Thực tế
triều
Đinh
Lê
Lợi thế
của
Đại
La
Quyết
định
của
nhà vua
Sơ đồ bố cục
- Lịch sử từng có những cuộc dời đô.
- Việc dời đô làm đất nước vững bền, thịnh vượng.
a. Gương sáng đời xưa.
b. Thực tế triều Đinh, Lê:
- Nhà Đinh, Lê không dời đô:
+ Triều đại ngắn ngủi.
+ Trăm họ hao tốn.
+ Đất nước không phát triển.
II. Đọc và tìm hiểu văn bản:
1. Lí do dời đô cũ:
* Câu văn: "Trẫm rất đau xót về việc đó, không thể không rời đổi."
? Khẳng định việc dời đô khỏi Hoa Lư là một tất yếu.
a) Lợi thế của Đại La
- Lịch sử: kinh đô cũ của Cao Vương
- Vị thế địa lý: thuận lợi cho phát triển
+ Vị trí: trung tâm trời đất, mở ra bốn hướng
+ Địa hình, quy mô: Có núi, có sông, đất rộng,
bằng, cao, thoáng.
+ Địa thế: "rồng cuộn, hổ ngồi"
II. Đọc và tìm hiểu văn bản:
2. ý chí định đô mới:
a) Lợi thế của Đại La
- Lịch sử: kinh đô cũ của Cao Vương
- Vị thế địa lý: thuận lợi cho phát triển
- Tiềm năng: muôn vật phong phú, tốt tươi


II. Đọc và tìm hiểu văn bản:
2. ý chí định đô mới:
Nơi trung tâm của quốc gia Đại Việt
Nơi dựng nghiệp đế vương.
Đại La mảnh đất định đô lý tưởng
Về lịch sử:

Cao Vương
đã định đô
Về tiềm năng:

dồi dào
Về Địa lý:

thuận lợi
Sơ đồ nội dung phần "Lợi thế của Đại La"
a) Lợi thế của Đại La
- Lịch sử: kinh đô cũ của Cao Vương
- Vị thế địa lý: thuận lợi cho phát triển
- Tiềm năng: muôn vật phong phú, tốt tươi


II. Đọc và tìm hiểu văn bản:
2. ý chí định đô mới:
Nơi trung tâm của quốc gia Đại Việt
Nơi dựng nghiệp đế vương.
Nghệ thuật:
Lập luận chặt chẽ.
Lời văn biền ngẫu cân xứng, các vế đối nhau, súc tích.
a) Lợi thế của Đại La
- Lịch sử: kinh đô cũ của Cao Vương
- Vị thế địa lý: thuận lợi cho phát triển
- Tiềm năng: muôn vật phong phú, tốt tươi


II. Đọc và tìm hiểu văn bản:
2. ý chí định đô mới:
Nơi trung tâm của quốc gia Đại Việt
Nơi dựng nghiệp đế vương.
Nghệ thuật:
Lập luận chặt chẽ.
Lời văn biền ngẫu cân xứng, các vế đối nhau, súc tích.
Câu chủ đề: "Thật là chốn tụ hội trọng yếu của bốn phương đất nước cũng là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời"
Khẳng định chắc chắn chọn Đại La làm kinh đô.
"Trẫm muốn dựa vào sự thuận lợi của đất ấy để định chỗ ở. Các khanh nghĩ sao?"
II. Đọc và tìm hiểu văn bản:
2. ý chí định đô mới:
b) Quyết định của nhà vua:





" Chiếu dời đô" có sức thuyết phục mạnh mẽ bởi lập luận sắc bén và sự kết hợp hài hoà giữa lí và tình.
III. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
A. Chứng tỏ triều đình nhà Lý đủ sức chấm dứt nạn phong kiến cát cứ.
B. Thế và lực của dân tộc Đại Việt sánh ngang hàng với phương Bắc.
C. Thể hiện ý chí nguyện vọng của nhân dân thu giang sơn về một mối và dựng xây đất nước độc lập tự cường.
Chọn câu trả lời đúng nhất cho ý kiến sau: "Việc chiếu dời đô ra đời đã phản ánh ý chí độc lập tự cường và sự phát triển lớn mạnh của dân tộc Đại Việt".
D. Cả ba ý kiến trên.
" Chiếu dời đô" có sức thuyết phục mạnh mẽ bởi lập luận sắc bén và sự kết hợp hài hoà giữa lí và tình.
III. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
Thể hiện khát vọng của nhân dân về một đất nước độc lập thống nhất đồng thời phản ánh ý chí tự cường của dân tộc Đại Việt đang trên đà lớn mạnh.
2. Nội dung:
* Ghi nhớ: SGK trang 51
Sơ đồ bài học
Chiếu dời
đô
Lý do dời đô cũ
(Hoa Lư không còn phù hợp)
ý chí định đô mới
(Đại La mảnh đất lý tưởng)
Gương sáng đời xưa
(Dời đô đúng nên phát triển)
Thực tế triều Đinh Lê
(Định đô chưa đúng, khó phát triển)
Lợi thế của Đại La
(Lý tưởng về mọi mặt)
Quyết định của nhà vua
(Quyết định dời đô)
CHùA MộT CộT
VĂN MIếU XƯA
VĂN MIếU NGàY NAY
Hoạt động ngoại khoá
của trường THCS Thành Công
Hướng dẫn về nhà
- Học thuộc lòng khái niệm thể loại Chiếu
- Lập dàn ý cho luận điểm sau:
"Qua văn bản Chiếu dời đô, hãy nêu suy nghĩ của em về vai trò lãnh đạo anh minh của Lý Công Uẩn"
- Soạn bài "Hịch tướng sĩ".