Bài 22. Chiếu dời đô (Thiên đô chiếu)

24/02/2010
1
Chiếu dời đô
(Thiên đô chiếu)
Lí Công uẩn
24/02/2010
2
- Lý Công Uẩn ( 974 - 1028)
I. Tỡm hi?u chung
- Là người thông minh, nhân ái, có chí lớn.
Là người sáng lập ra vương triều Lý.
1.Tác giả:
TƯỢNG LÍ CÔNG UẨN - Ở HÀ NỘI
24/02/2010
3
Khi mới 20 tuổi, Lý Công Uẩn được đưa vào triều làm một chức quan võ. Vốn là người thông minh, có sức khoẻ và chí lớn, Công Uẩn từ đó ngày càng được tin cậy trong triều, về sau làm tới Tả thân vệ Điện tiền chỉ huy sứ và trở thành trụ cột của nhà tiền Lê.
24/02/2010
4
Vì vậy ngay sau khi Lê Long Đĩnh mất, mọi triều thần mà người chủ xướng là quan Chi Hậu Đào Cam Mộc nhận thấy Lý Công Uẩn là người khoan hòa, nhân thứ và được lòng muôn dân nên đã tôn ông lên làm vua. Lý Công Uẩn lên ngôi vua, lấy niên hiệu là Thuận Thiên, triều Lý được thành lập. Cuộc chuyển giao triều đại từ họ Lê sang họ Lý đã diễn ra một cách hoà bình êm thấm.
24/02/2010
5
Đền Đô
24/02/2010
6
2. Tác phẩm:
Chiếu dời đô
24/02/2010
7
24/02/2010
8
Thiên đô chiếu
Xưa nhà Thương đến vua Bàn Canh năm lần dời đô; nhà Chu đến vua Thành Vương cũng ba lần dời đô. Phải đâu các vua thời Tam đại theo ý riêng mình mà tự tiện chuyển dời? Chỉ vì muốn đóng đô ở nơi trung tâm, mưu toan nghiệp lớn, tính kế muôn đời cho con cháu; trên vâng mệnh trời, dưới theo ý dân, nếu thấy thuận tiện thì thay đổi. Cho nên vận nước lâu dài, phong tục phồn thịnh. Thế mà hai nhà Đinh, Lê lại theo ý riêng mình, khinh thường mệnh trời, không noi theo dấu cũ của Thương, Chu, cứ đóng yên đô thành ở nơi đây, khiến cho triều đại không được lâu bền, số vận ngắn ngủi, trăm họ phải hao tốn, muôn vật không được thích nghi. Trẫm rất đau xót về việc đó, không thể không dời đổi.
24/02/2010
9
Huống gỡ thành Đại La, kinh đô cũ của Cao Vương: ở vào nơi trung tâm trời đất; được cái thế rồng cuộn hổ ngồi. đã đúng ngôi nam bắc đông tây; lại tiện hướng nhìn sông dựa núi. D?a thế rộng mà bằng; đất đai cao mà thoáng. Dân cư khỏi chịu cảnh khốn khổ ngập lụt; muôn vật cũng rất mực phong phú tốt tươi. Xem khắp đất Việt ta, chỉ nơi này là thắng địa. Thật là chốn tụ hội trọng yếu của bốn phương đất nước; cũng là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời.
Trẫm muốn dựa vào sự thuận lợi của đất ấy để định chỗ ở. Các khanh nghĩ thế nào?
24/02/2010
10
? Trong phần I, lý do dời đô được trình bày theo trình tự như thế nào ?
- Lý do dời đô được lập luận theo trình tự : Lấy sử sách làm chỗ dựa cho lý lẽ ? Lấy lý lẽ làm khuôn thước soi vào thực tế ? Dẫn tới khẳng định một điều: Dời đô là điều tất yếu sẽ xảy ra.
Chiếu dời đô
24/02/2010
11
Vùng núi Hoa Lư
Chiếu dời đô
24/02/2010
12


+ Lịch sử các triều đại ở Trung Quốc
- Nhà Thương năm lần dời đô, nhà Chu ba lần dời đô.
- Lý do: Theo ý trời, ý dân.
- Kết quả: Đất nước thịnh vượng
+ Thực tế lịch sử nhà Đinh, Lê
- Nhà Đinh, Lê không dời đô  Trái ý trời, ý dân
Kết quả: Triều đại không lâu bền
 Lập luận chặt chẽ, có lí có tình
 Dời đô là việc làm chính nghĩa, vì nước vì dân, theo mệnh trời

II. Tìm hiểu văn bản
1. Dời đô là việc làm cần thiết:

24/02/2010
13
"Long vân tụ hội"
24/02/2010
14
- Về mặt lịch sử: Nơi xưa Cao Vương đóng đô.
- Về mặt địa lí:Trung tâm, có núi có sông, đất rộng bằng cao thoáng.
- Về văn hoá chính trị: Là mảnh đất thịnh vượng,, đầu mối giao lưu.
 Hội tụ đủ mọi mặt của đất nước xứng đáng là trung tâm văn hoá, kinh tế, chính trị).

2. Đại La xứng đáng là nơi đóng đô.
Đại La
Về lịch sử
Cao Vương đóng đô
Về địa lí
Trung tâm của trời đất
Về văn hoá
Mảnh đất thịnh vượng
Hội đủ điều kiện đóng đô
24/02/2010
15
"Trẫm muốn dựa vào sự thuận lợi của đất ấy để định chỗ ở. Các khanh nghĩ thế nào?"
Chiếu dời đô
? Tại sao kết thúc bài chiếu tác giả không ra mệnh lệnh mà lại đặt câu hỏi:
Các khanh nghĩ thế nào?
(Khanh đẳng như hà ? )
? Cách kết thúc như vậy có tác dụng gì?
Kết thúc có tính chất trao đổi
? Tạo sự đồng cảm giữa mệnh lệnh của vua với thần dân.
24/02/2010
16
Dời đô là điều đã từng xảy ra trong lịch sử
Hạn chế của việc đóng đô ở Hoa Lư
Đại La có nhiều lợi thế
Đại La đã từng là kinh đô
Mong được sự đồng thuận của mọi người
Lí do dời đô
Khẳng định quyết tâm dời đô
Chọn Đại La làm nơi định đô
Nhất thiết phải dời đô
Đại La là nơi tốt nhất để định đô
Bố cục và lập luận của bài
24/02/2010
17
Trò chơi
1
2
3
4
5
Vua Lí Thái Tổ
24/02/2010
18
Trò chơi:
Tác phẩm này ra đời trong một hoàn cảnh đặc biệt. Khi Lí Thường Kiệt chỉ huy quân đội chặn đánh quân Tống trên phòng tuyến sông Như Nguyệt, bỗng nghe thấy tiếng đọc bài thơ này trong một ngôi đền cổ ven sông.
Tác phẩm này được coi là "Bản tuyên ngôn độc lập" đầu tiên của dân tộc.
1
Sông núi nước Nam
24/02/2010
19
Những tác phẩm của bà thường thể hiện nỗi niềm hoài cổ.
Đây là tên một nữ sĩ tài danh nổi tiếng đất Thăng Long.
Trò chơi:
2
Bà Huyện Thanh Quan
24/02/2010
20
Ông được dân gian gọi là Tam nguyên Yên Đổ, bởi vì ông đã từng đỗ đầu ba kì thi: Hương, Hội, Đình
Ông được mệnh danh là nhà thơ của làng cảnh Việt Nam.
Trò chơi:
3
Nguyễn Khuyến
24/02/2010
21
Đây là tên một tác phẩm được đánh giá là khúc khải hoàn ca, thể hiện hào khí Đông A.
Trong bài thơ có nhắc tới những địa danh nổi tiếng: Chương Dương, Hàm Tử.
Trò chơi:
4
Phò giá về kinh
24/02/2010
22

Trong bài thơ có nhắc tới một địa danh mà bây giờ đã trở nên quen thuộc với giới hâm mộ bóng đá.
Đây là tên một tác phẩm của một ông vua có tâm hồn gắn bó máu thịt với quê hương nơi thôn dã.
Trò chơi:
Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trông ra
5
24/02/2010
23