Bài 22. Chiếu dời đô (Thiên đô chiếu)

Tên bài giảng: Chiếu dời đô - Lí Công Uẩn
Môn: Ngữ văn - lớp 8

Giáo viên soạn: Nguyễn Văn Tài

Tổ khoa học xã hội
Trường Trung Học Cơ Sở Thới Thạnh
Tiên

Học

Lễ
Hậu

Học

Văn
KIỂM TRA BÀI CŨ
Đọc thuộc bản phiên âm và dịch thơ văn bản:
“ Vọng nguyệt”( Ngắm trăng)?

2. Nêu nội dung nghệ thuật của văn bản này?
CHIẾU DỜI ĐÔ
( Thiên đô chiếu - LÍ CÔNG UẨN)
Tiết 90: VĂN BẢN: CHIẾU DỜI ĐÔ (Thiên đô chiếu)
Lí Công Uẩn
I.GIỚI THIỆU :
1- Tác giả:
? Hãy nêu hiểu biết của em về tác giả Lí Công Uẩn?
Tiết 90: VĂN BẢN: CHIẾU DỜI ĐÔ (Thiên đô chiếu)
Lí Công Uẩn
Lí Công Uẩn Sinh năm (974-1028)
Ông là người thông minh nhân ái
có chí lớn.
Năm 1009 ông được triều thần tôn
lên làm vua.
I.GIỚI THIỆU:
1- Tác giả:
2- Tác phẩm
? Em hãy nêu đặc điểm chung về thể chiếu ?
? Hoàn cảnh ra đời văn bản “Chiếu dời đô”?
- Hoàn cảnh ra đời
- Chiếu:
+ Mục đích: là thể văn do vua dùng để ban bố mệnh lệnh.
+ Nội dung: Chiếu thường thể hiện một tư tưởng lớn lao, có ảnh hưởng đến cả một triều đại,
đất nước.
+ Hình thức: Văn xuôi, văn vần,
văn biền ngẫu.
Nhà vua ban chiếu
Tiết 90: VĂN BẢN: CHIẾU DỜI ĐÔ (Thiên đô chiếu)
Lí Công Uẩn
Lí Công Uẩn viết bài chiếu bày tỏ ý định dời kinh đô Hoa Lư ra thành Đại La (1010).
- Phương thức biểu đạt:
Nghị luận
? Phương thức biểu đạt của văn bản?

Tích Thương gia chí Bàn Canh ngũ thiên, Chu thất đãi Thành Vương tam tỉ. Khởi Tam Đại chi sổ quân tuẩn vu kỷ tư, vọng tự thiên tỉ. Dĩ kỳ đồ đại trạch trung, vi ức vạn thế tử tôn chi kế; thượng cẩn thiên mệnh, hạ nhân dân chí, cẩu hữu tiện triếp cải. Cố quốc tộ diên trường, phong tục phú phu. Nhi Đinh Lê nhị gia, nãi tuẩn kỷ tư, hốt thiên mệnh, võng đạo Thương Chu chi tích, thường an quyết ấp vu tư, trí thế đại phất trường, toán số đoản xúc, bách tín hao tổn, vạn vật thất nghi. Trẩm thậm thống chi, bất đắc bất tỉ.
Huống Cao Vương cố đô Đại La thành, trạch thiên địa khu vực chi trung; đắc long bàn hổ cứ chi thế. Chính Nam Bắc Đông Tây chi vị; tiện giang sơn hướng bội chi nghi. Kỳ địa quảng nhi thản bình, quyết thổ cao nhi sảng khải. Dân cư miệt hôn điếm chi khốn; vạn vật cực phồn phụ chi phong. Biến lãm Việt bang, tư vi thắng địa. Thành tứ phương bức thấu chi yếu hội; vi vạn thế đế vương chi thượng đô.
Trẩm dục nhân thử địa lợi dĩ định quyết cư, khanh đẳng như hà?




Tích Thương gia chí Bàn Canh ngũ thiên, Chu thất đãi Thành Vương tam tỉ. Khởi Tam Đại chi sổ quân tuẩn vu kỷ tư, vọng tự thiên tỉ. Dĩ kỳ đồ đại trạch trung, vi ức vạn thế tử tôn chi kế; thượng cẩn thiên mệnh, hạ nhân dân chí, cẩu hữu tiện triếp cải. Cố quốc tộ diên trường, phong tục phú phu. Nhi Đinh Lê nhị gia, nãi tuẩn kỷ tư, hốt thiên mệnh, võng đạo Thương Chu chi tích, thường an quyết ấp vu tư, trí thế đại phất trường, toán số đoản xúc, bách tín hao tổn, vạn vật thất nghi. Trẩm thậm thống chi, bất đắc bất tỉ.
Huống Cao Vương cố đô Đại La thành, trạch thiên địa khu vực chi trung; đắc long bàn hổ cứ chi thế. Chính Nam Bắc Đông Tây chi vị; tiện giang sơn hướng bội chi nghi. Kỳ địa quảng nhi thản bình, quyết thổ cao nhi sảng khải. Dân cư miệt hôn điếm chi khốn; vạn vật cực phồn phụ chi phong. Biến lãm Việt bang, tư vi thắng địa. Thành tứ phương bức thấu chi yếu hội; vi vạn thế đế vương chi thượng đô.
Trẩm dục nhân thử địa lợi dĩ định quyết cư, khanh đẳng như hà?


THIấN Dễ CHIấ?U (B?n phiờn õm Hỏn-Vi?t)

Bản gốc Chiếu dời đô của vua Lý Thái Tổ năm 1010 trong khối mộc bản triều Nguyễn tại Trung tâm lưu trữ quốc gia IV
I. GIỚI THIỆU:
1- Tác giả:
2- Tác phẩm
II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN:
1- Đọc
Tiết 90: VĂN BẢN: CHIẾU DỜI ĐÔ (Thiên đô chiếu)
Lí Công Uẩn
Nhà vua ban chiếu
CHIẾU DỜI ĐÔ
I- GIỚI THIỆU:
1- Tác giả:
2- Tác phẩm
II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN:
1- Đọc
Tiết 90: VĂN BẢN: CHIẾU DỜI ĐÔ (Thiên đô chiếu)
Lí Công Uẩn
2- Bố cục:
Văn bản chia làm mấy phần?
Nội dung từng phần.
- Lý do phải dời đô.(từ đầu đến không thể không dời đổi)
- Lý do Đại La xứng đáng là kinh đô bậc nhất.(đoạn còn lại)
I. GIỚI THIỆU:
Lí Công Uẩn
II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN :
1- Đọc:
2- Bố cục:
3- Hiểu văn bản:
a. Lý do dời đô:
Xưa nhà Thương đến vua Bàn Canh năm lần đời đô; nhà Chu đến vua Thành Vương cũng ba lần dời đô. Phải đâu các vua thời Tam Đại theo ý riêng mình mà tự tiện chuyển dời? Chỉ vì muốn đóng đô ở nơi trung tâm, mưu toan nghiệp lớn, tính kế muôn đời cho con cháu; trên vâng mệnh trời, dưới theo ý dân, nếu thấy thuận tiện thì thay đổi. Cho nên vận nước lâu dài, phong tục phồn thịnh.
Tiết 90: VĂN BẢN: CHIẾU DỜI ĐÔ (Thiên đô chiếu)
Lí Công Uẩn
?Mở đầu chiếu dời đô tác giả dẫn sử sách Trung Quốc các vua dời đô như thế nào?
? Tại sao các vua nhà Thương, nhà Chu đã nhiều lần dời đô?
? Việc dời đô của các vị vua ấy đã mang lại kết quả gì?
I. GIỚI THIỆU:
Lí Công Uẩn
II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN :
1- Đọc:
2- Bố cục:
3- Hiểu văn bản:
a. Lý do dời đô:
Tiết 90: VĂN BẢN: CHIẾU DỜI ĐÔ (Thiên đô chiếu)
Lí Công Uẩn
Để làm sáng tỏ luận điểm lí do cần phải dời đô, Lí Công Uẩn đã phân tích trên những cơ sở nào?
Cơ sở
dời đô
Lịch sử
Thực tiễn
Tính thuyết phục của các
chứng cứ và lí lẽ đó là gì?
- Dời đô là điều thường xảy ra trong lịch sử thời đại.
Ý định dời đô đã bắt
nguồn từ kinh nghiệm
lịch sử đã cho thấy ý
chí mãnh liệt nào của
Lí Công Uẩn, cũng như
của dân tộc ta thời Lí?
- Noi gương sáng , không chịu thua các triều đại hưng thịnh đi trước . Muốn đưa đất nước ta đến hùng mạnh lâu dài.

Tính thuyết phục của các
chứng cứ và lí lẽ đó là gì?
Học sinh thảo luận (3ph) Việc dẫn ra sử sách xưa nhằm mục đích
diễn đạt như thế nào của bài chiếu?
I. GIỚI THIỆU:
II. ĐOC- HIỂU VĂN BẢN:
1- Đọc:
2- Bố cục:
3- Hiểu văn bản:
a. Lý do dời đô:

Thế mà hai nhà Đinh, Lê lại theo ý riêng mình, khinh thường mệnh trời, không noi theo dấu cũ của Thương, Chu, cứ đóng yên đô thành ở nơi đây, khiến cho triều đại không được lâu bền, số vận ngắn ngủi, trăm họ phải hao tổn, muôn vật không được thích nghi. Trẩm rất đau xót về việc đó, không thể không dời đổi.
? Lí Công Uẩn có đồng tình với việc không dời đô
của các vua nhà Đinh, Lê không?
Tiết 90: VĂN BẢN: CHIẾU DỜI ĐÔ (Thiên đô chiếu)
Lí Công Uẩn
? Việc không dời đô dẫn đến hậu quả như thế nào?
? Khi chứng kiến cảnh đất nước qua hai thời đại đó
Lí Công Uẩn đã bộc lộc cảm xúc và quyết định gì?
Hãy quan sát hình ảnh kết hợp với kiến thức lịch sử, địa lí, hãy cho biết tại sao hai nhà Đinh, Lê vẫn phải đóng đô ở Hoa Lư?
I. GIỚI THIỆU:
II. ĐOC-HIỂU VĂN BẢN :
1- Đọc
2- Bố cục:
3- Hiểu văn bản:
a. Lý do dời đô:
b. Lý do chọn Đại La là kinh đô mới:
Tiết 90: VĂN BẢN: CHIẾU DỜI ĐÔ (Thiên đô chiếu)
Lí Công Uẩn
Huống gì thành Đại La, kinh đô cũ của Cao Vương: ở vào nơi trung tâm trời đất; được thế rồng cuộn ngồi hổ. Đã đúng ngôi Nam Bắc Đông Tây; lại tiện hướng nhìn sông dựa núi. Địa thế rộng mà bằng; đất đai cao mà thoáng. Dân cư khỏi chịu cảnh khốn khổ ngập lụt; muôn vật cũng rất mực phong phú tốt tươi. Xem khắp nước Việt ta, chỉ nơi này là thắng địa. Thật là chốn tụ hội trọng yếu của bốn phương đất nước; cũng là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời.
Trẫm muốn dựa vào sự thuận lợi của đất ấy để định chổ ở. Các khanh nghĩ thế nào?

Học sinh thảo luận
nhóm: (5 phút).
Lí Công Uẩn đã đưa
ra những lí lẽ nào
để khẳng định “Đại
La là kinh đô bậc
nhất của đế vương
muôn đời” ? Qua
Việc tìm hiểu thực
tiễn lịch sử ngàn
năm của đất nước
có đúng như điều
tiên đoán khẳng định
của tác giả “Chiếu
Dời đô” không?
- Vị trí địa lí: ở trung tâm đất nước, mở ra bốn hướng nam, bắc, đông, tây; “được cái thế rồng cuộn hổ ngồi”, “lại tiện hướng nhìn sông dực núi”.
- Về địa thế: “rộng mà bằng”, đất đai cao mà thoáng”, tránh được cảnh ngập lụt.
- Về chính trị văn hóa: Là đầu mối giao lưu, “chốn tụ hội trọng yếu của bốn phương”, là mảnh đất hưng thịnh “muôn vật cũng rất mực phong phú tốt tươi”.
Tại sao khi kết thúc văn bản, Lí Công Uẩn không ra mệnh lệnh mà lại đặt câu hỏi: “Các khanh … nghĩ thế nào?”. Cách kết thúc như vậy có tác dụng gì?
Câu kết mang tính chất đối thoại trao đổi, tạo sự đồng cảm giữa mệnh lệnh của vua với thần dân.  thuyết phục người nghe bằng lí lẽ và tình cảm chân thành. Nguyện vọng của Lí Thái Tổ phù hợp với nguyện vọng của dân.
GIỚI THIỆU :
II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN :
1- Đọc:
2- Bố cục:
3- Hiểu văn bản
a. Lý do dời đô:
b. Dời đô đến thành Đại La:
Lí Công Uẩn là người có tấm lòng vì dân, vì nước,
tầm nhìn sáng suốt, khát vọng độc lập và lòng tin mãnh liệt vào tương lai.
Tiết 90: VĂN BẢN: CHIẾU DỜI ĐÔ (Thiên đô chiếu)
Lí Công Uẩn
Qua việc quyết định dời đô đến thành Đại La em thấy Lí Công Uẩn
là một vị vua như thế nào?
I.GIỚI THIỆU :
1- Tác giả:
2-Tác phảm:
II. ĐỌC- HiỂU VĂN BẢN
1- Đọc:
2- Bố cục:
3- Hiểu văn bản:
Tiết 90: VĂN BẢN: CHIẾU DỜI ĐÔ (Thiên đô chiếu)
Lí Công Uẩn
III.TỔNG KẾT
1-Nghệ thuật:
Đặc điểm nghệ thuật nổi bật của bài chiếu?
Giọng văn trang trong, lựa chọn ngôn ngữ có tính tâm tình đối thoại. Bài chiếu có sức thuyết phục bởi lý và tình.
2-Nội dung:
Ý nghĩa lịch sử của Thiên đô chiếu?
Phản ánh khát vọng của nhân dân về một nhà nước độc lập, thống nhất. Đồng thời phản ánh ý chí tự cừng của dân tộc Đại Việt đang trên đà lớn mạnh.
IV.LUYÊN TẬP
HƯỚNG DẪN VẼ SƠ ĐỒ TƯ DUY
D:Thăng Long - Hà Nội 1000 năm văn hiến_(360p).mp4
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC Ở NHÀ
- Đối với bài học ở tiết học này:
+ Đọc chú thích.
+ Tập đọc “ Chiếu dời đô” theo yêu cầu của thể loại.
+ Sưu tầm tài liệu về Lí Thái Tổ và lịch sử Hà Nội.
+ Vai trò của người lãnh đạo anh minh đối với vận mệnh đất nước?
- Đối với bài học ở tiết học tiếp theo:
Chuẩn bị bài “Hịch tướng sĩ”.
+ Những nhân vật đựợc nêu gương có địa vị xã hội như thế nào?
+ Các nhân vật này có địa vị xã hội cao thấp khác nhau, thuộc các thời đại khác nhau, nhưng ở họ có những điểm chung nào để thành gương sáng cho mọi người noi theo ?
+ Theo em tác giả nêu gương sáng của những bậc trung thần nghĩa sĩ để làm gì?
+ Để mở bài tác giả đã dùng biện pháp nghệ thuật gì? Nghệ thuật đó đã đem lại hiệu quả gì cho đoạn văn ?
SEE YOU AGAIN !!!!!!!!!!!!!
BYE !!!!!!!!!
Tư liệu tham khảo:
1/ Sách tham khảo
-Sách giáo khoa- sách giáo viên Ngữ văn lớp 8 tập 2
2/ Các trang web:
+http:// www.youtube.com
+http:// www.dantri.com.vn
+http:// www.baigiang.violet.vn
+http:// www.cbnguyendinhchieu.edu.vn
+http:// www.khoavanhoc_ngonngu.edu.vn
3/ Một số tư liệu về Lí Công Uẩn