Bài 22. Chiếu dời đô (Thiên đô chiếu)

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o vÒ dù giê

Môn: Ngữ văn 8
I- Đọc, hiểu chú thích:
1.Tác giả:
- Lí Công Uẩn (974 -1028) – Lí Thái Tổ, quê ở tỉnh Bắc Ninh
- Ông là người thông minh, có chí lớn, nhân ái và là người sáng lập ra nhà Lí .
Tiết 89 - chiếu dời đô
(Thiên đô chiếu )
Lí Công Uẩn
Tiết 19 - chiếu dời đô
(Thiên đô chiếu )
Lí Công Uẩn
2. Tác phẩm
* Đọc và giải thích từ khó:
Đọc với giọng trang trọng, nhấn mạnh vào các câu mang sắc thái tình cảm.
- Đọc và giải thích từ khó:
Nhà Thương: là triều đại đầu tiên được công nhận về mặt lịch sử của Trung Quốc, tồn tại vào khoảng từ 1766 TCN đến 1122 TCN.
Nhà Chu: (thế kỉ 11 TCN – 256 TCN) nối tiếp sau nhà Thương và trước nhà Tần ở Trung Quốc.
Năm lần dời đô:Vua Thang (Thành Thang) đóng đô ở phía đông nam huyện Thương Khâu (thuộc tỉnh Hà Nam bây giờ). Trọng Đinh dời đô đến huyện Thành Cao (thuộc tỉnh Hà Nam). Hà Đản Giáp đời đô đến phủ Chương Đức (cũng thuộc tỉnh Hà Nam).Tổ Ất dời đô đến phủ Thuận Đức (tỉnh Hà Đông bây giờ). Bàn Canh dời đô đến huyện Yên Sư (hay Ân Sư thuộc tỉnh Hà Nam)
Ba lần dời đô: Chu Văn Vương đóng đô ở phía đông tỉnh Thiểm Tây. Chu Vũ Vương dời đô đến huyện Tương Yên (tỉnh Thiểm Tây). Chu Thành Vương dời đô đến huyện Lạc Dương (tỉnh Hà Nam).

Tiết 19- chiếu dời đô
(Thiên đô chiếu )
Lí Công Uẩn
I- Đọc, hiểu chú thích:
1. Tác giả.
2. Tác phẩm:
- Hoàn cảnh sáng tác: “Chiếu dời đô” ra đời năm 1010.

- Thể loại: chiếu
+ Mục đích: Do vua dung để ban bố mệnh lệnh.
+ Nội dung: Thể hiện những tư tưởng chính trị lớn lao có ảnh hưởng đến vận mệnh của cả triều đại, đất nước.
+ Hình thức: Được viết bằng văn xuôi có xen những câu văn biền ngẫu.
s
- Phương thức biểu đạt: nghị luận
- Bố cục: 2 phần:
+ PhÇn 1: Tõ ®Çu ®Õn kh«ng dêi ®æi: LÝ do dêi ®«.
+ PhÇn 2: Cßn l¹i: LÝ do chän §¹i La lµm Kinh ®«.
Lí do dời đô
Trong lÞch sö
từng có những
chuyện dời đô
và mang lại
kết quả tốt đẹp
Tình cảm của
Lý Công Uẩn
trước hiện thực
Hạn chế của
việc đóng đô
ở Hoa Lư.
Tiết 19 - chiếu dời đô
(Thiên đô chiếu )
Lí Công Uẩn
I- Đọc, hiểu chú thích:
II- §äc, hiÓu v¨n b¶n:
1- LÝ do dêi ®«:
- Dêi ®« lµ ®iÒu th­êng x¶y ra trong lÞch sö c¸c triÒu ®¹i:
+ Nhµ Th­¬ng: n¨m lÇn dêi ®«
+ Nhµ Chu: ba lÇn dêi ®« .
=> ë vµo n¬i trung t©m, m­u toan nghiÖp lín, tÝnh kÕ mu«n ®êi cho con ch¸u, trªn v©ng mÖnh trêi, d­íi theo ý d©n.
Kết quả:
+ VËn n­íc l©u dµi .
+ Phong tôc phån thÞnh
Tiết 19 - chiếu dời đô
(Thiên đô chiếu )
Lí Công Uẩn
I- Đọc, hiểu chú thích:
II- §äc, hiÓu v¨n b¶n:
1- LÝ do dêi ®«:
- H¹n chÕ cña viÖc ®ãng ®« ë Hoa L­:
+ Theo ý riªng m×nh
+ Khinh th­êng mÖnh trêi.
+ Kh«ng noi theo dÊu cò cña Th­¬ng Chu
- Hậu quả: TriÒu ®¹i kh«ng l©u bÒn, sè vËn ng¾n ngñi, tr¨m hä hao tèn, mu«n vËt kh«ng thÝch nghi.
Kinh đô xưa không còn thích hợp nữa
Kinh đô Hoa Lư xưa
Hoa Lư chỉ có núi non hiểm trở thích hợp với yêu cầu phòng ngự lợi hai.
Nếu muốn thế nước thịnh vượng thì cần một nơi mới.
1. Lí do dời đô:

Câu nói: “ Trẫm rất đau xót về việc đó, không thể không dời đổi”
(Trẫm thậm thống chi, bất đắc bất tỉ) khiến ta cảm nhận gì về Lí Thái Tổ?

=> Một ông vua hết lòng vì sự nghiệp nước nhà, và một quyết tâm muốn chuyển kinh đô để xây dựng triều đại hưng thịnh hơn.
Tiết 19 - chiếu dời đô
(Thiên đô chiếu )
Lí Công Uẩn
I- Đọc, hiểu chú thích:
II- §äc, hiÓu v¨n b¶n:
1- LÝ do dêi ®«:
* §o¹n më ®Çu bµi chiÕu LÝ C«ng UÈn dïng nh÷ng lÝ lÏ s¾c bÐn, dÉn chøng lÞch sö cô thÓ lång nh÷ng c¶m xóc ch©n thµnh cña ng­êi viÕt ®· kh¼ng ®Þnh viÖc dêi ®« lµ cÇn thiÕt, ®ång thêi còng ph¶n ¸nh kh¸t väng dùng x©y ®Êt n­íc l©u bÒn hïng c­êng cña «ng vµ cña c¶ d©n téc.
2/ Th�nh D?i La x?ng dỏng
l� kinh dụ b?c nh?t c?a
muụn d?i
(Phần còn lại)
Lợi thế
của
Th�nh Đại
La
Quyết
định
của
nhà vua
I- Đọc, hiểu chú thích:
II- §äc, hiÓu v¨n b¶n:
1- LÝ do dêi ®«:
2- LÝ do chän thµnh §¹i La lµ ®Êt ®ãng ®«:
- VÒ lÞch sö : Kinh ®« cò cña Cao V­¬ng
- VÒ ®Þa lý: Trung t©m trêi ®Êt: Rồng cuén, hæ ngåi
§Þa thÕ réng mµ b»ng.
§Êt ®ai cao mµ tho¸ng.
- Con ng­êi: Khái chÞu c¶nh ngËp lôt, đông đúc dân cư.
C¶nh vËt: Mu«n vËt phong phó tèt t­¬i.
; có nhiều thắng cảnh đẹp.
- N¬i kinh ®« bËc nhÊt cña ®Õ v­¬ng mu«n ®êi.
=> Xøng ®¸ng lµ n¬i ®Þnh ®« bÒn v÷ng mu«n ®êi.
Tiết 19 - chiếu dời đô
(Thiên đô chiếu )
Lí Công Uẩn
Sơ đồ thành Đại La xưa
* Lời tuyên bố:



- Lời tuyên bố nhưng dưới dạng câu hỏi nhằm hỏi ý kiến quần thần => rất dân chủ, cởi mở, khôn khéo, giữa vua tôi có sự đồng cảm.
- Ngôn ngữ đối thoại, là mệnh lệnh nhưng đầy chất tâm tình. Vì vậy “Thiên đô chiếu” có tính thuyết phục cao.

Nhận xét câu “Các khanh nghĩ sao?”
(Khanh đẳng như hà?)
Sân vận động quốc gia Mỹ Đình
Đại học Y Hà Nội
Nhµ H¸t lín Hà Nội
Tiết 19 - chiếu dời đô
(Thiên đô chiếu )
Lí Công Uẩn
I- Đọc, hiểu chú thích:
II- §äc, hiÓu v¨n b¶n:
1- LÝ do dêi ®«:
2- LÝ do chän thµnh §¹i La lµ ®Êt ®ãng ®«:
* B»ng viÖc dïng nh÷ng c©u v¨n biÒn ngÉu hµm sóc, giÇu h×nh ¶nh LÝ C«ng UÈn ®· kh¼ng ®Þnh ý chÝ dêi ®« tõ Hoa L­ vÒ §¹i La, thÓ hiÖn sù tin t­ëng ë quan ®iÓm dêi ®« cña m×nh hîp víi lßng d©n, lµ kh¸t väng cña d©n téc vÒ một ®Êt n­íc v÷ng m¹nh, bÒn l©u.
I- Đọc, hiểu chú thích:
II- §äc, hiÓu v¨n b¶n:
1- LÝ do dêi ®«:
2- LÝ do chän thµnh §¹i La lµ ®Êt ®ãng ®«:
III- Tæng kÕt: Ghi nhí – SGK trang 51
IV- LuyÖn tËp:
Vì sao nói “Chiếu dời đô” ra đời phản ánh ý chí độc lập tự cường và sự phát triển lớn mạnh của dân tộc Đại Việt ?
A. Triều đình nhà Lí đủ lớn mạnh chấm dứt nạn phong kiến cát cứ.
B. Dân tộc Đại Việt đủ sức sánh ngang hàng với phương Bắc.
C. Định đô ở Thăng Long là nguyện vọng của nhân dân xây dựng một đất nước độc lập, tự cường.
D. Cả ba ý trên.

Tiết 19 - chiếu dời đô
(Thiên đô chiếu )
Lí Công Uẩn
Chiếu dời đô
1/ Lý do dời đô cũ
(Từ đầu . không thể không dời đổi )
2/ Th�nh D?i La x?ng dỏng
l� kinh dụ b?c nh?t c?a
muụn d?i.(Phần còn lại)
Gương
sáng
đời
xưa
Thực tế
triều
Đinh
Lê
Lợi thế
của
Đại
La
Quyết
định
của
nhà vua
Sơ đồ bố cục
Tình cảm
của Lý
Công Uẩn
trước hiện
thực
Vua tôi nhà Lí đi thuyền đến Đại La
“ Bệ hạ vì thiên hạ mà lập kế dài lâu, trên cho nghiệp đế được thịnh vượng lớn lao, dưới cho dân chúng được đông đúc giàu có, ai dám không theo?”
Sơ đồ thành Đại La xưa