Bài 22. Chiếu dời đô (Thiên đô chiếu)

CHàO
mừng
các
Thầy
cô
giáo
đến
dự
tiết
Học
lớp 8C.
Hội thi giáo viên day giỏi cấp tỉnh
Năm học: 2009 -2010
ngữ văn 8
Giáo viên thực hiện: Phạm Đình Bính
Trường THCS Bằng An- Quế Võ
Chùa Một Cột
Văn Miếu Quốc Tử Giám
Bài 22 - tiết 90
Chiếu dời đô
(Thiên đô chiếu)
Lý Công Uẩn
Lí Công Uẩn tức vua Lý Thái Tổ (974 - 1028).
Quê : Từ Sơn - Bắc Ninh.
Lí Công Uẩn
(974 - 1028)
-Là người thông minh, nhân ái, có chí lớn
Người sáng lập ra vương triều nhà Lý.
Lý công uẩn lên ngôi vua( 1009 )
Đền Đô (1030)
Lý Công Uẩn từ nhỏ đã sống trong chùa. Một môi trường dễ làm con người ta có tâm hồn nhân bản. Từ bé, ông đã thể hiện sự thông minh, tuấn tú khác người. Nhà sư Vạn Hạnh từng khen: " Đứa bé này lớn lên, ắt có thể giải nguy, gỡ rối, làm bậc minh chủ thiên hạ".
Dưới thời Tiền Lê, ông làm đến chức : Tả thân vệ tiền chỉ huy sứ. Khi Lê Ngoạ Triều mất, ông được triều đình tôn lên làm vua, lấy niên hiệu là Thuận Thiên, Đổi tên nước từ Đại Cồ Việt Thành Đại Việt.
Lí Công Uẩn tức vua Lý Công Uẩn (974 - 1028).
- Quê : Từ Sơn - Bắc Ninh.
Lí Công Uẩn
(974 - 1028)
-Là người thông minh, nhân ái, có chí lớn
Người sáng lập ra vương triều nhà Lý.
Lí Công Uẩn tức vua Lý Công Uẩn (974 - 1028).
- Quê : Từ Sơn - Bắc Ninh.
Lí Công Uẩn
(974 - 1028)
-Là người thông minh, nhân ái, có chí lớn
Người sáng lập ra vương triều nhà Lý.
-Tác phẩm viết năm 1010, khi Lý Công Uẩn quyết định dời đô từ Hoa Lư về Đại La và đổi tên là Thăng Long ( rồng bay lên)
TÁI HIỆN LỄ DỜI ĐÔ VỀ THĂNG LONG(1010)
Lí Công Uẩn tức vua Lý Công Uẩn (974 - 1028).
- Quê : Từ Sơn - Bắc Ninh.
Lí Công Uẩn
(974 - 1028)
-Là người thông minh, nhân ái, có chí lớn
Người sáng lập ra vương triều nhà Lý.
-Tác phẩm viết năm 1010, khi Lý Công Uẩn quyết định dời đô từ Hoa Lư về Đại La Và đổi tên là Thăng Long ( rồng bay lên)
Chiếu: là thể văn do vua dùng để ban bố mệnh lệnh
"Chiếu dời đô" viết bằng văn xuôi chữ Hán xen những câu văn biền ngẫu. Tính chất mệnh lệnh xen tính chất tâm tình, bày tỏ ý kiến.
Phương thức: Nghị luận.
Chiếu còn gọi là (chiếu thư, chiếu chỉ). Chiếu có từ thời cổ đại bên Trung Quốc. Lúc đầu gọi là " Mệnh", Sau là " Lệnh". Đến nhà Tần đổi là " Chiếu".
+ Nội dung: thể hiện tư tưởng chính trị lớn lao, có ảnh hưởng lớn đến vận mệnh của một triều đại, của đất nước.
+ Hình thức: Chiếu được viết bằng văn xuôi, văn vần,xen những câu văn biền ngẫu ( Biền: là 2 con ngựa kéo xe sóng đôi; Ngẫu: là từng cặp ) tức là những cặp câu cân xứng với nhau.
1/ Lý do dời đô cũ
(Từ đầu . "không thể không dời đổi" )
2/ ý chí định đô mới
(Phần còn lại)
+ Viện dẫn sử sách làm tiền đề.
+ Soi vào thực tế 2 triều Đinh, Lê.
+ Lợi thế của Đại La.
+ Ban chiếu dời đô.
Viện dẫn sử sách
Đất nước vững bền, thịnh vượng
Dẫn chứng có thật, suy luận hợp lý, chặt chẽ, tạo tiền đề.
?Bày tỏ ý muốn dời đô và khẳng định việc dời đô không có gì khác thường.
Xưa nhà Thương đến vua Bàn Canh năm lần dời đô; nhà Chu đến vua Thành Vương cũng ba lần dời đô. Phải đâu các vua thời Tam đại theo ý riêng mình mà tự tiện chuyển dời? Chỉ vì muốn đóng đô ở nơi trung tâm, mưu toan nghiệp lớn, tính kế muôn đời cho con cháu; trên vâng , dưới theo , nếu thấy thuận tiện thì thay đổi. Cho nên vận nước lâu dài, phong tục phồn thịnh.
Mệnh trời
ý dân
Lịch sử từng có những cuộc dời đô
Viện dẫn sử sách
Lịch sử từng có nhiều cuộc dời đô.
Đất nước vững bền, thịnh vượng.
Dẫn chứng có thật, suy luận hợp lý, chặt chẽ.
?Bày tỏ ý muốn dời đô, khẳng dịnh việc dời đô không có gì khác thường.
Soi sử sách vào thực tế nhà Đinh,Lê
Thế mà hai nhà Đinh, Lê lại theo ý riêng mình, khinh thường mệnh trời, không noi theo dấu cũ của Thương, Chu, cứ đóng yên đô thành ở nơi đây, khiến cho triều đại không được lâu bền, số phận ngắn ngủi, trăm họ phải hao tốn, muôn vật không được thích nghi. Trẫm rất đau sót về việc đó,
Đóng yên đô thành không dời đổi là trái ý trời, không theo tiền nhân.
+Triều đại ngắn ngủi. + đất nước không phát triển.
- Phê phán
-"Đau xót"
? Tấm lòng lo nghĩ cho đất nước.
Dẫn chứng xác thực, lập luận chặt chẽ, kết hợp lý lẽ và tình cảm, cảm xúc.
?Khẳng định dời đô khỏi Hoa Lư là một đòi hỏi tất yếu, vì nước vì dân theo mệnh trời.
Không thể không dời đổi.
Viện dẫn sử sách
Lịch sử từng có nhiều cuộc dời đô
Đất nước vững bền, thịnh vượng
Dẫn chứng có thật, suy luận hợp lý, chặt chẽ.
?Bày tỏ ý muốn dời đô, khẳng dịnh việc dời đô không có gì khác thường.
Soi sử sách vào thực tế nhà Đinh,Lê
Đóng yên đô thành không dời đổi là trái ý trời, không theo tiền nhân
+Triều đại ngắn ngủi. + đất nước không phát triển
- Phê phán
-"Đau xót"
? Tấm lòng lo nghĩ cho đất nước
Dẫn chứng xác thực, lập luận chặt chẽ, kết hợp lý lẽ và tình cảm, cảm xúc.
?Thế và lực của dân tộc Đại Việt đang trên đà phát triển.
khát vọng về một đất nước vững bền, hùng mạnh.
?Khẳng định dời đô khỏi Hoa Lư là một đòi hỏi tất yếu, vì nước vì dân theo mệnh trời.
?Thể hiện ý chí tự lực, tự cường,
"Huống gì thành Đại La, kinh đô cũ của Cao Vương: ở vào nơi trung tâm trời đất; được cái thế rồng cuộn hổ ngồi. Đã đúng ngôi nam bắc đông tây; lại tiện hướng nhìn sông dựa núi. Địa thế rộng mà bằng; đất đai cao mà thoáng. Dân cư khỏi chịu cảnh khốn khổ ngập lụt; muôn vật cũng rất mực phong phú tốt tươi. Xem khắp đất Việt ta, chỉ nơi này là thắng địa. Thật là chốn hội tụ trọng yếu của bốn phương đất nước; cũng là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời."
Thảo Luận Nhóm
Câu hỏi: Theo tác giả, Đại La có những lợi thế về những mặt nào để có thể chọn làm nơi đóng đô ? (Chú ý về lịch sử, vị trí địa lý, hình thế sông núi, sự thuận tiện trong giao lưu phát triển.)?
- Tác giả đã đưa ra những chứng cứ nào để làm rõ từng mặt ấy?
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
20
30
40
50
60
70
80
90




Về lịch sử
vị trí địa lý
Là trung tâm.
+ Địa thế đẹp, quý hiếm.
Về kinh tế, chính trị văn hoá

Là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời.
?Từng là kinh đô
Là đầu mối giao lưu, mảnh đất hưng thịnh
NT: Lập luận bằng những chứng cớ toàn diện xác thực, giầu thuyết phục.
+ Kết cấu chặt chẽ.
Sử dụng câu văn biền ngẫu cân xứng.




Về lịch sử
vị trí địa lý
?Là trung tâm.
+ Địa thế đẹp, quý hiếm.
Về kinh tế, chính trị, văn hoá

Là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời.
?Từng là kinh đô
Là đầu mối giao lưu, mảnh đất hưng thịnh
NT: Lập luận bằng những chứng cớ toàn diện xác thực, giầu thuyết phục.
+ Kết cấu chặt chẽ.
Sử dụng câu văn biền ngẫu cân xứng.
Có sức cảm hoá và thuyết phục lớn.
trạch
thiên
địa
khu
vực
chi
trung
đắc
long
bàn
hổ
cứ
chi
thế
chính
Nam
Bắc
Đông
Tây
chi
vị
tiện
giang
sơn
hướng
bội
chi
nghi
Khẳng định địa thế tuyệt vời của Đại La. Nơi hội tụ đủ mọi mặt của đất nước.Xứng đáng là kinh đô và sẽ lâu dài, vững bền.
Trẫm dục nhân thử địa lợi dĩ định quyết cư, khanh đẳng như hà ?
- Hỏi, trao đổi, đối thoại dân chủ
Thể hiện sự đồng cảm sâu sắc giữa vua và thần dân
+ Tin tưởng ý nguyện dời đô của mình hợp ý nguyện nhân dân
? Lý Công Uẩn là người có tầm nhìn chiến lược, sâu sắc, có quyết định sáng suốt, có ý chí và hoài bão lớn, có trách nhiệm với đất nước.
Bản đồ Đại La
* NT) " Chiếu dời đô" có sức thuyết phục mạnh mẽ bởi kết cấu chặt chẽ, lý lẽ, dẫn chứng xác thực, lập luận sắc bén, giầu thuyết phục và sự kết hợp hài hoà giữa lí và tình.
Theo em sức thuyết phục của bài " Chiếu dời đô" là ở những đặc điểm nghệ thuật nổi bật nào ?
Thể hiện khát vọng của nhân dân về một đất nước độc lập thống nhất đồng thời phản ánh ý chí tự cường của dân tộc Đại Việt đang trên đà lớn mạnh.
* Ghi nhớ:
SGK trang 51
a) Nghệ thuật :
" Chiếu dời đô" có sức thuyết phục mạnh mẽ bởi kết cấu chặt chẽ, lý lẽ, dẫn chứng xác thực, lập luận sắc bén, giầu thuyết phục và sự kết hợp hài hoà giữa lí và tình.
b) Nội dung:
(Thảo luận nhóm)
Chứng minh " Chiếu dời đô" có kết cấu chặt chẽ, lập luận giàu sức thuyết phục ?
60
Chứng minh:
- Kết cấu chặt chẽ: ? Thể hiện ở bố cục, cách lập luận.
- Lập luận giầu thuyết phục: ? ở lý lẽ, dẫn chứng xác thực, câu văn biền ngẫu, kết hợp câu văn biểu cảm.
A. Chứng tỏ triều đình nhà Lý đủ sức chấm dứt nạn phong kiến cát cứ
B. Thế và lực của dân tộc Đại Việt đủ sức sánh ngang hàng với phương Bắc
C. Thực hiện ý chí và khát vọng của nhân dân thu giang sơn về một mối và dựng xây đất nước độc lập tự cường
Khoanh tròn vào chữ cái câu trả lời đúng nhất cho ý kiến sau: vì sao nói Việc "Chiếu dời đô" ra đời đã phản ánh ý chí độc lập tự cường và sự phát triển lớn mạnh của dân tộc Đại Việt ?
D. Cả ba ý kiến trên
Sơ đồ bài học
Sự cần
thiết
phải
dời đô
Lý do dời đô cũ
(Hoa Lư không còn phù hợp)
ý chí định đô mới
(Đại La mảnh đất lý tưởng)
Viện dẫn sử sách
(Dời đô đúng nên phát triển)
Soi vào thực tế nhà Đinh, Lê
(Định đô chưa đúng, khó phát triển)
Lợi thế của Đại La
(Lý tưởng về mọi mặt)
Quyết định của nhà vua
(Quyết định dời đô)
N hững điều cần nắm vững qua bài học
* Thấy được khát vọng về một đất nước độc lập, hùng cường và khí phách tự cường của dân tộc dang phát triển
*Th?y du?c k?t c?u ch?t ch?, l?p lu?n thuy?t ph?c k?t h?p gi?a lớ v� tỡnh.
* Nắm được đặc điểm chức năng thể chiếu và vận dụng làm văn nghị luận.
CHùA MộT CộT
VĂN MIếU XƯA
VĂN MIếU NGàY NAY
     
Văn miếu Quốc Tử Giám
     
Lăng Chủ Tịch Hồ Chí Minh
     
Hồ Gươm Tháp Rùa
     
Sân vận động quốc gia Mỹ Đình
     
Nhà hát lớn Hà Nội
     
Đại học Y Hà Nội
     
Chợ Đồng Xuân
Hướng dẫn về nhà:
- Nắm nội dung bài học và ghi nhớ.
Hoàn thiện bài tập.
- Soạn bài "Hịch tướng sĩ"
CHÀO TẠM BIỆT
Xin chân thành cảm ơn