Bài 22. Chiếu dời đô (Thiên đô chiếu)

CHÀO MỪNG QÚY THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ LỚP 8C
MÔN NGỮ VĂN
Em hãy kể tên một số địa danh đã từng đóng vai trò là kinh đô của nước ta trong lịch sử?
Phong Châu (Việt Trì – Phú Thọ)
Cổ Loa (Đông Anh – Hà Nội)
Tây Đô (Thanh Hóa)
Phú Xuân (Huế)
Hoa Lư (Ninh Bình)
Thăng Long (Hà Nội)
-----------------------------
Văn 8 Tiết 91
CHIẾU DỜI ĐÔ
Giáo sinh: Nguyễn Phương Thảo
 Lý Công Uẩn 
TIẾT 91
CHIẾU DỜI ĐÔ
(Thiên đô chiếu)
I. Tìm hiểu chung:
1/Tác giả -tác phẩm
-Lí Công Uẩn (974 -1028) – Lí Thái Tổ, quê ở tỉnh Bắc Ninh .
-Ông là người thông minh, nhân ái và sáng lập ra nhà Lý.
TƯỢNG LÍ CÔNG UẨN - Ở HÀ NỘI
a. Tác giả
Lý Công Uẩn (974 – 1028 )
Khi mới 20 tuổi, Lý Công Uẩn được đưa vào triều làm một chức quan võ. Vốn là người thông minh, có sức khoẻ và chí lớn, Công Uẩn từ đó ngày càng được tin cậy trong triều, về sau làm tới Tả thân vệ Điện tiền chỉ huy sứ và trở thành trụ cột của nhà tiền Lê.
Vì vậy ngay sau khi Lê Long Đĩnh mất, mọi triều thần mà người chủ xướng là quan Chi Hậu Đào Cam Mộc nhận thấy Lý Công Uẩn là người khoan hòa, nhân thứ và được lòng muôn dân nên đã tôn ông lên làm vua. Lý Công Uẩn lên ngôi vua, lấy niên hiệu là Thuận Thiên, triều Lý được thành lập. Cuộc chuyển giao triều đại từ họ Lê sang họ Lý đã diễn ra một cách hoà bình êm thấm.
b. Tác phẩm
? Bài “chiếu dời đô” được ra đời trong hoàn cảnh nào?
Thể loại: Chiếu
+ Mục đích: do vua dùng để ban bố mệnh lệnh.
+ Hình thức : Được viết bằng văn xuôi(văn vần) có xen kẽ những câu văn biền ngẫu
Hoàn cảnh ra đời:Ra đời năm 1010 nhằm
bày tỏ ý định dời đô từ Hoa Lư ra Đại La
b/Tác phẩm:
+ Nội dung: Thể hiện tư tưởng chính trị lớn lao có ảnh hưởng đến thời đại.
Còn gọi là chiếu chỉ, chiếu bản, chiếu thư, chiếu mệnh
I.Tìm hiểu chung :
1/Tác giả- tác phẩm:
2. Đọc – tìm hiểu chú thích
a. Đọc
Giọng đọc trang trọng, có những câu cần nhấn mạnh sắc thái tình cảm tha thiết hoặc chân tình.
b. Tìm hiểu chú thích
3. Tìm hiểu chung về văn bản:
a. Thể loại:
? Bài chiếu thuộc kiểu văn bản nào?
- Thể loại: văn nghị luận phương pháp lập luận trình bày, thuyết phục người nghe theo tư tưởng của tác giả
b. Bố cục: 2 phần
? Theo em bài này chia làm mấy phần? Nội dung của từng phần
Phần 1: từ đầu -> “không thể không dời đổi”
Lý do dời đô
Phần 2: còn lại
=> Lý do chọn Đại La làm kinh đô

I.Tìm hiểu chung :
II.Phân tích :
1. Lý do dời đô:

Xưa nhà Thương đến vua Bàn Canh năm lần dời đô; nhà Chu đến vua Thành Vương cũng ba lần dời đô. Phải đâu các vua thời Tam đại theo ý riêng mình mà tự tiện chuyển dời? Chỉ vì muốn đóng đô ở nơi trung tâm, mưu toan nghiệp lớn, tính kế muôn đời cho con cháu; trên vâng mệnh trời, dưới theo ý dân, nếu thấy thuận tiện thì thay đổi. Cho nên vận nước lâu dài, phong tục phồn thịnh. Thế mà hai nhà Đinh, Lê lại theo ý riêng mình, khinh thường mệnh trời, không noi theo dấu cũ của Thương, Chu, cứ đóng yên đô thành ở nơi đây, khiến cho triều đại không được lâu bền, số vận ngắn ngủi, trăm họ phải hao tốn, muôn vật không được thích nghi. Trẫm thấy đau xót về việc đó, không thể không dời đổi.
1. Lý do dời đô.
1. Lý do dời đô:
? Theo suy luận của tác giả thì việc dời đô của nhà Thương và nhà Chu nhằm mục đích gì và đã thu được kết quả ra sao?
- Dẫn chứng:
+ nh� Thuong 5 l?n d?i dụ
+ nh� Chu 3 l?n d?i dụ
- Lý do: Theo ý trời, ý dân.
- mục đích: mưu toan nghiệp lớn,xây dựng vương triều phồn thịnh, tính kế lâu dài cho thế hệ sau
- kết quả: vận nước lâu dài, phong tục phồn thịnh
? Nhận xét về cách lập luận của tác giả? Mục đích cách lập luận ấy?
1. Lý do dời đô:
Lý Thái Tổ dẫn số liệu cụ thể về các lần dời đô của 2 triều Thương – Chu để chuẩn bị lỹ lẽ cho phần sau: trong lịch sử đã từng có chuyện dời đô và từng có kết quả tốt đẹp. Nên việc dời đô không có gì khác thường trái quy luật
? Tiếp theo tác giả muốn phê phán điều gì?
1. Lý do dời đô:
Tác giả phê phán 2 triều Đinh - Lê
- Soi sử sách vào tình hình thực tế, nhận xét có tính chất phê phán 2 triều Đinh – Lê cứ đóng yên đô thành ở vùng núi Hoa Lư.
? Theo tác giả việc không dời đô sẽ phạm những sai lầm gì?
- Không theo mệnh trời, không học người xưa -> triều đại ngắn ngủi nhân dân khổ cực, vạn vật không thích nghi, không thể phát triển thịnh vượng trong vùng đất chật chội
=> Kinh đô Hoa Lư không còn phù hợp, không thể phát triển đất nước về mọi mặt

Huống gì thành Đại La, kinh đô cũ của Cao Vương: ở vào nơi trung tâm trời đất; được cái thế rồng cuộn hổ ngồi; đã đúng ngôi nam bắc đông tây; lại tiện hướng nhìn sông dựa núi; địa thế rộng mà bằng; đất đai cao mà thoáng. Dân cư khỏi chịu cảnh khốn khổ ngập lụt; muôn vật cũng rất mực phong phú tốt tươi. Xem khắp đất Việt ta, chỉ nơi này là thắng địa. Thật là chốn tụ hội trọng yếu của bốn phương đất nước; cũng là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời.
Trẫm muốn dựa vào sự thuận lợi của đất ấy để định chỗ ở. Các khanh nghĩ thế nào?
2/ Lý do chọn Đại La .
2/ Lý do ch?n D?i La .
-V? m?t d?a lớ:Trung tõm, cú nỳi cú sụng, d?t r?ng b?ng cao thoỏng.
-V? van hoỏ chớnh tr?: L� m?nh d?t th?nh vu?ng,, d?u m?i giao luu.
 Hội tụ đủ mọi mặt của đất nước xứng đáng là trung tâm văn hoá, kinh tế, chính trị).
-Về mặt lịch sử: Nơi xưa Cao Vương đóng đô.
Đại La
Về lịch sử
Cao Vương đóng đô
Về địa lí
Trung tâm của trời đất
Về văn hoá
Mảnh đất thịnh vượng
Hội đủ điều kiện Kinh đô
Dời đô là điều đã từng xảy ra trong lịch sử
Hạn chế của việc đóng đô ở Hoa Lư
Đại La có nhiều lợi thế
Đại La đã từng là kinh đô
Mong được sự đồng thuận của mọi người
Lí do dời đô
Khẳng định quyết tâm dời đô
Chọn Đại La làm nơi định đô
Nhất thiết phải dời đô
Đại La là nơi tốt nhất để định đô
Bố cục và lập luận của bài
Lý Công Uẩn và Chiếu dời đô
III/ Tổng kết :
1.Nghệ thuật: Thuyết phục người nghe bằng lí lẽ chặt chẽ,sử dụng những câu văn biền ngẫu giàu hình ảnh và sự kết hợp hài hoà giữa lí và tình.
2.Nội dung: Khát vọng một đất nước thống nhất, độc lập, hùng cường, khẳng định ý chí tự cường và sự lớn mạnh của dân tộc Đại Việt.
THẢO LUẬN NHÓM
IV Luyện tập:
1.Chứng minh sự đúng đắn về việc dời đô
của Lí Công Uẩn ?
Thăng Long là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, của đất nước từ khi Lí Công Uẩn dời đô đến nay.
Thủ đô Hà nội luôn là trái tim của tổ quốc.
Thăng Long – Hà Nội luôn vững vàng trong mọi thử thách (trải qua các cuộc chiến tranh từ xưa đến nay).
Tìm tòi và hướng dẫn về nhà

*HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI MỞ RỘNG:
Tìm những thông tin tư liệu nói về lễ kỉ niệm một nghìn năm Thăng Long – Hà Nội.
*HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Nắm chắc nội dung nghệ thuật của văn bản
Học tập cách viết văn bản nghị luận, cách lập luận
Chuẩn bị bài: câu phủ định