Bài 22. Câu phủ định

Nhiệt liệt chào mừng
CÁC THẦY GIÁO, CÔ GIÁO

Đến với giờ Ngữ văn 8
Nam đi Huế.
Nam không đi Huế.
Nam chưa đi Huế.
Nam chẳng đi Huế.
Nam chưa có cái bàn học.
Tôi không quen Nam.
Cái áo của Nam không đẹp.
Thầy sờ vòi bảo: (1)
- Tưởng con voi thế nào , hóa ra nó sun sun như con đỉa. (2)
Thầy sờ ngà bảo: (3)
- Không phải, nó chần chẫn như cái đòn càn. (4)
Thầy sờ tai bảo: (5)
- Đâu có! (6) Nó bè bè như cái quạt thóc.(7)
(Thầy bói xem voi )
Ghi nhớ sgk/ 53
Đặc điểm hình thức: Câu phủ định là câu có những từ ngữ phủ định như: không, chẳng, chả, chưa, không phải (là), chẳng phải (là), đâu có phải (là), đâu (có), …
- Chức năng:
+ Thông báo, xác nhận không có sự vật, sự việc, tính chất, quan hệ nào đó (câu phủ định miêu tả).
+ Phản bác một ý kiến, một nhận định (câu phủ định bác bỏ).
Em hãy cho biết câu sau đây là câu phủ định miêu tả hay phủ định bác bỏ?
Bạn ấy không giỏi toán.
Ví dụ 1 :
A: Thu có giỏi toán không?
B: Bạn ấy không giỏi toán.
Ví dụ 2 :
A: Thu rất giỏi toán.
B: Bạn ấy không giỏi toán.
Phủ định miêu tả
Phủ định bác bỏ
Để phân biệt chức năng câu phủ định, ta cần căn cứ vào tình huống giao tiếp.
1.Trong tất cả các câu sau đây câu nào là câu phủ định bác bỏ? Vì sao?
Tất cả quan chức nhà nước vào buổi sáng ngày khai trường đều chia nhau đến dự lễ khai giảng ở khắp các trường học lớn nhỏ. Bằng hành động đó, họ muốn cam kết rằng, không có ưu tiên nào lớn hơn ưu tiên giáo dục thế hệ trẻ cho tương lai.
Tôi an ủi Lão:
Vả lại ai nuôi chó mà chả bán hay giết thịt! Ta giết nó chính là ta hóa kiếp cho nó đấy, hóa kiếp để cho nó làm kiếp khác.

- Cụ cứ tưởng thế đấy chứ nó chả hiểu gì đâu!
Không, chúng con không đói nữa đâu.
Hai đứa
ăn hết kia củ khoai thì no mòng bụng ra rồi còn đói gì nữa.
Phản bác lại suy nghĩ của Lão Hạc.
Phản bác lại điều mà Cái Tí cho là mẹ nó đang nghĩ.
b.
c.
2.Đọc các đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi:
a)Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải là không có ý nghĩa.
b)Tháng tám, hồng ngọc đỏ, hồng hạc vàng, không ai không từng ăn trong Tết Trung thu, ăn nó như ăn cả mùa thu vào lòng vào dạ.


c) Từng qua thời thơ ấu ở Hà Nội, ai chẳng có một lần nghển cổ nhìn lên tán lá cao vút mà ngắm nghía một cách ước ao chùm sấu non xanh hay thích thú chia nhau nhấm nháp món sấu dầm bán trước cổng trường.

Những câu trên có ý nghĩa phủ định không? Vì sao?
Đặt những câu không có từ ngữ phủ định mà có ý nghĩa
tương đương với những câu trên.
So sánh những câu mới đặt với những câu trên.
(Hoài Thanh, Ý nghĩa văn chương.)
(Băng Sơn, Quả thơm)
(Tạ Việt Anh, Cây sấu Hà Nội)
2.Đọc các đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi
a)Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải là không có ý nghĩa.
b)Tháng tám, hồng ngọc đỏ, hồng hạc vàng, không ai không từng ăn trong Tết Trung thu, ăn nó như ăn cả mùa thu vào lòng vào dạ.


Những câu trên có ý nghĩa phủ định không? Vì sao?
Đặt những câu không có từ ngữ phủ định mà có ý nghĩa
tương đương với những câu trên.
So sánh những câu mới đặt với những câu trên.
(Hoài Thanh, Ý nghĩa văn chương.)
(Băng Sơn, Quả thơm)
ai
a/ Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song vẫn có ý nghĩa.
b)Tháng tám, hồng ngọc đỏ, hồng hạc vàng, ai cũng từng ăn trong Tết Trung thu, ăn nó như ăn cả mùa thu vào lòng vào dạ.
4.Các câu sau đây có phải là câu phủ định không? Những câu này dùng để làm gì? Đặt những câu có ý nghĩa tương đương.
a) Đẹp gì mà đẹp!
b) Làm gì có chuyện đó!
c) Bài thơ này mà hay à?
d) Cụ tưởng tôi sung sướng hơn chăng?
Các câu không phải câu phủ định .
a) Không đẹp.
b) Không có chuyện đó
c) Bài thơ này không hay.
d) Tôi cũng không sung sướng.
Nhưng được dùng

để biểu thị ý phủ định( phản bác ý kiến,nhận định
trước đó)
( Nam Cao, Lão Hạc)
5.Đọc đoạn trích sau ( chú ý các từ in đậm ) và cho biết: có thể thay quên bằng không, chưa bằng chẳng được không? Vì sao?
Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối; ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân thù. Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng vui lòng
( Trần Quốc Tuấn, Hịch tướng sĩ)
Không thể thay: quên = không , chưa = chẳng
làm thay đổi ý nghĩa của câu.
Bài tập 6 (SGK/54): Hãy viết đoạn đối thoại ngắn, trong đó có dùng câu phủ định miêu tả và câu phủ định bác bỏ .
BẢN ĐỒ TƯ DUY
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
 Làm bài tập số 3 (SGK/ 54).Trả lời câu hỏi Nếu thay từ “không” = “chưa” thì phải viết lại như thế nào? Nghĩa có thay đổi không? Câu nào phù hợp với câu chuyện hơn. (Tương tự bài tập 5)
 Làm bài tập số 6 (SGK/ 54). Viết đoạn văn đối thoại có sử dụng câu phủ định miêu và câu phủ định bác bỏ.
Chuẩn bị bài mới: (Chương trình địa phương phần tập làm văn): Luyện tập văn bản thuyết minh
+ Sưu tầm những bài giới thiệu, hình ảnh về di tích lịch sử, danh lam, thắng cảnh ở địa phương.