Bài 22. Câu phủ định

NHIỆT LIỆT KÍNH CHÀO THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP
NĂM HỌC : 2009 - 2010
GIÁO VIÊN: LÊ ĐINHG VIÊN
TRƯỜNG THCS HÙNG VƯƠNG
Ngày dạy:03/03/2010
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 2: Các câu sau đây câu nào là câu trần thuật?
Thế rồi Dế Choắt tắt thở.
Cô ấy đẹp quá.
Đừng cho gió thổi nữa!
Hôm nay anh có đi học không?
Câu trần thuật
Câu cảm thán
Câu cầu khiến
Câu nghi vấn
Ngày dạy:03/03/2010
CÂU PHỦ ĐỊNH
BÀI 22
TIẾT : 91
Ngày dạy:03/03/2010
Ví dụ 1/ SGK 52

b) Nam đi Huế.
c) Nam đi Huế.
d) Nam đi Huế.
không
chẳng
chưa
a) Nam đi Huế.
Câu phủ định
CÂU PHỦ ĐỊNH
TIẾT : 91

H?I THI
GI�O VIấN D?Y GI?I
C?P UY?N
Ngày dạy:03/03/2010
Ví dụ 1/ SGK 52

b) Nam đi Huế.
c) Nam đi Huế.
d) Nam đi Huế.
không
chẳng
chưa
Thông báo có sự việc đi Huế.
Thông báo không
có sự việc đi Huế.
a) Nam đi Huế.
Khẳng định.
CÂU PHỦ ĐỊNH
TIẾT : 91

H?I THI
GI�O VIấN D?Y GI?I
C?P HUY?N
Ngày dạy:03/03/2010
Nam đi Huế không phải bằng tàu.
Nam không phải là em tôi.
Nam làm việc đó không sai.
1
2
3
Ví dụ
Không có quan hệ
Không có tính chất
Không có sự vật
CÂU PHỦ ĐỊNH
TIẾT : 91

H?I THI
GI�O VIấN D?Y GI?I
C?P HUY?N
Ngày dạy:03/03/2010
CÂU PHỦ ĐỊNH MIÊU TẢ:
(Thông
báo không
có)
Sự việc
Sự vật
Quan hệ
Tính chất
Nam đi Huế không phải bằng tàu.
Nam không phải là em tôi.
Nam làm việc đó không sai.
Nam không đi Huế.
Nam đi Huế không phải bằng tàu.
Nam không phải là em tôi.
Nam làm việc đó không sai.
1
2
3

H?I THI
GI�O VIấN D?Y GI?I
C?P huy?n
Ngày dạy:03/03/2010
HÌNH ẢNH NĂM THẦY BÓI XEM VOI

H?I THI
GI�O VIấN D?Y GI?I
C?P HUY?N
Ngày dạy:03/03/2010
Thầy sờ vòi bảo:
-Tưởng con voi như thế nào, hóa ra nó
sun sun như con đỉa .
Thầy sờ ngà bảo:
nó chần chẫn như cái đòn càn.
Thầy sờ tai bảo:
Nó bè bè như cái quạt thóc.
( Thầy bói xem voi)
Ví dụ 2/ SGK 52
-Không phải,
-Đâu có!
CÂU PHỦ ĐỊNH
TIẾT : 91

H?I THI
GI�O VIấN D?Y GI?I
C?P HUY?N
Ngày dạy:03/03/2010
Ghi nhớ
Câu phủ định là câu có những từ ngữ phủ định như: không, chẳng, chả, chưa,không phải(là), chẳng phải(là), đâu có phải(là), đâu(có),…
Câu phủ định dùng để:
- Thông báo, xác nhận không có sự việc, tính chất, quan hệ nào đó (câu phủ định miêu tả).
- Phản bác một ý kiến, một nhận định (câu phủ định bác bỏ).

H?I THI
GI�O VIấN D?Y GI?I
C?P HUY?N
CÂU PHỦ ĐỊNH
TIẾT : 91
Ngày dạy:03/03/2010
? Để phân biệt chức năng câu phủ định, ta cần phải căn cứ vào tình huống giao tiếp.

H?I THI
GI�O VIấN D?Y GI?I
C?P HUY?N
Câu phủ định miêu tả
Câu phủ định bác bỏ
VÍ DỤ
1.“Trẫm rất đau xót về việc đó, thể dời đổi.”
không
không
Phủ định
Phủ định
+
=
Ýnghĩa khẳng định.
Trẫm rất đau xót về việc đó, nên phải dời đổi.
2.Câu chuyện ấy biết .
ai
chẳng
Phủ định
Từ nghi vấn
+
=
ý nghĩa khẳng định.
(Chiếu dời đô,Lí Công Uẩn)
Câu chuyện ấy ai cũng biết.

H?I THI
GI�O VIấN D?Y GI?I
C?P HUY?N
Ngày dạy:03/03/2010
1.Trong tất cả các câu sau đây câu nào là câu phủ định bác bỏ? Vì sao?
Tất cả quan chức nhà nước vào buổi sáng ngày khai trường đều chia nhau đến dự lễ khai giảng ở khắp các trường học lớn nhỏ. Bằng hành động đó, họ muốn cam kết rằng, không có ưu tiên nào lớn hơn ưu tiên giáo dục thế hệ trẻ cho tương lai. ( Theo Lí Lan, Cổng trường mở ra)
Tôi an ủi Lão:
Vả lại ai nuôi chó mà chả bán hay giết thịt! Ta giết nó chính là ta hóa kiếp cho nó đấy, hóa kiếp để cho nó làm kiếp khác.
( Nam Cao, Lão Hạc)

- Cụ cứ tưởng thế đấy chứ nó chả hiểu gì đâu!
Không, chúng con không đói đâu.
Hai đứa ăn hết ngần
kia củ khoai thì no mòng bụng ra rồi còn đói gì nữa.
Phản bác lại suy nghĩ của Lão Hạc.
Phản bác lại điều mà Cái Tí cho là mẹ nó đang nghĩ.
b.
c.
( Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
*Bài tập 2.
Cả 3 câu trên đều là câu phủ định. Nhưng ý nghĩa của 3 câu đều là khẳng định.
* So sánh: Các câu trong bài tập 2 với các câu ta vừa đặt.

a/ Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải là không có ý nghĩa. ( Hoài Thanh, Ý nghĩa văn chương )
- Câu có ý nghĩa tương đương: Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song có ý nghĩa.
b/ Tháng tám, hồng ngọc đỏ, hồng hạc vàng, không ai không từng ăn trong tết Trung thu, ăn nó như ăn cả mùa thu vào lòng vào dạ. (Băng Sơn, Quả thơm)
- Câu có ý nghĩa tương đương: Tháng tám, hồng ngọc đỏ, hồng hạc vàng ai cũng từng ăn trong tết Trung thu, ăn nó như ăn cả mùa thu vào lòng vào dạ.

c/ Từng qua thời thơ ấu ở Hà Nội, ai chẳng có một lần nghển cổ nhìn lên tán lá cao vút mà ngắm nghía một cách ước ao chùm sấu non xanh hay thích thú chia nhau nhấm nháp món sấu dầm bán trước cổng trường.
( Tạ Việt Anh, Cây sấu Hà Nội )
- Câu có ý nghĩa tương đương: Từng qua thời thơ ấu ở Hà Nội, ai cũng có một lần nghển cổ nhìn lên tán lá cao vút mà ngắm nghía một cách ước ao chùm sấu non xanh hay thích thú chia nhau nhấm nháp món sấu dầm bán trước cổng trường.
=> Những câu trong bài tập 2 ý nghĩa khẳng định được nhấn mạnh hơn những câu ta vừa đặt.
* Lưu ý: Câu phủ định vẫn có thể dùng để biểu thị ý nghĩa khẳng định.

H?I THI
GI�O VIấN D?Y GI?I
C?P HUY?N
3. Xét câu văn sau và trả lời câu hỏi.
Choắt không dậy được nữa, nằm thoi thóp.
( Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
Nếu Tô Hoài thay từ phủ định không bằng chưa thì nhà văn phải viết lại câu văn này như thế nào? Nghĩa của câu có thay đổi không? Câu nào phù hợp với câu chuyện hơn, vì sao?
ý nghĩa của câu thay đổi.

Choắt chưa dậy được, nằm thoi thóp.
Câu văn của Tô Hoài thích hợp với mạch của câu chuyện.

H?I THI
GI�O VIấN D?Y GI?I
C?P huy?n
Ngày dạy:03/03/2010
Bài tập 4: Xác định câu phủ định- để làm gì?- đặt câu ý tương đương.
Đẹp gì mà đẹp!

b) Làm gì có chuyện đó!
c)Bài thơ này mà hay à?
d) Cụ tưởng tôi sung sướng hơn chăng?
Không đẹp tí nào!
Không thể có chuyện đó được!
Bài thơ này chẳng hay chút nào!
Tôi đâu có sung sướng gì!
Không phải câu phủ định- nhưng dùng để biểu thị ý nghĩa phủ định

H?I THI
GI�O VIấN D?Y GI?I
C?P huy?n
CÂU PHỦ ĐỊNH
TIẾT : 91
Ngày dạy:03/03/2010

H?I THI
GI�O VIấN D?Y GI?I
C?P huy?n
Chú ý: Trong thực tế nói và viết :
+ Hai lần phủ định là nhấn mạnh ý khẳng định
+ Câu nghi vấn, cảm thán … cũng có thể
mang ý phủ định.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
 Làm bài tập số 5 (SGK/ 54).Trả lời câu hỏi có thể thay từ: quên = không; chưa = chẳng được không? Vì sao? (Tương tự bài tập 3)
 Làm bài tập số 6 (SGK/ 54). Viết đoạn văn đối thoại có sử dụng câu phủ định miêu và câu phủ định bác bỏ.
Chuẩn bị bài mới tiết 92 (Chương trình địa phương phần tập làm văn): Điều tra tìm hiểu, nghiên cứu về một di tích, thắng cảnh ở địa phương em. Viết một bài văn thuyết minh không quá 100 chữ.

H?I THI
GI�O VIấN D?Y GI?I
C?P huy?n
Ngày dạy:03/03/2010
TRÂN TRỌNG KÍNH CHÀO
Ngày dạy:03/03/2010