Bài 22. Câu phủ định

nhiệt liệt chào mừng các thầy cô
về dự giờ thăm lớp
GV: Thân Thị Hường
Tiết 93 : Câu phủ định
I.Đặc điểm hình thức và chức năng:
a) Nam đi Huế.
1.Xét ví dụ:
*Ví dụ1:
b) Nam không đi Huế.
c) Nam chưa đi Huế.
d) Nam chẳng đi Huế.
- Hình thức: các câu (b), (c), (d) chứa từ phủ định.
-> Câu phủ định (PĐ).
- Về hình thức: các câu (b),(c),(d) khác câu (a) ở chỗ có chứa các từ phủ định không, chưa, chẳng.
- Về chức năng: câu (a) xác nhận sự việc Nam đi Huế có diễn ra. Còn các câu (b), (c), (d) lại xác nhận sự việc trên không diễn ra.
-> Câu PĐ miêu tả.
- Chức năng: thông báo, xác nhận không có một sự việc, sự vật, tính chất, quan hệ nào đó.
Ví dụ1:
Tiết 93 : Câu phủ định
I.Đặc điểm hình thức và chức năng:
Thầy sờ vòi bảo:
1.Xét ví dụ:
*Ví dụ 1:
- Tưởng con voi nó thế nào, hóa ra nó sun như con đỉa.
Thầy sờ ngà bảo:
- Không phải, nó chần chẫn như cái đòn càn.
- Các câu chứa các từ PĐ:
-> Câu PĐ.
- Đâu có! Nó bè bè như cái quạt thóc.
-> Câu PĐ bác bỏ.
- Chức năng: phản bác một ý kiến, một nhận định.
Ví dụ 2:
Thầy sờ tai bảo:
*Ví dụ 2:
(1) -Không phải, nó chần chẫn như cái đòn càn.
(2) -Đâu có!
(Thầy bói xem voi)
Tiết 93 : Câu phủ định
I.Đặc điểm hình thức và chức năng:
1.Xét ví dụ:
*Ví dụ 1:
- Các câu chứa từ PĐ :
-> Câu PĐ.
-> Câu PĐ bác bỏ.
- Chức năng: phản bác một ý kiến, một nhận định của người đối thoại.
- Đặc điểm hình thức: câu PĐ là câu có những từ ngữ PĐ như: không, chẳng, chả, chưa, không phải (là), chẳng phải (là), đâu có phải (là), đâu (có),.
*Ví dụ 2:
(1) -Không phải, nó chần chẫn như cái đòn càn.
(2) -Đâu có!
- Chức năng:
+ Thông báo, xác nhận không có một sự vật, sự việc, tính chất, quan hệ nào đó (câu PĐ miêu tả).
+ Phản bác một ý kiến, một nhận định (câu PĐ bác bỏ).
2.Ghi nhớ (SGK):
Tiết 93 : Câu phủ định
I.Đặc điểm hình thức và chức năng:
1.Xét ví dụ:
Trong hai câu dưới đây, câu nào là câu PĐ và câu nào có ý nghĩa PĐ ?
(1) Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải là không có ý nghĩa.
Đáp án:
- Câu (1) là câu PĐ nhưng lại có nghĩa khẳng định vì dùng hai lần từ PĐ (PĐ của PĐ).
2.Ghi nhớ (SGK):
(2) Đẹp gì mà đẹp !
- Câu (2) không phải là câu PĐ nhưng lại có nghĩa PĐ.
* Lưu ý:
- Có câu PĐ lại mang nghĩa khẳng định (PĐ của PĐ).
- Có câu không chứa từ PĐ lại có nghĩa PĐ.
Bài tập:
Tiết 93 : Câu phủ định
I. Đặc điểm hình thức và chức năng:
II. Luyện tập:
Bài tập 1:
b) Tôi an ủi lão :
(1) - Cụ cứ tưởng thế đấy chứ nó chả hiểu gì đâu !
(2) - Không, chúng con không đói nữa đâu.
- Vì chúng được dùng để phản bác một ý kiến, một nhận định.
a) Tất cả các quan chức nhà nước vào buổi sáng ngày khai trường đều chia nhau đến dự lễ khai giảng ở khắp các trường học lớn nhỏ. Bằng hành động đó, họ muốn cam kết rằng không có ưu tiên nào lớn hơn ưu tiên giáo dục thế hệ trẻ cho tương lai.
- Cụ cứ tưởng thế chứ nó chả hiểu gì đâu ! Vả lại ai nuôi chó mà chả bán hay giết thịt ! Ta giết nó chính là hóa kiếp cho nó đấy, hóa kiếp để cho nó làm kiếp khác.
c) Không, chúng con không đói nữa đâu. Hai đứa ăn hết ngần kia củ khoai thì no mòng bụng ra rồi còn đói gì nữa.
- Câu PĐ bác bỏ:
Tiết 93 : Câu phủ định
I. Đặc điểm hình thức và chức năng:
II. Luyện tập:
Bài tập 1:
a) Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải là không có ý nghĩa.
- Các câu đều là câu PĐ nhưng mang nghĩa khẳng định (dùng hai lần từ PĐ).
Bài tập 2:
b) Tháng tám, hồng ngọc đỏ, hồng hạc vàng, không ai không từng ăn trong tết trung thu, ăn nó như ăn cả mùa thu vào lòng dạ.
c) Từng qua thời thơ ấu ở Hà Nội, ai chẳng có một lần nghển cổ nhìn lên tán lá cao vút mà ngắm nghía một cách ước ao chùm Sấu non xanh hay thích thú chia nhau nhấm nháp món sấu dầm bán trước cổng trường.
(Tạ Việt Anh, Cây sấu Hà Nội)
(Băng Sơn, Quả thơm)
(Hoài Thanh, ý nghĩa văn chương)
Tiết 93 : Câu phủ định
I. Đặc điểm hình thức và chức năng:
II. Luyện tập:
Bài tập 1:
Câu (a): không phải là không
PĐ + PĐ
- Các câu đều là câu PĐ nhưng mang nghĩa khẳng định (dùng hai lần từ PĐ).
Bài tập 2:
Câu (b): không ai không
PĐ + từ bất định + PĐ
Câu (c): ai chẳng
từ nghi vấn + PĐ
Tiết 93 : Câu phủ định
I. Đặc điểm hình thức và chức năng:
II. Luyện tập:
Bài tập 1:
- Các câu đều là câu PĐ nhưng mang nghĩa khẳng định (dùng hai lần từ PĐ).
Bài tập 2:
- Câu khẳng định tương ứng:
(a`) Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường song vẫn có ý nghĩa.
- Cách sử dụng trên làm cho ý khẳng định được nhấn mạnh hơn.
(a) Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường song không phải là không có ý nghĩa.
Tiết 93 : Câu phủ định
I. Đặc điểm hình thức và chức năng:
Bài tập 1:
Bài tập 2:
- Câu viết lại là : Choắt chưa dậy được, nằm thoi thóp.
Bài tập 3:
Nếu Tô Hoài thay từ PĐ không bằng chưa thì nhà văn phải viết lại câu này như thế nào ? Nghĩa của câu có thay đổi không ? Câu nào phù hợp với câu chuyện hơn, vì sao ?
- Câu trước hợp hơn với câu chuyện vì sau đó Choắt đã chết.
II. Luyện tập:
Xét câu văn sau và trả lời câu hỏi.
Choắt không dậy được nữa, nằm thoi thóp.
-> Nghĩa thay đổi.
Tiết 93 : Câu phủ định
I. Đặc điểm hình thức và chức năng:
Bài tập 4:
II. Luyện tập:
- Các câu không phải là câu PĐ nhưng biểu thị nghĩa phủ định.
(a) Đẹp gì mà đẹp !
(b) Làm gì có có chuyện đó !
(c) Bài thơ này mà hay à ?
(d) Cụ tưởng tôi sung sướng hơn chăng ?
(a`) Không đẹp.
(b`) Đâu có chuyện đó.
(Nam Cao, Lão Hạc)
Câu có nghĩa tương đương:
- Chúng dùng để bác bỏ một ý kiến, một nhận định.
Các câu sau đây có phải là câu PĐ không ? Những câu này dùng để làm gì ? Đặt những câu có ý nghĩa tương đương.
Tiết 93 : Câu phủ định
I. Đặc điểm hình thức và chức năng:
Bài tập 2:
Bài tập 4:
II. Luyện tập:
Bài tập 1:
Bài tập 3:
Bài tập 6:
Tình huống gợi ý:
Hai bạn học sinh đang trên đường đi học về thì nhìn thấy một người phụ nữ cầm một túi rác to, ném ra đường. Hai bạn cùng nói về hành động đó nhưng mỗi bạn có một thái độ khác nhau. Một bạn cho rằng hành động đó không có tác hại gì đến môi trường còn một bạn thì kịch liệt phản đối.
Câu phủ định