Bài 22. Câu phủ định

CÂU PHỦ ĐỊNH
BÀI 22
TIẾT : 91
Ví dụ 1/ SGK 52

b) Nam đi Huế.
c) Nam đi Huế.
d) Nam đi Huế.
không
chẳng
chưa
Nam đi Huế.
BÀI 22
TIẾT : 91
CÂU PHỦ ĐỊNH
I. Đặc điểm hình thức và chức năng:
HÌNH ẢNH NĂM THẦY BÓI XEM VOI
Thầy sờ vòi bảo:
-Tưởng con voi như thế nào, hóa ra nó
sun sun như con đỉa .
Thầy sờ ngà bảo:
nó chần chẫn như cái đòn càn.
Thầy sờ tai bảo:
Nó bè bè như cái quạt thóc.
( Thầy bói xem voi)
Ví dụ 2/ SGK 52
-Không phải,
-Đâu có!
Tìm câu có chứa từ ngữ phủ định trong đoạn trích sau?
Nội dung bị phủ định trong câu phủ định miêu tả nằm ngay trong câu chứa từ ngữ phủ định
Nội dung bị phủ định trong câu phủ định bác bỏ nằm ở câu trước đó. Cho nên câu phủ định bác bỏ thường không xuất hiện ở đầu một văn bản hay đầu cuộc hội thoại.
VÍ DỤ
1.“Trẫm rất đau xót về việc đó, thể dời đổi.”
không
không
Phủ định
Phủ định
+
=
Ýnghĩa khẳng định.
Trẫm rất đau xót về việc đó, nên phải dời đổi.
2.Câu chuyện ấy biết .
ai
chẳng
Phủ định
Từ nghi vấn
+
=
ý nghĩa khẳng định.
(Chiếu dời đô,Lí Công Uẩn)
Câu chuyện ấy ai cũng biết.
Ghi nhớ: SGK- 53.
* Câu phủ định là câu có chứa những từ ngữ phủ định như: không, chẳng, chả, chưa, không phải ( là), đâu phải (là), đâu có phải (là), đâu (có).
* Câu phủ định dùng để:
- Thông báo ,xác nhận không có sự vật,sự việc,tính chất,quan hệ nào đó (câu phủ định miêu tả).
- Phản bác một ý kiến,một nhận định (câu phủ định bác bỏ).

Trong tất cả các câu sau đây câu nào là câu phủ định bác bỏ? Vì sao?
Tất cả quan chức nhà nước vào buổi sáng ngày khai trường đều chia nhau đến dự lễ khai giảng ở khắp các trường học lớn nhỏ. Bằng hành động đó, họ muốn cam kết rằng, không có ưu tiên nào lớn hơn ưu tiên giáo dục thế hệ trẻ cho tương lai. ( Theo Lí Lan, Cổng trường mở ra)
Tôi an ủi Lão:
Vả lại ai nuôi chó mà chả bán hay giết thịt! Ta giết nó chính là ta hóa kiếp cho nó đấy, hóa kiếp để cho nó làm kiếp khác.
( Nam Cao, Lão Hạc)

- Cụ cứ tưởng thế đấy chứ nó chả hiểu gì đâu!
Phản bác lại suy nghĩ của Lão Hạc.
b.
II. LuyÖn tËp:
Bài tập 1/SGK/53
Bài 2/SGK/53. Đọc các đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi/ SGK
a)Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải là không có ý nghĩa.
c) Từng qua thời thơ ấu ở Hà Nội, ai chẳng có một lần nghển cổ nhìn lên tán lá cao vút mà ngắm nghía một cách ước ao chùm sấu non xanh hay thích thú chia nhau nhấm nháp món sấu dầm bán trước cổng trường.

Những câu trên có ý nghĩa khẳng định:(phủ định+ phủ định hoặc + từ nghi vấn).
Những câu trên có ý nghĩa phủ định không? Vì sao?
Đặt những câu không có từ ngữ phủ định mà có ý nghĩa
tương đương với những câu trên.
So sánh câu mới đặt với những câu trong SGK và cho
biết có phải ý nghĩa của chúng hoàn toàn giống nhau không.
a) Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song vẫn có ý nghĩa.
c) Từng qua thời thơ ấu ở Hà Nội, ai cũng có một lần nghển cổ nhìn lên tán lá cao vút mà ngắm nghía một cách ước ao chùm sấu non xanh hay thích thú chia nhau nhấm nháp món sấu dầm bán trước cổng trường.
(Hoài Thanh, Ý nghĩa văn chương.)
(Tạ Việt Anh, Cây sấu Hà Nội)
Bài tập bổ trợ 1 : Chỉ sự khác nhau của 2 câu sau:
a) Tôi chưa ăn cơm
B) Tôi không ăn cơm
3. Xét câu văn sau và trả lời câu hỏi.
Choắt không dậy được nữa, nằm thoi thóp.
( Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
Nếu Tô Hoài thay từ phủ định không bằng chưa thì nhà văn phải viết lại câu văn này như thế nào? Nghĩa của câu có thay đổi không? Câu nào phù hợp với câu chuyện hơn, vì sao?
ý nghĩa của câu thay đổi.

Choắt chưa dậy được, nằm thoi thóp.
Câu văn của Tô Hoài thích hợp với mạch của câu chuyện.
Bài tập 6/SGK/53
Hãy viết một đoạn đối thoại ngắn, trong đó có dùng câu phủ định miêu tả và câu phủ định bác bỏ.
4.Các câu sau đây có phải là câu phủ định không? Những câu này dùng để làm gì? Đặt những câu có ý nghĩa tương đương.
a) Đẹp gì mà đẹp!
b) Làm gì có chuyện đó!
c) Bài thơ này mà hay à?
d) Cụ tưởng tôi sung sướng hơn chăng?
Các câu không phải câu phủ định
a) Không đẹp.
b) Chuyện đó không có.
c) Bài thơ này không hay.
d) Tôi cũng không sung sướng.
nhưng được dùng để

biểu thị ý phủ định( phản bác ý kiến,nhận định trước đó)
( Nam Cao, Lão Hạc)
Bài tập bổ trợ 2:
Diễn đạt ý nghĩa của các câu sau bằng các câu phủ định mà ý nghĩa cơ bản của câu không thay đổi
Hôm qua, nó ở nhà
Trong giờ học, nó rất trật tự
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
 Làm bài tập số 3, 5 (SGK/ 54).Trả lời câu hỏi có thể thay từ: quên = không; chưa = chẳng được không? Vì sao? (Tương tự bài tập 3)
 Làm bài tập số 6 (SGK/ 54). Viết đoạn văn đối thoại có sử dụng câu phủ định miêu và câu phủ định bác bỏ.
Chuẩn bị bài mới tiết 92 (Chương trình địa phương phần tập làm văn): Điều tra tìm hiểu, nghiên cứu về một di tích, thắng cảnh ở địa phương em. Viết một bài văn thuyết minh không quá 100 chữ.
5.Đọc đoạn trích sau ( chú ý các từ in đậm ) và cho biết: có thể thay quên bằng không, chưa bằng chẳng được không? Vì sao?
Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối; ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân thù. Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng vui lòng. ( Trần Quốc Tuấn, Hịch tướng sĩ)
Không thể thay: quên = không , chưa = chẳng được.
làm thay đổi ý nghĩa của câu.
“AI NHANH HƠN”
ĐIỂM
HỒ GUƠM
( HÀ NỘI )
CHỢ BẾN THÀNH
(TP HỒ CHÍ MINH )
 Yêu cầu:
Mỗi đội sẽ quan sát 1 hình ảnh để làm đề tài. Sau đó đặt 3 câu phủ định có dùng câu phủ định miêu tả hoặc câu phủ định bác bỏ.Đội nhanh nhất thì điểm tối đa của mỗi câu đúng là 10. Đội về chậm thì điểm tối đa của mỗi câu đúng là 9.(Đại diện mỗi đội 1 em lên bảng trình bày.)