Bài 22. Câu phủ định

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG THẦY CÔ ĐẾN DỰ GIỜ

M«n NG÷ v¨n
LỚP 8/6

Người dạy: Lê Thị Hồng Thắm

TRƯỜNG THCS PHƯỚC MỸ TRUNG
KIỂM TRA BÀI CŨ
Hãy nêu đặc điểm hình thức và chức năng của
câu trần thuật (6 đ).
2. Xác định câu trần thuật trong đoạn trích sau,
cho biết chức năng của câu trần thuật đó dùng
để làm gì? (4 đ)
“Cụ già lặn xuống nước, lại ngoi lên, trong tay
cầm một lưỡi rìu bằng bạc, chìa ra cho bác tiều
phu hỏi:
Cái này chắc là của anh?
Không, không phải của tôi đâu ạ !”
( Theo Truyện cổ tích “Chiếc rìu”)
Không, không phải của tôi đâu ạ !
CÂU PHỦ ĐỊNH

TUẦN 25 - TIẾT 99
TIẾNG VIỆT
Ví dụ 1/ SGK 52
a) Nam đi Huế
b) Nam không đi Huế.
c) Nam chưa đi Huế.
d) Nam chẳng đi Huế.
2.Tìm câu có chứa từ ngữ phủ định trong đoạn trích sau?
Thầy sờ vòi bảo:
-Tưởng con voi như thế nào, hóa ra nó sun sun như con đỉa .
Thầy sờ ngà bảo:
- Không phải, nó chần chẫn như cái đòn càn.
Thầy sờ tai bảo:
Đâu có ! Nó bè bè như cái quạt thóc.
(Thầy bói xem voi)


Ghi nhớ:
* Câu phủ định là câu có những từ ngữ phủ định
như: không, chẳng, chả, chưa, không phải (là),
ch?ng ph?i (l�), đâu có phải (là), đâu (có), . . .
* Chức năng dùng để:
Thông báo, xác nhận không có sự vật, sự việc,
tính chất, quan hệ nào đó ( c�u phủ định miêu tả ).
Phản bác một ý kiến, m?t nhận định (c�u phủ
định bác bỏ).
1.Trong tất cả các câu sau đây câu nào là câu phủ định bác bỏ? Vì sao?
Tất cả quan chức nhà nước vào buổi sáng ngày khai trường đều chia nhau đến dự lễ khai giảng ở khắp các trường học lớn nhỏ. Bằng hành động đó, họ muốn cam kết rằng, không có ưu tiên nào lớn hơn ưu tiên giáo dục thế hệ trẻ cho tương lai. ( Theo Lí Lan, Cổng trường mở ra)
Tôi an ủi Lão:
Vả lại ai nuôi chó mà chả bán hay giết thịt! Ta giết nó chính là ta hóa kiếp cho nó đấy, hóa kiếp để cho nó làm kiếp khác.
( Nam Cao, Lão Hạc)

- Cụ cứ tưởng thế đấy chứ nó chả hiểu gì đâu!
Khoâng, chuùng con khoâng ñoùi ñaâu.
Hai đứa ăn hết ngần
kia củ khoai thì no mòng bụng ra rồi còn đói gì nữa. ( Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
b.
c.
2.Đọc các đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi.
a)Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải là không có ý nghĩa.
b)Tháng tám, hồng ngọc đỏ, hồng hạc vàng, không ai không từng ăn trong Tết Trung thu, ăn nó như ăn cả mùa thu vào lòng vào dạ.


c) Từng qua thời thơ ấu ở Hà Nội, ai chẳng có một lần nghển cổ nhìn lên tán lá cao vút mà ngắm nghía một cách ước ao chùm sấu non xanh hay thích thú chia nhau nhấm nháp món sấu dầm bán trước cổng trường.

Những câu trên có ý nghĩa khẳng định:(phủ định+ phủ định hoặc + từ nghi vấn).
Những câu trên có ý nghĩa phủ định không? Vì sao?
Đặt những câu không có từ ngữ phủ định mà có ý nghĩa tương
đương với những câu trên. So sánh những câu mới đặt với những
câu trên và cho biết có phải ý nghĩa hoàn toàn giống nhau không.
a)Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải là không có ý nghĩa.
b)Tháng tám, hồng ngọc đỏ, hồng hạc vàng, không ai không từng ăn trong Tết Trung thu, ăn nó như ăn cả mùa thu vào lòng vào dạ.
c) Từng qua thời thơ ấu ở Hà Nội, ai chẳng có một lần nghển cổ nhìn lên tán lá cao vút mà ngắm nghía một cách ước ao chùm sấu non xanh hay thích thú chia nhau nhấm nháp món sấu dầm bán trước cổng trường.
(Hoài Thanh, Ý nghĩa văn chương.)
(Băng Sơn, Quả thơm)
(Tạ Việt Anh, Cây sấu Hà Nội)
3. Xét câu văn sau và trả lời câu hỏi.
Choắt không dậy được nữa, nằm thoi thóp.
( Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
Nếu Tô Hoài thay từ phủ định không bằng chưa thì nhà văn phải viết lại câu văn này như thế nào? Nghĩa của câu có thay đổi không? Câu nào phù hợp với câu chuyện hơn, vì sao?
ý nghĩa của câu thay đổi.

Choắt chưa dậy được, nằm thoi thóp.
Câu văn của Tô Hoài thích hợp với mạch của câu chuyện.
4.Các câu sau đây có phải là câu phủ định không? Những câu này dùng để làm gì? Đặt những câu có ý nghĩa tương đương.
a) Đẹp gì mà đẹp!
b) Làm gì có chuyện đó!
c) Bài thơ này mà hay à?
d) Cụ tưởng tôi sung sướng hơn chăng?
- Các câu trên không phải câu phủ định .
-> Không đẹp.
-> Chuyện đó không có.
-> Bài thơ này không hay.
-> Tôi cũng không sung sướng.
- Nhưng được dùng để biểu thị ý phủ định ( phản bác
ý kiến, nhận định trước đó)
( Nam Cao, Lão Hạc)
5. (SGK/ 54). Đọc đoạn trích sau( chú ý các từ in đậm) và cho biết : Có thể thay từ: “quên” bằng “không”, “chưa” bằng “chẳng” được không? Vì sao?
“Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa ; chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân thù. Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng vui lòng.
(Trần Quốc Tuấn, Hịch tướng sĩ)
 Làm bài tập số 6 (SGK/ 54). Viết đoạn văn đối thoại có sử dụng câu phủ định miêu tả và câu phủ định bác bỏ.
Hoàn thiện sơ đồ sau:
CÂU PHỦ ĐỊNH
Chức năng
Đặc điểm hình thức
Thông báo, xác nhận không có sự vật, sự việc, tính chất, quan hệ …
Bác bỏ một ý kiến, một nhận định
Có từ ngữ phủ định: chưa, không, chẳng….
Câu phủ định miêu tả
Câu phủ định bác bỏ
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Học thuộc bài.
Xem lại các bài tập.
Viết đoạn văn có sử dụng kết hợp một số kiểu câu đã học, trong đó bắt buộc có câu phủ định.
Soạn bài mới tiết 100: (Chương trình địa phương phần văn): Văn bản Bánh phồng Sơn Đốc (Đọc trước văn bản, trả lời câu hỏi, khái quát nội dung ý nghĩa của bài).
BUỔI HỌC KẾT THÚC
TRÂN TRỌNG KÍNH CHÀO