Bài 22. Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí

Nhiệt liệt chào mừng thầy cô giáo về dự giờ thăm lớp và toàn thể các em học sinh !
Có bạn đưa ra dàn ý cho đề văn như sau

Mở bài:
Đánh giá câu tục ngữ hoàn toàn đúng, ai cũng làm theo
Thân bài:
-Giới thiệu và nêu tư tưởng chung của câu tục ngữ
-Khẳng định truyền thống tốt đẹp của dân tộc
-Giải thích câu tục ngữ, ý nghĩa của câu tục ngữ đối với ngày hôm nay
Kết bài: Cảm nghĩ của em về câu tục ngữ

Em có đồng ý với dàn bài của bạn không? Vì sao? Nếu không em hãy cùng cả nhóm lập dàn ý cho đề văn trên.

Dàn ý đại cương
Mở bài:
-Giới thiệu và nêu tư tưởng chung của câu tục ngữ" uống nước nhớ nguồn" là thể hiện lòng biết ơn.
Thân bài:
-Giải thích nội dung câu tục ngữ (nghĩa đen, nghĩa bóng)
-Đánh giá nội dung câu tục ngữ
Kết bài:
-Khẳng định truyền thống tốt đẹp của dân tộc
-ý nghĩa của câu tục ngữ đối với ngày hôm nay
Dàn ý bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng,đạo lí
Mở bài:
-Giới thiệu vấn đề tư tưởng, đạo lí cần bàn.
Thân bài:
-Giải thích , chứng minh nội dung vấn đề tư tưởng, đạo lí
-Nhận định,đánh giá vấn đề tư tưởng, đạo lí trong bối cảnh của cuộc sống riêng, chung.
Kết bài: Kết luận ,tổng kết, nêu nhận thức mới, tỏ ý khuyên bảo hoặc tỏ ý hành động


Mở bài:
Đi từ chung đến riêng:
Trong kho tàng tục ngữ Việt Nam có nhiều câu tục ngữ sâu sắc thể hiện truyền thống đạo lí của người Việt. Một trong những câu tục ngữ đó là câu " uống nước nhớ nguồn" Câu tục ngữ này nói nên lòng biết ơn đối với những ai đã làm lên thành quả lao động cho con người hưởng thụ .
Đi từ thực tế đến đạo lí:
Đất nước Việt Nam có nhiều đền ,chùa và lễ hội . Một trong những đối tượng thờ cúng, suy tôn đó là các anh hùng, các vị tổ tiên có công với dân, với làng, với nước. Truyền thống đó được phản ánh vào một câu tục ngữ rất hay và cô đọng : " uống nước nhớ nguồn"

Thân bài:
*Giải thích nghĩa đen, nghĩa bóng
Uống nước : Hưởng thụ thành quả vật chất ,tinh thần
Nguồn: nguồn gốc, cọi nguồn của tất cả những thành quả bao gồm con người, lịch sử , truyền thống
Nhớ nguồn:Thành quả không tự nhiên mà có , nên người được hưởng thụ phải hiểu biết, tri ân, giữ gìn và phát huy
*Nhận định đánh giá:
Câu tục ngữ nêu nên đạo lí làm người
Câu tục ngữ khẳng định truyền thống tốt đẹp của dân tộc
Câu tục ngữ khẳng định một nguyên tắc đối nhân xử thế.
-Câu tục ngữ nhắc nhở trách nhiệm của mọi người đối với dân tộc

Kết bài:
Đi từ nhận thức tới hành động:
Câu tục ngữ đã nhắc nhở mọi người ghi nhớ đạo lí của dân tộc,đạo lí của người hưởng thụ. Hãy sống và làm việc theo truyền thống tốt đẹp đó.
Kết bài có tính chất tổng kết:
Câu tục ngữ ngắn gọnmà hàm ý sâu xa, nói về nghĩa vụ của những ai đang hưởng thụ các thành quả.


Ghi nhớ
+ Muốn làm tốt bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí, ngoài các yêu cầu chung đối với một bài văn, cần chú ý vận dụng các phép lập luận giải thích, chứng minh, phân tích tổng hợp.
+ Dàn bài chung:
Mở bài: Giới thiệu vấn đề tư tưởng, đạo lí cần bàn.
Thân bài:
-Giải thích,chứng minh nội dung vấn đề tư tưởng, đạo lí
-Nhận định,đánh giá vấn đề tư tưởng, đạo lí trong bối cảnh của cuộc sống riêng, chung.
Kết bài: Kết luận ,tổng kết, nêu nhận thức mới, tỏ ý khuyên bảo hoặc tỏ ý hành động

+ Bài làm cần lựa chọn góc độ rêng để giải thích, đánh giá và đưa ra được ý kiến của người viết.


Bài tập nhanh: Điền vào chỗ trống những nội dung thích hợp để có hoàn chỉnh các bước làm một bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng,đạo lí
Bước1:..............
Bước2:..............
Bước3:..............
Bước4:..............




Bài tập nhanh: Điền vào chỗ trống những nội dung thích hợp để có hoàn chỉnh các bước làm một bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng,đạo lí

Bước1: Tìm hiểu đề, tìm ý
Bước2: Lập dàn ý
Bước3: Dựng đoạn, viết bài
Bước4: Đọc lại bài viết và sửa chữa

Bài tập 1 SGK -T 55
Tìm hiểu đề, tìm ý:
Kiểu bài: nghị luận về một vấn đề tư tưởng,đạo lí
Nội dung: Cách hiểu, đánh giá của cá nhân về đạo lí, tư tưởng
tự học,từ đó rút ra bài học
Tìm ý: Học là gì? Tinh thần tự học là gì? Tại sao phải tự học?
Tự học như thế nào? ý nghĩa của việc tự học

2. Dàn bài:
Mở bài: Giới thiêu đạo lí, tư tưởng tự học.
Thân bài:
+ Giải thích: Học là hoạt động thu nhận kiến thức và hình thành
kĩ năng. Mọi sự học luôn luôn là tự học
+ Đánh giá: Ai học thì người đó có kiến thức. Không có chuyện
ai học hộ ai.Tự học là phải vượt qua mọi khó khăn, trở ngại, để
tự học có hiệu quả.Tự học có hiệu quả thì phải có phương pháp
phù hợp,luôn khiêm tốn học hỏi bạn bè và mọi người.
Kết bài:Cần nêu cao tinh thần tự học, ý nghĩa của việc tự học
với bản thân

Bài tập 2: Sắp xếp lại thứ tự các ý sau để có phần thân bài cho đề văn sau: Ca dao có câu
Bầu ơi thương lấy bí cùng
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn
Theo em, câu ca dao trên có ý nghĩa như thế nào?
1. Giải thích ý nghĩa câu ca dao
2. câu ca dao gửi một lời khuyên đến con người về lòng yêu thương đùm bọc.
3.làm gì để thực hiên lời khuyên đó
4.khẳng định lời khuyên đó đúng với mọi thời đại, mọi dân tộc
Ví dụ minh hoạ
5. Bầu bí là loại cây khác nhau về hình dáng, màu sắc... nhưng lại cùng là loại thân mềm ..
6. với quê hương, đất nước.
7. trong gia đình ,quan hệ xóm làng, bạn bè
8. Tuy khác giống nhưng lại chung điều kiện sống, chung số phận
Bài 2. Ca dao có câu
Bầu ơi thương lấy bí cùng
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn
Theo em, câu ca dao trên có ý nghĩa như thế nào?
1. Giải thích ý nghĩa câu ca dao
5. Bầu bí là loại cây khác nhau về hình dáng, màu sắc... nhưng lại cùng là loại thân mềm ..
8. Tuy khác giống nhưng lại chung điều kiện sống, chung số phận.
2. câu ca dao gứi một lời khuyên đến con người về lòng yêu thương đùm bọc.
4. khẳng định lời khuyên đó đúng với mọi thời đại, mọi dân tộc
Ví dụ minh hoạ
3.Cần làm gì để thực hiên lời khuyên đó
7. trong gia đình , quan hệ xóm làng, bạn bè
6.với quê hương, đất nước.



Bài tập củng cố:
Bài 1. Trong các đề bài sau, đề nào không thuộc bài nghị luận một vấn đề tưởng, đạo lí
Bàn về đạo lí Uống nước nhớ nguồn
Lòng biết ơn thầy cô giáo.
Bàn về tranh giành và nhường nhịn.
Bài 2. ý nào sau đây không phù hợp với đề bài " bàn về câu nói Có chí thì nên"
Chí là chí hướng, quyết tâm, sức mạnh tinh thần của con người.
Người có chí hướnglà người biết vươn lên trong mọi hoàn cảnh.
Người có chí là người luôn gặp may mắn trong cuộc sống
Bài tập củng cố:
Bài 1. Trong các đề bài sau, đề nào không thuộc bài nghị luận một vấn đề tưởng, đạo lí
A. Bàn về đạo lí Uống nước nhớ nguồn
B. Lòng biết ơn thầy cô giáo.
C. Bàn về tranh giành và nhường nhịn.
Bài 2. ý nào sau đây không phù hợp với đề bài " bàn về câu nói Có chí thì nên"
A. Chí là chí hướng, quyết tâm, sức mạnh tinh thần của con người.
B. Người có chí là người luôn gặp may mắn trong cuộc sống
C. Người có chí hướnglà người biết vươn lên trong mọi hoàn cảnh.