Bài 22. Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí

Môn: Ngữ Văn
Lớp: 9D
chào mừng thầy cô giáo
về dự giờ
Giáo viên: bùi thị tuyết
Trường thcs kỳ tiến
Câu 2: ý nào sau đây không phù hợp với bài nghị luận về vấn đề tư tưởng, đạo lí?
Kiểm tra bài cũ
C- Nội dung đưa ra bàn luận là vấn đề một sự việc, hiện tượng đời sống mà rút ra bài học về tư tưởng trong lối sống của con người.
A- Nội dung đem ra bàn luận là vấn đề quan điểm, tư tưởng, lối sống của con người gắn liền với những chuẩn mực đạo đức xã hội.
B- Bài viết phải có bố cục 3 phần, có luận điểm đúng đắn, sáng tỏ, chính xác, sinh động.
D- Vận dụng linh hoạt các thao tác chứng minh, giải thích, so sánh, phân tích, đối chiếu ... để trình bày vấn đề.
Câu 1: Thế nào là nghị luận về một vấn đề tư tưởng,
đạo lí?
Câu 3: ý nào sau đây đúng nhất với qui trình cách làm một bài văn mà các em đã được học?
B- Đọc đề gạch ý ra giấy nháp theo 3 phần và viết bài.
C- Có đề bài rồi dựa vào bài thì viết luôn.
D- Đọc kĩ đề tìm hiểu đề, tìm ý; lập dàn ý; viết bài và đọc lại bài để kiểm tra và sửa chữa bài.
Kiểm tra bài cũ
A- Đọc kĩ đề và viết bài.
I. Đề bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí:
Cách làm bài nghị luận về
một vấn đề tư tưởng, đạo lí.
Đề 2: Đạo lí Uống nước nhớ nguồn.
Đề 1: Suy nghĩ từ truyện ngụ ngôn Đẽo cày giữa đường.
Đề 3: Bàn về tranh giành và nhường nhịn.
Đề 4: Đức tính khiêm nhường.
Đề 5: Có chí thì nên.
Đề 6: Đức tính trung thực.
Đề 9: Lòng biết ơn thầy, cô giáo.
Đề 7: Tinh thần tự học.
Đề 8: Hút thuốc lá có hại.
Đề 10: Suy nghĩ từ câu ca dao:
Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.
Ngữ Văn Tiết 113:
Đề 1: Bàn về đức tính trung thực.
Đề 6(sgk): Đức tính trung thực.
Định hướng:
Dề 1:(đề có mệnh lệnh) dòi hỏi người viết bàn bạc, nhận định, đánh giá, nghĩa là bày tỏ ý kiến đúng- sai, tốt- xấu, lợi- hại của tư tưởng, đạo lí.
Dề 6: (đề mở) ngoài yêu cầu trên thì đòi hỏi bài viết phải lấy đề bài làm nhan đề cho bài nghị luận.
Ví dụ:
1- Tiªn häc lÔ, hËu häc v¨n.
2- Ăn qu¶ nhí kÎ trång c©y.
3- Suy nghÜ vÒ c©u nãi cña Lª Nin: “Häc, häc n÷a, häc m·i”.
II- Cỏch l�m b�i ngh? lu?n v? m?t v?n d? tu tu?ng, d?o lớ:
a) Tỡm hi?u d?:
Suy nghĩ về đạo lí “Uống nước nhớ nguồn”.
* Bước 1: Tìm hiểu đề và tìm ý:
1. D? b�i:
- Xỏc d?nh yờu c?u v? th? lo?i.
- Xỏc d?nh yờu c?u v? n?i dung.
- Xác định yêu cầu giới hạn, phạm vi kiến thức.
I- Đề bài nghị luận về một vấn đề về tư tưởng, đạo lí.
Cách làm bài nghị luận về
một vấn đề tư tưởng, đạo lí.
Ng? Van Ti?t 113:

D?: Suy nghi v? d?o lớ u?ng nu?c nh? ngu?n.


- Xác định thể loại và tính chất mà đề yêu cầu?
- Xác định nội dung đề yêu cầu?
- Xác định giới hạn, phạm vi kiến thức đề bài yêu cầu?
Th?o lu?n: D?c kĩ đề bài trên và thực hiện yờu cầu tìm hiểu đề:
b) Tìm ý cho d? b�i suy nghi v? d?o lớ
"U?ng nu?c nh? ngu?n".
- Nghĩa đen của câu tục ngữ trên là gì?
- Em hiểu nghĩa bóng của câu tục ngữ như thế nào?
- Nội dung câu tục ngữ thể hiện truyền thống đạo lí gì của người Việt Nam? Ngày nay đạo lí ấy có ý nghĩa như thế nào?
Thảo luận:
-Nước được hiểu là mọi thành quả mà con người được hưởng thụ, từ các giá trị của đời sống vật chất cho đến các giá trị tinh thần.
-Nguồn chính là những người làm ra thành quả, là lịch sử, truyền thống sáng tạo, bảo vệ thành quả.
-Nguồn là tổ tiên, xã hội, dân tộc, gia đình…
+ Nghĩa đen:
+ Bài học đạo lí:
là sự biết ơn, giữ gìn, bảo vệ và phát huy những thành quả đã có.
là không vong ân bội nghĩa.
Là không chỉ hưởng thụ mà phải có trách nhiệm nỗ lực sáng tạo ra những thành quả mới.
+ Ý nghĩa đạo lí:
+ Là một trong những nhân tố tạo nên sức mạnh tinh thần của dân tộc.
+ Là nguyên tắc đối nhân xử thế mang vẻ đẹp văn hóa dân tộc.
+ Nghĩa bóng:
-Nước là sự vật có trong tự nhiên,dạng thể lỏng, cần thiết cho sự sống.
-Nguồn là nơi bắt đầu của dòng nước.
-Uống nước là sử dụng nước có trong tự nhiên để tồn tại và phát triển.
-Nhớ nguồn
Tìm ý:
Bài tập:
Đề bài: Đức tính trung thực.
Gợi ý:
- Tìm hiểu đề bài:
+Thể loại: Làm bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí.
+Nội dung đề yêu cầu: Bàn luận, đánh giá về đức tính trung thực.
+Giới hạn kiến thức: Hiểu biết về đức tính trung thực và vai trò của nó trong đời sống.
- Tìm ý cho đề bài đức tính trung thực:
+ Trình bày được thế nào là đức tính trung thực:
Luôn tôn trọng sự thật, tôn trọng chân lí, lẽ phải; sống ngay th¼ng, thật thà và giám dũng cảm nhận lỗi khi mình mắc khuyết điểm.
+ Biểu hiện của tính trung thực:
Lời nói đi đôi với việc làm, thật thà, chân thành...
+ Vai trò của tính trung thực trong đời sống:
Tạo được niềm tin với mọi người, góp phần xây dựng, hoàn thiện nhân cách của mỗi con người trong bất cứ xã hội nào.
+ Rèn luyện đức tính trung thực:
Mỗi người phải luôn rèn luyện cho mình đức tính trung thực ngay từ những việc nhỏ nhất.(Học sinh:Học thật, thi thật, khi làm bài kiểm tra không được sử dụng tài liệu...)
Cũng cố bài:
Gợi ý: Dàn bài là bước thứ hai của qui trình làm bài.
- Dàn bài phải theo ba phần: Mở bài, thân bài, kết bài.
Về nhà dựa vào ý đã tìm được ở trên, em hãy lập dàn ý cho đề bài: Suy nghĩ về đạo lí “Uống nước nhớ nguồn” nhằm chuẩn bị cho tiết học sau dàn ý chi tiết, viết bài và đọc kiểm tra bài.
Hướng dẫn học ở nhà:
Ví dụ dàn bài sơ lược cho đề trên:
A. Mở bài:
- Giới thiệu câu tục ngữ và tư tưởng chung của nó.
B. Thân bài:
- Giải thích câu tục ngữ theo hai cách hiểu về nghĩa đen và nghĩa bóng.
- Đánh giá, nhận định về câu tục ngữ.
C. Kết bài:
- Khẳng định câu tục ngữ là một truyền thống tốt đẹp của dân tộc
- ý nghĩa của câu tục ngữ đối với đời sống hôm nay.
Xin chân thành cảm ơn
quý thầy cô giáo và
các em học sinh