Bài 22. Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí

Chia sẻ bởi Lo Diep Hong | Ngày 07/05/2019 | 34

Chia sẻ tài liệu: Bài 22. Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí thuộc Ngữ văn 9

Nội dung tài liệu:

.
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG QUÝ THẦY, CÔ
VỀ DỰ TIẾT HỌC LỚP 9B
GIÁO VIÊN THỰC HIỆN: Lò Điệp Hồng
Lớp
9B
GD
Tiết 113.T?p l�m van:

Cách làm bài nghị luận về
một vấn đề tư tưởng, đạo lí
Đề 1. Suy nghĩ từ truyện ngụ ngôn Đẽo cày giữa đường.
Đề 2. Đạo lí Uống nước nhớ nguồn.
Đề 3. Bàn về tranh giành và nhường nhịn.
Đề 4. Đức tính khiêm nhường.
Đề 5. Có chí thì nên.
Đề 6. Đức tính trung thực.
Đề 7. Tinh thần tự học.
Đề 8. Hút thuốc lá có hại.
Đề 9. Lòng biết ơn thầy, cô giáo.
Đề 10. Suy nghĩ từ câu ca dao: Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.
* Ví dụ:
I. Đề văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí.
II. Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí:
a) Tìm hiểu đề:
Suy nghĩ về đạo lí “Uống nước nhớ nguồn”.
* Bước 1: Tìm hiểu đề và tìm ý:
1. Đề bài:
- Xác định yêu cầu về thể loại.
- Xác định yêu cầu về nội dung.
- Xác định yêu cầu giới hạn, phạm vi kiến thức.
* Đề bài phải đưa ra một vấn đề tư tưởng, đạo lí để người viết bàn bạc, suy nghĩ.,có thể là đề có mệnh lệnh hoặc đề mở.
b) Tìm ý:
Giải thích nghĩa đen, nghĩa bóng của câu tục ngữ;
Nhận định, đánh giá câu tục ngữ (ý nghĩa của câu tục ngữ)
+ Nghĩa đen:
- Nước là sự vật (chất lỏng) có trong tự nhiên
- Nguồn là nơi bắt đầu của dòng nước.
- Uống nước là sử dụng nước có trong tự nhiên để tồn tại và phát triển
- Uống nước nhớ nguồn là gì?
+ Nghĩa bóng:
- “Nước” là thành quả mà con người được hưởng thụ, từ các giá trị của đời sống vật chất cho đến các giá trị tinh thần.
- “Nguồn” là những người làm ra thành quả, là lịch sử, truyền thống sáng tạo, bảo vệ thành quả.
- “Nguồn” là tổ tiên, xã hội, dân tộc, gia đình
+ Nhận định, đánh giá câu tục ngữ:
- Nêu lên bài học đạo lí làm người; “Nhớ nguồn” là sự biết ơn, giữ gìn, bảo vệ và phát huy những thành quả đã có;
- “Nhớ nguồn” là không vong ân bội nghĩa; “Nhớ nguồn” không chỉ hưởng thụ mà phải có trách nhiệm nỗ lực gữ gìn và sáng tạo ra những thành quả mới. đó là nguyên tắc sống, là sức mạnh tinh thần để gìn giữ các giá trị văn hoá, tinh thần và vật chất,... của dân tộc Việt Nam.
Mở bài:
Giới thiệu câu tục ngữ và nêu tư tưởng chung của nó:
- Giới thiệu câu tục ngữ: Kho tàng tục ngữ là vốn kinh nghiệm quí báu của dân tộc Việt Nam. Nó đúc kết những kinh nghiệm và đạo lí làm người.
- Dẫn câu tục ngữ: Uống nước nhớ nguồn
- Nội dung đạo lí: lòng biết ơn đối với những người làm nên thành quả đó chính là đạo lí làm người.
* Bước 2: Lập dàn ý:
Thân bài:
* Giải thích câu tục ngữ:
+ Nghĩa đen:
- Nước là sự vật (chất lỏng) có trong tự nhiên
- Nguồn là nơi bắt đầu của dòng nước.
- Uống nước là sử dụng nước có trong tự nhiên để tồn tại và phát triển
- Uống nước nhớ nguồn là gì?
+ Nghĩa bóng:
- “Nước”: là mọi thành quả mà con người được hưởng thu từ các giá trị của sản phẩm vật chất (cơm ăn, áo mặc, nhà ở , điện thắp sáng nước dùng và cả non sông gấm vóc, thống nhất hoà bình ...) cho đến các giá trị tinh thần (văn hoá, phong tục tín ngưỡng, nghệ thuật …)
- “Uống nước”: hưởng thụ thành quả, sản phẩm vật chất và tinh thần
- “Nguồn” là những người làm ra thành quả, là lịch sử, truyền thống sáng tạo, bảo vệ thành quả. “Nguồn” là tổ tiên, xã hôi, dân tộc, gia đình.
- “Nhớ nguồn”: là lòng biết ơn đối với những người đã làm ra thành quả; là lương tâm trách nhiệmđối với người; là sự biết ơn giữ gìn, nối tiếp và sáng tạo ra những thành quả mới, không vong ơn, bội nghĩa.
- Uống nước nhớ nguồn: Hưởng thụ thành quả phải biết ơn người tạo ra thành quả (lòng biết ơn)
* Nhận định, đánh giá nội dung câu tục ngữ:
- Câu tục ngữ nêu ra đạo lí làm người: đó là lời dạy, lời khuyên, lời nhắc nhở, bởi trong cuộc sống không thiếu những kẻ vô ơn bội nghĩa chưa ra khỏi vòng đã đòi cong đuôi, Có mới nới cũ, Qua cầu rút ván,…
- Câu tục ngữ có nhiều lớp nghĩa: Uống nước nhớ nguồn có nghĩa là không quên tổ tiên; không quên những người đã chiến đấu, hy sinh để bảo vệ đất nước; không quên những ai dạy dỗ giúp đỡ mình; không quên ơn ông bà, cha mẹ, người thân, đạo lý này là một nguyên tắc làm người của người Việt Nam.
- Nêu một nền tảng tự duy trì và phát triển của xã hội: Bởi vì một đất nước, xã hội, gia đình mà giữ được truyền thống đạo lý này là một đất nước, xã hội, gia đình tốt đẹp, bền vững, người có đạo lý này là người có đạo đức tốt đẹp.
- Là lời nhắc nhở, lời khuyên đối với những ai có thái độ vô ơn, bạc nghĩa.
- Khích lệ mọi người cống hiến cho xã hội, dân tộc: để người sau được hưởng thêm thành quả mới, làm cho XH phát triển, “nhớ nguồn” một cách thiết thực.
c) Kết bài:
- Khẳng định Uống nước nhớ nguồn là truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
- Nêu ý nghĩa của câu tục: Thể hiện một nét đẹp của truyền thống và con người Việt Nam.
* Bước 3: Viết bài:
* Mở bài:
- Đi từ chung đến riêng.
- Đi từ thực tế đến đạo lí.
* Kết bài:
- Kết bài đi từ nhận thức đến hành động.
- Kết bài có tính chất tổng hợp.
b) Thân bài:
* Giải thích câu tục ngữ:
+ Nghĩa đen: - Nước là sự vật (chất lỏng) có trong tự nhiên
- Nguồn là nơi bắt đầu của dòng nước.
- Uống nước là sử dụng nước có trong tự nhiên để tồn tại và phát triển
- Uống nước nhớ nguồn là gì?
+ Nghĩa bóng:
- “Nước”: là mọi thành quả mà con người được hưởng thu từ các giá trị của sản phẩm vật chất (cơm ăn, áo mặc, nhà ở , điện thắp sáng nước dùng và cả non sông gấm vóc, thống nhất hoà bình ...) cho đến các giá trị tinh thần (văn hoá, phong tục tín ngưỡng, nghệ thuật …)
- “Uống nước”: hưởng thụ thành quả, sản phẩm vật chất và tinh thần
- “Nguồn” là những người làm ra thành quả, là lịch sử, truyền thống sáng tạo, bảo vệ thành quả. “Nguồn” là tổ tiên, xã hôi, dân tộc, gia đình.
- “Nhớ nguồn”: là lòng biết ơn đối với những người đã làm ra thành quả; là lương tâm trách nhiệm; là sự biết ơn giữ gìn, nối tiếp và sáng tạo ra những thành quả mới, không vong ơn, bội nghĩa.
- Uống nước nhớ nguồn: Hưởng thụ thành quả phải biết ơn người tạo ra thành quả (lòng biết ơn)
* Nhận định, đánh giá nội dung câu tục ngữ (Bình luận):
- Câu tục ngữ nêu đạo lí làm người: đó là lời dạy, lời khuyên, lời nhắc nhở, bởi trong cuộc sống không thiếu những kẻ vô ơn bội nghĩa chưa khỏi vòng đã cong đuôi, hay có mới nới cũ, qua cầu rút ván,…
- Câu tục ngữ có nhiều lớp nghĩa: Uống nước nhớ nguồn có nghĩa là không quên tổ tiên; không quên những người đã chiến đấu, hy sinh để bảo vệ đất nước; không quên những ai dạy dỗ giúp đỡ mình; không quên ơn ông bà, cha mẹ, người thân, đạo lý này là một nguyên tắc làm người của người Việt Nam.
- Nêu một nền tảng tự duy trì và phát triển của xã hội: Bởi vì một đất nước, xã hội, gia đình mà giữ được truyền thống đạo lý này là một đất nước, xã hội, gia đình tốt đẹp, bền vững, người có đạo lý này là người có đạo đức tốt đẹp.
- Là lời nhắc nhở, lời khuyên đối với những ai có thái độ vô ơn, bạc nghĩa.
- Khích lệ mọi người cống hiến cho xã hội, dân tộc: để người sau được hưởng thêm thành quả mới, làm cho XH phát triển, “nhớ nguồn” một cách thiết thực.
2) Bài học:
- Muốn làm tốt bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí ngoài các yêu cầu chung cần chú ý vận dụng các phép lập luận: Giải thích, chứng minh, phân tích, tổng hợp.
- Dàn bài:
+ Mở bài: Giới thiệu vấn đề, đạo lý cần bàn.
+ Thân bài: - Giải thích, CM, nội dung của tư tưởng, đạo lý
- Nhận định đánh giá vấn đề tư tưởng, đạo lí đó trong bối cảnh của cuộc sống riêng, chung.
+ Kết bài: Kết luận, tổng kết nêu nhận thức mới tỏ ý khuyên bảo hoặc tỏ ý hành động.
- Bài làm cần lựa chọn góc độ riêng để giải thích đánh giá và đưa ra được ý kiến của người viết.
Cách làm bài văn về một vấn đề tư tưởng đạo lí
Đề bài
Cách làm
Các đề bài đều nêu lên một vấn đề về tư tưởng đạo lí
Nội dung
Phân loại
Đề có mệnh lệnh
Đề mở
Tìm hiểu đề, tìm ý
Thể loại
Nội dung
Giới hạn
Lập dàn ý
Mở bài
Thân bài
Kết bài
Vết bài
Đọc và sửa chữa

Chúc các em học tốt!
Giáo viên: Lò Điệp Hồng
* Một số tài liệu cũ có thể bị lỗi font khi hiển thị do dùng bộ mã không phải Unikey ...

Người chia sẻ: Lo Diep Hong
Dung lượng: | Lượt tài: 0
Loại file:
Nguồn : Chưa rõ
(Tài liệu chưa được thẩm định)