Bài 22. Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí

chào các em học sinh lớp 9
k�nh ch�o c�c th�y c�
về dự hội thi
ngữ văn 9
chuyên đề
GV: NGUYỄN THỊ KIM HOÀN
Kiểm tra bài cũ
* Chọn đáp án đúng:
1/Nghị luận về một sự việc, hiện tượng trong đời sống là:
Bàn về một vấn đề thuộc lĩnh vực văn học
Bàn về một sự việc, hiện tượng trong đời sống
Bàn về thuộc lĩnh vực tư tưởng, đạo đức, lối sống của con người
Bàn về một công trình nghiên cứu khoa học
B
2/Nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí là:
Bàn về một vấn đề thuộc lĩnh vực văn học
Bàn về một sự việc, hiện tượng trong đời sống
Bàn về thuộc lĩnh vực tư tưởng, đạo đức, lối sống. của con người
Bàn về một công trình nghiên cứu khoa học
C
Nghị luận về một sự việc ,hiện tượng trong đời sống xã hội là bàn về một sự việc, hiện tượng có ý nghĩa đối với đời sống xã hội ,đáng khen , đáng chê hay có vấn đề đáng suy nghĩ.
2/Nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí là:
Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí là bàn về vấn đề thuộc lĩnh vực tư tưởng, đạo đức, lối sống. của con người.
1/Nghị luận về một sự việc, hiện tượng trong đời sống là:
Đuổi hình bắt chữ
CHÚC MỪNG 20-11
Tôn sư trọng đạo


THỜI GIAN LÀ VÀNG
Nghĩa trang liệt sỹ Trường Sơn
Đời đời biết ơn các anh hùng Liệt sỹ
Uống nước nhớ nguồn
Một mặt người bằng mười mặt của


Học đi đôi với hành
c�ch l�m b�i ngh� lu�n
về một vấn đề tư tưởng, đạo lí
Tiết 113-114:
I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ:

CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT
VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ
Tiết 113-114:
Đề 1: Suy nghĩ từ truyện ngụ ngôn Đẽo cày giữa đường
Đề 2: Đạo lí Uống nước nhớ nguồn
Đề 3: Bàn về tranh giành và nhường nhịn
Đề 4: Đức tính khiêm nhường
Đề 5: Có chí thì nên
Đề 6: Đức tính trung thực
Đề 7: Tinh thần tự học
Đề 8: Hút thuốc là có hại
Đề 9: Lòng biết ơn thầy, cô giáo
Đề 10: Suy nghĩ từ câu ca dao: Công cha như núi Thái Sơn-Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Đọc các đề bài sau và trả lời câu hỏi:
Đề bài: (SGK/ trang 51,52)
? Các đề bài trên có gì
giống nhau ? Chỉ ra sự
giống nhau đó ?
I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ:

CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT
VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ
Tiết 113-114:
Đề bài: (SGK/ trang 51,52)
Đề 1: Suy nghĩ từ truyện ngụ ngôn Đẽo cày giữa đường
Đề 2: Đạo lí Uống nước nhớ nguồn
Đề 3: Bàn về tranh giành và nhường nhịn
Đề 4: Đức tính khiêm nhường
Đề 5: Có chí thì nên
Đề 6: Đức tính trung thực
Đề 7: Tinh thần tự học
Đề 8: Hút thuốc là có hại
Đề 9: Lòng biết ơn thầy, cô giáo
Đề 10: Suy nghĩ từ câu ca dao: Công cha như núi Thái Sơn-Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
* Giống nhau:
Bàn về những vấn đề tư tưởng, đạo lí.
I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ:

CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT
VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ
Tiết 113-114:
Đề bài: (SGK/ trang 51,52)
Bàn về những vấn đề tư tưởng, đạo lí.
Đề 1: Suy nghĩ từ truyện ngụ ngôn Đẽo cày giữa đường

Đề 3: Bàn về tranh giành và nhường nhịn
Đề 10: Suy nghĩ từ câu ca dao: Công cha như núi Thái Sơn-Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
=> Đề 1 , 3 , 10 là đề có mệnh lệnh
I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ:

CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT
VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ
Tiết 113-114:
Đề bài: (SGK/ trang 51,52)
* Giống nhau:
Bàn về những vấn đề tư tưởng, đạo lí.
Đề 2: Đạo lí Uống nước nhớ nguồn
Đề 4: Đức tính khiêm nhường
Đề 5: Có chí thì nên
Đề 6: Đức tính trung thực
Đề 7: Tinh thần tự học
Đề 8: Hút thuốc là có hại
Đề 9: Lòng biết ơn thầy, cô giáo
=> Là đề mở, không có mệnh lệnh
I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ:

CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT
VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ
Tiết 113-114:
> Phải vận dụng giải thích , chứng minh hoặc bình luận tư tưởng , đạo lí nêu trong đề , bày tỏ suy nghĩ đánh giá của mình về tư tưởng , đạo lí ấy .
Dạng đề không có yêu cầu riêng về "chứng minh , giải thích , bình luận"
Đề bài: (SGK/ trang 51,52)
Bàn về những vấn đề tư tưởng, đạo lí.
* Giống nhau:
I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ:

CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT
VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ
Tiết 113-114:
* Đề bài: (SGK/ trang 51,52)
* Đề bài tương tự
I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ:

CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT
VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ
Tiết 113-114:
* Đề bài: (SGK/ trang 51,52)
Đề 1: Suy nghĩ từ truyện ngụ ngôn Đẽo cày giữa đường
Đề 2: Đạo lí Uống nước nhớ nguồn
Đề 3: Bàn về tranh giành và nhường nhịn
Đề 4: Đức tính khiêm nhường
Đề 5: Có chí thì nên
Đề 6: Đức tính trung thực
Đề 7: Tinh thần tự học
Đề 8: Hút thuốc là có hại
Đề 9: Lòng biết ơn thầy, cô giáo
Đề 10: Suy nghĩ từ câu ca dao: Công cha như núi Thái Sơn-Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
* Đề bài tương tự
- Suy nghĩ từ truyện ngụ ngôn Kiến giết voi
- Bàn về câu tục ngữ ăn quả nhớ kẻ trồng cây
-Tinh thần dũng cảm
I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ:

CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT
VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ
Tiết 113-114:
* Đề bài: (SGK/ trang 51,52)
Đề 1: Suy nghĩ từ truyện ngụ ngôn Đẽo cày giữa đường
Đề 2: Đạo lí Uống nước nhớ nguồn
Đề 3: Bàn về tranh giành và nhường nhịn
Đề 4: Đức tính khiêm nhường
Đề 5: Có chí thì nên
Đề 6: Đức tính trung thực
Đề 7: Tinh thần tự học
Đề 8: Hút thuốc là có hại
Đề 9: Lòng biết ơn thầy, cô giáo
Đề 10: Suy nghĩ từ câu ca dao: Công cha như núi Thái Sơn-Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
* Đề bài tương tự
- Bàn về câu tục ngữ Lá lành đùm lá rách
-Tinh thần đoàn kết
- Đức tính kiên trì
Sai rồi!
Đúng rồi!
Bàn về đạo lí Uống nước nhớ nguồn

Bàn về taực haùi cuỷa troứ chụi ủieọn tửỷ

Suy nghú ve� caõu tuùc ngửừ Ga�n mửùc thỡ ủen, ga�n ủeứn thỡ saựng

Lòng biết ơn thầy cô giáo.
Sai rồi!
D
Sai rồi!
Trong các đề bài sau, đề nào không thuộc bài nghị luận một vấn đề tưởng, đạo lí
I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ:

CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT
VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ
Tiết 113-114:
II/. CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ ;
Đề bài: Suy nghĩ về đạo lí "Uống nước nhớ nguồn"
Các bước làm bài :
1 / Tìm hiểu đề và tìm ý .
2 / Lập dàn bài
3 / Viết bài .
4 / Đọc lại bài viết và sửa chữa.


1/. Tìm hiểu đề và tìm ý :
? Nêu tính chất của đề và yêu cầu về nội dung
- Tính chất của đề : Nghị luận về một vấn đề tưởng, đạo lí.
- Nội dung : thể hiện sự hiểu biết , đánh giá ý nghĩa đạo lí "uống nước nhớ nguồn"
I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ:

CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT
VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ
Tiết 113-114:
II/. CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ ;
Đề bài: Suy nghĩ về đạo lí "Uống nước nhớ nguồn"
1/. Tìm hiểu đề và tìm ý :
Đề bài yêu cầu nêu suy nghĩ , vậy là nêu lên điều gì ?
-Yêu cầu
Hình thức
Nội dung
- Suy nghĩ: là thể hiện sự hiểu biết đánh giá ý nghĩa của đạo lí "uống nước nhớ nguồn"
?
- Hình thức: Nghị luận
-Nội dung: Đạo lí uống nước nhớ nguồn
I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ:

CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT
VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ
Tiết 113-114:
Muốn làm được đề bài này cần có tri thức gì ?
II/. CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ ;
Đề bài: Suy nghĩ về đạo lí "Uống nước nhớ nguồn"
1/. Tìm hiểu đề và tìm ý :
- Hiểu biết về tục ngữ Việt Nam
-> Phải biết cách giải thích đúng câu tục ngữ
-Vận dụng các tri thức về đời sống
-> Phải biết cách nêu ý kiến nhận xét đánh giá, dẫn chứng thực tế
- Hình thức: Nghị luận
-Nội dung: Đạo lí uống nước nhớ nguồn
Hiểu biết
Vận dụng
=> Giải thích, chứng minh, phân tích, tổng hợp
- Phân tích dẫn chứng, tổng hợp các ý
I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ:

CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT
VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ
Tiết 113-114:
II/. CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO
Đề bài: Suy nghĩ về đạo lí "Uống nước nhớ nguồn"
1/. Tìm hiểu đề và tìm ý :
- Hình thức: Nghị luận
-Nội dung: Đạo lí uống nước nhớ nguồn
Câu tục ngữ trên cần giải thích từ ngữ nào ? Hãy giải thích từ ngữ đó?
Nước :.là mọi thành quả từ các giá trị của đời sống vật chất ( như cơm ăn , áo mặc , nhà ở , hòa bình.) cho đến các giá trị tinh thần ( văn hóa , phong tục tập quán .)
Uống nước: Hưởng thụ các thành quả của dân tộc
I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ:

CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT
VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ
Tiết 113-114:
II/. CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO
Đề bài: Suy nghĩ về đạo lí "Uống nước nhớ nguồn"
1/. Tìm hiểu đề và tìm ý :
- Hình thức: Nghị luận
-Nội dung: Đạo lí uống nước nhớ nguồn
-Nguồn: Những người đi trước đã có công sáng tạo ra các giá trị vật chất và tinh thần của dân tộc.
Nhớ nguồn: Lòng biết ơn ông baứ, tổ tiên, các vị tiền bối của dân tộc.
I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ:

CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT
VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ
Tiết 113-114:
II/. CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO
Đề bài: Suy nghĩ về đạo lí "Uống nước nhớ nguồn"
1/. Tìm hiểu đề và tìm ý :
- Hình thức: Nghị luận
-Nội dung: Đạo lí uống nước nhớ nguồn
Nước :
=>Là thành quả được hưởng thụ
Nguồn :
=> Là những người làm ra thành quả
Em hiểu thế nào là đạo lí "uống nước nhớ nguồn"?
-"Uống nước nhớ nguồn" là lòng biết ơn của người hưởng thụ thành quả đối với người làm ra thành quả cho mình hưởng
?
-Ý nghĩa :
Nêu ý nghĩa của câu tục ngữ?
Lòng biết ơn đối với người làm ra thành quả cho mình hưởng
Đọc lại mục 1( Ghi nhớ SGK/54)
Sai rồi!
Sai rồi!
D
Ý n�o sau ��y kh�ng ph� hỵp víi �Ị b�i B�n vỊ c�u n�i "C� ch� th� n�n"
Chí là chí hướng, quyết tâm của con người.
Người có chí là người luôn gặp thụứi cụ toỏt trong cuộc sống
Người có chí là biết vươn lên trong mọi hoàn cảnh.
Ngửụứi coự chớ laứ ngửụứi luoõn kieõn trỡ nhaón naùi
Đúng rồi!
Sai rồi!
I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ:

CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT
VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ
Tiết 113-114:
II/. CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ
Đề bài: Suy nghĩ về đạo lí "Uống nước nhớ nguồn"
1/. Tìm hiểu đề và tìm ý :
2/. Lập dàn bài :
Dàn baứi đại cương
a.Mở bài:
-Giới thiệu caõu tuùc ngửừ và nêu tư tưởng chung của noự.
b.Thân bài:
-Giải thích nội dung câu tục ngữ -Đánh giá nội dung câu tục ngữ
c.Kết bài:
-Khẳng định truyền thống tốt đẹp của dân tộc
-ý nghĩa của câu tục ngữ đối với ngày hôm nay
-Giới thiệu caõu tuùc ngửừ và nêu tư tưởng chung của noự.

-Giải thích nội dung câu tục ngữ
- Đánh giá nội dung câu tục ngữ

-Khẳng định truyền thống tốt đẹp của dân tộc
-ý nghĩa của câu tục ngữ đối với ngày hôm nay
b.Thân bài
c.Kết bài:
a.Mở bài:
Dàn baứi đại cương
Đề bài: Suy nghĩ về đạo lí "Uống nước nhớ nguồn"
Dàn baứi chi tieỏt
Mở bài:
-Giới thiệu câu tục ngữ" uống nước nhớ nguồn" vaứ vieọc theồ hieọn lòng biết ơn trong cuoọc soỏng
Thân bài
- Giải thích: "nước", "nguồn", "uống nước", "nhớ nguồn"
=> Lòng biết ơn đối với người làm ra thành quả cho mình hưởng

-Giới thiệu caõu tuùc ngửừ và nêu tư tưởng chung của noự.


-Giải thích nội dung câu tục ngữ
- Đánh giá nội dung câu tục ngữ


-Khẳng định truyền thống tốt đẹp của dân tộc
-ý nghĩa của câu tục ngữ đối với ngày hôm nay
b/ Thân bài
c/ Kết bài:
a/ Mở bài:
Dàn baứi đại cương
Đề bài: Suy nghĩ về đạo lí "Uống nước nhớ nguồn"

+ Nêu đạo lí làm người
+ Thể hiện truyền thống tốt đẹp của dân tộc .
+ Là lời nhắc nhở đối với những ai vô ơn .
- Khích lệ mọi người cống hiến cho xã hội , dân tộc
Kết bài:
- Khẳng định giá trị câu tục ngữ
-Đánh giá câu tục ngữ:
=> Lòng biết ơn đối với người làm ra thành quả cho mình hưởng
- Giải thích: "nước", "nguồn", "uống nước", "nhớ nguồn"
Thân bài
Dàn baứi chi tieỏt
I/. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ:

CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT
VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ
Tiết 113-114:
II/. CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ
Đề bài: Suy nghĩ về đạo lí "Uống nước nhớ nguồn"
1/. Tìm hiểu đề và tìm ý :
2/. Lập dàn bài :
(SGK/ trang 52)
?
3/ Viết bài:
a.Mở bài:
a.Mở bài (SGK)
+ ẹi từ chung đến riêng�: Trong kho tàng tục ngữ Việt Nam có rất nhiều câu tục ngữ sâu sắc thể hiện truyền thống đạo lí của người Việt. Một trong những câu đó là câu�:�Uống nước nhớ nguồn. Câu tục ngữ này nói lên lòng biết ơn đối với những ai đã làm nên thành quả cho con người hưởng thụ.

+ Đi từ thực tế đến đạo lí�: Đất nước Việt Nam có nhiều đền, chùa và lễ hội. Một trong những đối tượng thờ cúng, suy tôn đó là anh hùng, có vị tổ tiên có công với dân, với làng, với nước. Truyền thống đó được phản ánh vào một câu tục ngữ rất hay và cô đọng�: Uống nước nhớ nguồn
Em hãy vieỏt pha�n mụỷ baứi cho ủe� baứi Suy nghú ve� ủaùo lớ "Uoỏng nửụực nhụự nguo�n"
Hết giờ
120
115
110
105
100
95
90
85
75
70
65
60
55
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
1
Câu hỏi thảo luận:
Thời gian: 120 giây
Mở bài tham khaỷo

+ Dẫn một câu danh ngôn�:
Có một câu danh ngôn nổi tiếng�:kẻ nào bắn vào quá khứ bằng súng lục thì tương lai sẽ bắn vào hắn bằng đại bác�!.Thật vậy, nếu nước có nguồn, cây có gốc thì con ngưười có tổ tiên và lịch sử. Không có ai tự nhiên sinh ra ở trên đời này và tự nhiên làm ra mọi thứ để sống. Tất cả những thành quả về vật chất và tinh thần mà chúng ta được thừa hưởng ngày nay đều do mồ hôi lao động và máu xương chiến đấu của cha ông ta tạo dựng. Vì thế câu tục ngữ Uống nước nhớ nguồn ủaừ neõu leõn một ý nghĩa đạo lí rất sâu sắc.
Các bước làm bài :
1 / Tìm hiểu đề và tìm ý .
2 / Lập dàn bài( xem lại ghi nhớ sgk)
3 / Viết bài .
4 / Đọc lại bài viết và sửa chữa.


* CỦNG CỐ
Dặn dò
-Xem lại các bước làm bài nghị luận một vấn đề về tư tưởng đạo lí
- Viết tiếp phần thân bài theo yêu cầu SGK
-Nắm vững dàn bài chung văn nghị luận
- Thực hiện phần luyện tập ( bảng phụ)

Chúc Quý Thầy Cô Giáo

Các Em Sức Khoẻ
&