Bài 22. Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí

A Là bài văn bàn về một sự việc, hiện tuượng có ý nghia đối với xã hội, đáng khen, đáng chê hay có vấn đề đáng suy nghĩ.
B. Là bài văn bàn về một vấn đề thuộc lĩnh vực tưu tuưởng, đạo lý, lối sống của con nguười.
C. Là bài văn trình bày những nhận xét, đánh giá của mình về một tác phẩm cụ thể.
Thế nào là bài văn nghị luận về một vấn đề tưu tuưởng, đạo lý?
I.TÌM HIỂU CHUNG
.







.










*Giống nhau:
- Nội dung cùng nói về vấn đề tư tưởng đạo đức, lối sống của con người.
Ví dụ: Đạo lí Uống nước nhớ nguồn , tư tưởng như: Tinh thần tự học

- Thể loại là nghị luận: trình bày những suy nghĩ, hiểu biết của mình bằng phương pháp giải thích và chứng minh.
Tiết 113, 114: Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tuư tuởng , đạo lý.
1. Đề bài nghị luận về một vấn đề tuư tuởng , đạo lý.
2.Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tuư tuởng, đạo lý.



I.Tìm hiểu chung

.





a. T×m hiÓu ®Ò vµ t×m ý.










Đề bài:Suy nghĩ về đạo lý "Uống nuớc nhớ nguồn"
* Tỡm hi?u d?
Tớnh ch?t c?a d? b�i:
Yờu c?u v? n?i dung
Tri th?c v?n dung( tu li?u, d?n ch?ng.)
* Tỡm ý
Nghia den?
Nghia búng?
N?i dung cõu t?c ng? th? hi?n truy?n th?ng gỡ?
- Ng�y nay cú ý nghia nhu th? n�o?
Tiết 113, 114: Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tuư tuởng , đạo lý.
1. Đề bài nghị luận về một vấn đề tuư tuởng , đạo lý.
2.Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tuư tuởng, đạo lý.


I.Tìm hiểu chung

.


a. T×m hiÓu ®Ò vµ t×m ý.
b. LËp dµn bµi.








Đề bài:Suy nghĩ về đạo lý "Uống nuước nhớ nguồn"
Dàn bài:
A. Mở bài:
- Giới thiệu câu tục ngữ và nêu tuư tuởng chung của nó.
B. Thân bài:
1.Giải thích nội dung câu tục ngữ: Uống nuước nhớ nguồn
- Uống nưuớc là gì? Nguồn là gì? Uống nuước nhớ nguồn là gì?
2. Nhận định đánh giá về câu tục ngữ.
a. Khẳng định câu tục ngữ là lời khuyên quý báu.
b. Tác dụng của lời khuyên với cuộc sống: cá nhân, gia đình, xã hội.
c. Nội dung, biểu hiện của lời khuyên trong xã hội ngày nay.
d. Phê phán thái độ sai: Thái độ vô ơn.
C. Kết bài: + Khẳng định truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
+ ý nghĩa của câu tục ngữ với ngày nay.

Tiết 114: Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tuư tuởng , đạo lý.
1. Đề bài
2.Cách làm bài nghị luận


I.Tìm hiểu chung

.


a. T×m hiÓu ®Ò vµ t×m ý.
b. LËp dµn bµi.








* Dàn bài chung của bài văn nghị luận về tư tưởng, đạo lí:
-Mở bài: Giới thiệu chung về tư tưởng đạo lí
Đánh giá chung về ý nghĩa của tư tưởng, đạo lí.
- Thân bài:
+ Giải thích nghĩa của tư tưởng, đạo lí.
+ Nêu đánh giá, nhận định gắn với hoàn cảnh chung và riêng
+ Lấy dẫn chứng từ thực tế … để làm rõ vấn đề
Kết bài:
+ Nhận định, tổng hợp vấn đề rút ra cái nhìn mới, lời khuyên…

Tiết 114: Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tuư tuởng , đạo lý.
1. Đề bài
2.Cách làm bài nghị luận


* Dàn bài chung của bài văn nghị luận về tư tưởng, đạo lí:

-Mở bài: Giới thiệu chung về tư tưởng đạo lí
Đánh giá chung về ý nghĩa của tư tưởng, đạo lí.
- Thân bài:
+ Giải thích nghĩa của tư tưởng, đạo lí.
+ Nêu đánh giá, nhận định gắn với hoàn cảnh chung và riêng
+ Lấy dẫn chứng từ thực tế … để làm rõ vấn đề
Kết bài:
+ Nhận định, tổng hợp vấn đề rút ra cái nhìn mới, lời khuyên…

* Dàn bài chung của bài văn nghị luận về hiện tượng, đời sống, xã hội:
-Mở bài: Giới thiệu chung về sự việc, hiện tượng
Đánh giá chung về ý nghĩa của hiện tượng.
- Thân bài:
+ Liên hệ thực tế để phân tích biểu hiện
+ Nêu đánh giá, nhận định , phân tích nguyên nhân
+Những kiến nghị, giải pháp
Kết bài:
+ Khẳng định và phủ định vấn đề.
+ Rút ra bài học….
I.Tìm hiểu chung
1. §Ò bµi nghÞ luËn vÒ mét vÊn ®Ò tư­ tưëng , ®¹o lý.
2.C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ mét vÊn ®Ò tư­ tưëng , ®¹o lý.
a.T×m hiÓu ®Ò vµ t×m ý.
b.LËp dµn bµi.
c.ViÕt bµi.
-Më bµi:
Mở bài:
1.Trong kho tàng tục ngữ Việt Nam có nhiều câu tục ngữ sâu sắc thể hiện truyền thống đạo lý của ngưuời Việt. Một trong những câu đó là câu: "Uống nuước nhớ nguồn". Câu tục ngữ này nói lên lòng biết ơn với những ai đã làm nên thành quả cho con nguười huưởng thụ.
=>Đi từ chung đến riêng.
2. Đất nưuớc Việt Nam có nhiều đền chùa và lễ hội. Một trong những đối tưuợng thờ cúng, suy tôn trong đó là các anh hùng, các vị tổ tiên có công với dân, với làng, với nuước. Truyền thống đó đưuợc phản ánh vào một câu tục ngữ rất hay và cô đọng: " Uống nưuớc nhớ nguồn"
=>Đi từ thực tế đến đạo lý.





+ Đi từ chung đến riêng
+ Đi từ thực tế đến đạo lý
Tiết 114: Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lý.
I.Tìm hiểu chung
1. §Ò bµi nghÞ luËn vÒ mét vÊn ®Ò t­ư t­ưëng, ®¹o lý.
2.C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ mét vÊn ®Ò tư­ tư­ëng, ®¹o lý.
a.T×m hiÓu ®Ò vµ t×m ý.
b.LËp dµn bµi.
c.ViÕt bµi.
-Më bµi:
+ §i tõ chung ®Õn riªng
+ §i tõ thùc tÕ ®Õn ®¹o lý
- Mở bài trực tiếp:
Nhân dân ta thuường nhắc nhở nhau: Uống nước nhớ nguồn. Truyền thống đạo lý đó có ý nghĩa nhuư thế nào chúng ta cùng đi tìm hiểu.
Tiết 114: Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lý.
I.Tìm hiểu chung
1. §Ò bµi nghÞ luËn vÒ mét vÊn ®Ò t­ư t­ưëng, ®¹o lý.
2.C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ mét vÊn ®Ò tư­ tư­ëng, ®¹o lý.
a.T×m hiÓu ®Ò vµ t×m ý.
b.LËp dµn bµi.
c.ViÕt bµi.
-Më bµi:
+ §i tõ chung ®Õn riªng
+ §i tõ thùc tÕ ®Õn ®¹o lý
- Mở bài bằng cách dẫn câu tục ngữ có nội dung tưuơng tự:
Tục ngữ có câu:
Ăn quả nhớ kẻ trồng cây
Uống nước sông nhớ mạch suối.
Truyền thống đạo lý tốt đẹp ấy còn thể hiện qua câu tục ngữ: Uống nuước nhớ nguồn.Ngày nay câu tục ngữ này còn có ý nghĩa ra sao chúng ta cùng tìm hiểu.
Tiết 114: Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lý.
I.Tìm hiểu chung
1. §Ò bµi nghÞ luËn vÒ mét vÊn ®Ò tư­ tưëng , ®¹o lý.
2.C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ mét vÊn ®Ò tư­ tưëng , ®¹o lý.
a.T×m hiÓu ®Ò vµ t×m ý.
b.LËp dµn bµi.
c.ViÕt bµi.
-Më bµi:
+ §i tõ chung ®Õn riªng
+ §i tõ thùc tÕ ®Õn ®¹o lý
- Mở bài bằng cách đưa ra những câu có nội dung trái ngược:
Trong cuộc sống, bên cạnh những người tốt còn có không ít kẻ vô ơn mà nhân dân ta đã khái quát thành những câu tục ngữ, thành ngữ như: Khỏi vòng cong đuôi , Có mới nới cũ , Qua cầu rút ván.Để khuyên răn con người sống có đạo lý, ông cha ta có câu: Uống nuớc nhớ nguồn. Câu tục ngữ này đã thể hiện sâu sắc truyền thống đạo lý của nguười Việt.
I.Tìm hiểu chung
1. §Ò bµi nghÞ luËn vÒ mét vÊn ®Ò t­ư tư­ëng, ®¹o lý.
2.C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ mét vÊn ®Ò tư tư­ëng, ®¹o lý.
a.T×m hiÓu ®Ò vµ t×m ý.
b.LËp dµn bµi.
c.ViÕt bµi.
-Më bµi:
-Th©n bµi:
Dùng các phép lập luận: chứng minh, giải thích, phân tích.
-Kết bài:
Kết bài
1.Câu tục ngữ đã nhắc nhở mọi nguười ghi nhớ một đạo lý của dân tộc, đạo lý của người đưuợc huưởng thụ. Hãy sống và làm việc theo truyền thống tốt đẹp đó.
=> Kết bài đi từ nhận thức đến hành động.
2. Câu tục ngữ ngắn gọn mà hàm ý sâu xa, nói về nghĩa vụ của những ai đang huưởng thụ các thành quả.
=> Kết bài có tính chất tổng kết.
3. Câu tục ngữ đã nêu lên truyền thống đạo lý tốt đẹp của ngưuời Việt. Đọc và hiểu câu tục ngữ, em thấy mình cần biết ơn, gìn giữ, bảo vệ thành quả đã có đồng thời phải học tập thật tốt để sau này cống hiến những thành quả mới, có nhuư thế xã hội mới ngày càng tốt đẹp.
=>Kết bài có tính chất tổng kết, liên hệ:



+ Đi từ nhận thức đến hành động.
+Kết bài có tính chất tổng kết.
I.Tìm hiểu chung
1. §Ò bµi nghÞ luËn vÒ mét vÊn ®Ò t­ư t­ưëng, ®¹o lý.
2.C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ mét vÊn ®Ò tư­ tư­ëng, ®¹o lý.
a. T×m hiÓu ®Ò vµ t×m ý.
b. LËp dµn bµi.
c. ViÕt bµi.
-Më bµi:
+§i tõ chung ®Õn riªng.
+ §i tõ thùc tÕ ®Õn ®¹o lý.
-Th©n bµi:
Dïng c¸c phÐp lËp luËn: chøng minh, gi¶i thÝch, ph©n tÝch.
-KÕt bµi:
+ §i tõ nhËn thøc ®Õn hµnh ®éng.
+KÕt bµi cã tÝnh chÊt tæng kÕt.
d. §äc l¹i bµi viÕt vµ söa ch÷a.

Tiết 114: Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lý.
I.Bài học.
II. Luyện tập.


Đề bài: Tinh thần tự học.
- Tìm hiểu đề:
+ Đề bài nghị luận về một vấn đề tuư tưuởng, đạo lý.
+Đề thuộc dạng mở, không có mệnh lệnh.
- Tìm ý:
+ Thế nào là học? Thế nào là tự học?
+ Tự học có ý nghĩa như thế nào?
+ Cần có timh thần tự học ra sao?
+ Thực tế còn hiện tuượng học sinh thiếu tinh thần tự học không? Biểu hiện?
+ Em biết những tấm gưuơng tự học nào?

Tiết 114: Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lý.
Tiết 114: Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng , đạo lý.
I.Bài học.
1. Đề bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lý.
2.Cách làm bài nghị luận vềmột vấn đề tư tưởng, đạo lý.
a.Tìm hiểu đề và tìm ý.
b.Lập dàn bài.
c.Viết bài.
d. Đọc lại bài viết và sửa chữa
A.Mở bài: Giới thiệu về vấn đề: tinh thần tự học và tuư tưuởng chung của nó.
B.Thân bài:
1. Giảit thích thế nào là học và tự học.
2. ý nghĩa của tinh thần tự học:
- Tự học giúp ta chủ động suy nghĩ.
- Tự học giúp tiếp thu kiến thức từ nhiều nguồn khác nhau.
- Tự học giúp ta chủ động ghi nhớ lý thuyết, chủ động thực hành, tìm ra phương pháp học phù hợp.
3. Cần có tinh thần tự học nhuư thế nào?
- Chủ động học tập mọi lúc mọi nơi.

II. Luyện tập.
Đề bài: Tinh thần tự học.
- Tìm hiểu đề
- Tìm ý
- Lập dàn ý

. Viết bài
Tiết 114: Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng , đạo lý.
I.Bài học.
1. Đề bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lý.
2.Cách làm bài nghị luận vềmột vấn đề tư tưởng, đạo lý.
a.Tìm hiểu đề và tìm ý.
b.Lập dàn bài.
c.Viết bài.
d. Đọc lại bài viết và sửa chữa
4. Nêu một số tấm gưuơng về tinh thần tự học: Bác Hồ và một số nhà khoa học khác.
5. Phê phán thái độ ỷ nại, thiếu tự lập trong học tập của một số học sinh hiện nay.
- Phụ thuộc vào bài giảng, sách tham khảo. thiếu sáng tạo.
- Hậu quả: Học nhanh quên, lý thuyết suông, kiến thức rỗng.
C. Kết bài: -Khẳng định ý nghĩa của tinh thần tự học.
- ý nghĩa của vấn đề tư tưởng này đối với ngày nay.
II. Luyện tập.
Đề bài: Tinh thần tự học.
- Tìm hiểu đề
- Tìm ý
- Lập dàn ý

. Viết bài
Tiết 114: Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng , đạo lý.
I.Bài học.
1. Đề bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lý.
2.Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lý.
a.Tìm hiểu đề và tìm ý.
b.Lập dàn bài.
c.Viết bài.
d. Đọc lại bài viết và sửa chữa
II. Luyện tập.
Đề bài: Tinh thần tự học.
- Tìm hiểu đề
- Tìm ý
- Lập dàn ý

- Viết bài
Mở bài:
1.Vốn tri thức của nhân loại là vô cùng rộng lớn, để có tri thức con nguười phải học. Tự học là phưuơng pháp học không mới nhuưng lại rất hiệu quả.

2. Tục ngữ có câu: Không thầy đố mày làm nên. Nhưng thực tế cũng cho tháy tự học rất quan trọng.Tự học là yếu tố quan trọng giúp ta thành công trong học tập.
Tiết 114: Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng , đạo lý.
I.Bài học.
1. Đề bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lý.
2.Cách làm bài nghị luận vềmột vấn đề tư tưởng, đạo lý.
a.Tìm hiểu đề và tìm ý.
b.Lập dàn bài.
c.Viết bài.
d. Đọc lại bài viết và sửa chữa
II. Luyện tập.
Đề bài: Tinh thần tự học.
- Tìm hiểu đề
- Tìm ý
- Lập dàn ý

. Viết bài
Kết bài:
1. Tự học là phương pháp học thông minh, là con đưuờng dẫn ta đến thành công.

2. Trong học tập, tự học là cách học hiệu quả nhất giúp ta có thể tiến bộ trong học tập. Em thấy mình cần có tinh thần tự học tốt hơn nữa để đạt được thành tích cao nhất trong năm học cuối cấp này.






Tiết 114: Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng , đạo lý
I.Bài học.
1. Đề bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lý.
2.Cách làm bài nghị luận vềmột vấn đề tư tưởng, đạo lý.
a.Tìm hiểu đề và tìm ý.
b.Lập dàn bài.
c.Viết bài.
d. Đọc lại bài viết và sửa chữa
II. Luyện tập.
Đề bài: Tinh thần tự học.
- Tìm hiểu đề
- Tìm ý
- Lập dàn ý
-Viết bài

Bài tập về nhà:
Viết các đoạn văn phần thân
bài cho đề bài: Tinh thần tự học.
Tiết 114: Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng , đạo lý
I.Bài học.
1. Đề bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lý.
2.Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lý.
a.Tìm hiểu đề và tìm ý.
b.Lập dàn bài.
c.Viết bài.
d. Đọc lại bài viết và sửa chữa
II. Luyện tập.
Đề bài: Tinh thần tự học.


Bài tập về nhà:
Viết các đoạn văn phần thân
bài cho đề bài: Tinh thần tự học.