Bài 22. Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí

NGỮ VĂN LỚP8
CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP

Tiếng Việt 8
(1) - Tại sao hôm nay bạn không đi học ?
(2) - Bạn làm sao vậy ?
(3) - Em tên là gì ?
Em bao nhiêu tuổi ?

Tình huống
CÂU NGHI VẤN
Đặc điểm hình thức
và chức năng chính:
1. Ví dụ: SGK/11
Tiết 75
(?) Trong các đoạn trích sau,
câu nào là câu nghi vấn? Đặc
điểm hình thức nào cho biết đó
là câu nghi vấn. Câu nghi vấn
trên dùng để làm gì ?

Đặc điểm hình thức và chức năng chính:
1. Ví dụ: SGK/11
Vẻ nghi ngại hiện ra sắc mặt, con bé hóm hỉnh hỏi mẹ một cách thiết tha:
Sáng ngày người ta đấm u có đau lắm không?
Chị Dậu khẽ gạt nước mắt:
Không đau con ạ!
Thế làm sao u cứ khóc mãi mà không ăn khoai ? Hay là u thương chúng con đói quá ?
(Tắt đèn_ Ngô Tất Tố)
- Sáng ngày người ta đấm u có đau lắm không?
-
CÂU NGHI VẤN
- Sáng ngày người ta đấm u có đau lắm không ?
1. Ví dụ: SGK/11
- Thế làm sao u cứ khóc mãi mà không ăn khoai ?
- Hay là u thương chúng con đói quá ?
Đặc điểm hình thức và chức năng chính:
- Sáng ngày người ta đấm u có đau lắm không ?
- Thế làm sao u cứ khóc mãi mà không ăn khoai ?
- Hay là u thương chúng con đói quá ?
- Sáng ngày người ta đấm u có đau lắm không ?
- Thế làm sao u cứ khóc mãi mà không ăn khoai ?
- Hay là u thương chúng con đói quá ?

CÂU NGHI VẤN
Xác định từ nghi vấn trong các câu sau:


CÂU NGHI VẤN
- Ai là lớp trưởng lớp mình?
- Em tên là gì?
- Tại sao hôm nay bạn nghỉ học?
- Nhà bạn ở đâu?
- Em bao nhiêu tuổi vậy?
- Anh về nhà bao giờ ?
- Nó là con gái của anh ư?
- Con về nhà rồi à?
- Con đã học bài chưa?
- Bạn đọc hay tôi đọc
Ai
Tại sao
đâu
bao nhiêu
bao giờ
ư
à
chưa
hay
đã
CÂU NGHI VẤN
Hãy nhận xét 2 câu sau:
- Con có học bài không?
- Con đã học bài chưa?

có

không?



đã
chưa?
I. Đặc điểm hình thức và chức năng chính:
1. Ví dụ: SGK/ 11
2. Nhận xét
- Đặc điểm hình thức:
+ Từ nghi vấn:
 ai, gì, nào, tại sao,
đâu, bao giờ, bao nhiêu, không,…
+ Khi viết, kết thúc bằng dấu chấm hỏi.
- Chức năng chính: dùng để hỏi.
(có)…không,(đã)…chưa,
 à, ư, hả, chứ,…
 hay, hay (là)…

Đại từ nghi vấn
Tình thái từ nghi vấn
Cặp phó từ
Quan hệ từ
CÂU NGHI VẤN
Có thể đặt dấu chấm hỏi ở cuối những câu sau được không? Vì sao?
a/ Nay chúng ta đừng làm gì nữa, thử xem lão miệng có sống được không .
b/ Bây giờ thì tôi hiểu tại sao lão không muốn bán con chó vàng của lão.
Đáp án: Không thể đặt dấu chấm hỏi cuối các câu trích. Vì đó không phải là câu nghi vấn : Các câu có từ nghi vấn , nhưng những kết cấu chứa những từ này chỉ làm chức năng bổ ngữ cho một câu.
I. Đặc điểm hình thức và chức năng chính:
1. Ví dụ: SGK/ 11
2. Nhận xét:
* Ghi nhớ: SGK/ 11
II. Luyện tập :
Đặt một câu nghi vấn (có thể để hỏi về thời tiết hoặc về sức khỏe, về sở thích…)
Bài tập.
CÂU NGHI VẤN
CÂU NGHI VẤN
Bài tập 1/SGK
Xác định câu nghi vấn và đặc điểm hình thức nhận biết
Học sinh thực hiện vào phiếu học tập 3’
Đáp án:
a. Chị khất tiền sưu đến chiều mai phải không ?
b. Tại sao con người lại phải khiêm tốn như thế ?
c. Văn là gì ? Chương là gì ?
d. Chú mình muốn cùng tớ đùa vui không ?
Đùa trò gì ?
Hừ … hừ… cái gì thế ?
Chị Cốc béo xù đứng trước cửa nhà ta ấy hả ?


Bài tập 2: Trong các câu sau, có thể thay từ hay bằng từ hoặc được không? Vì sao?
Mình đọc hay tôi đọc ?
Em được thì cho anh xin
Hay là em để làm tin trong nhà ?
c. Hay tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc?
Đáp án: Không thể thay thế từ hay bằng từ hoặc trong các câu. Vì :
+ Nếu thay từ hay trong câu nghi vấn bằng từ hoặc , câu sai ngữ pháp hoặc biến thành một câu khác thuộc kiểu câu trần thuật và có ý nghĩa khác hẳn.
BT4 trang 13/SGk- Phân biệt hình thức và ý nghĩa của hai câu sau.
a. Anh có khỏe không?
b.Anh đã khỏe chưa?
Thảo luận nhóm
Khác nhau :về nghĩa:

Gi?ng :d?u l� c�u nghi v?n.
Câu a.Hỏi về thời điểm của một trạng thái thuộc hiện tại.
Câu b. Hỏi về thời điểm của một trạng thái thuộc về quá khứ
Đáp án:
I. Đặc điểm hình thức và chức năng chính:
1. Ví dụ: SGK/ 11
2. Bài học:
* Ghi nhớ: SGK/ 11
II. Luyện tập :
Bài tập: 1,2,4 (a,b)_ SGK/ 11,12,13.
Bài tập 5: SGK/ 13.
Hãy cho biết sự khác nhau về hình thức và ý nghĩa của hai câu sau:
Bao giờ anh đi Hà Nội ?
Anh đi Hà Nội bao giờ ?
* Khác nhau về hình thức : thể hiện ở trật tự từ.
Câu a: Bao giờ đứng đầu câu.
Câu b: Bao giờ đứng cuối câu.
* Khác biệt về ý nghĩa:
Câu a: hỏi về thời điểm của một hành động sẽ diễn ra trong tương lai.
Câu b: hỏi về thời điểm của một hành động đã diễn ra trong quá khứ.
CÂU NGHI VẤN
CỦNG CỐ:
-








Câu có đặc điểm hình thức của câu nghi vấn và có chức năng chính dùng để hỏi
HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌC:
- Đối với bài học ở tiết này:
+ Học ghi nhớ_ SGK/11.
+ Làm các bài tập còn lại bài
+ Tìm hiểu bài“Câu nghi vấn (tt)”
+ Tìm hiểu các chức năng khác của câu nghi vấn.