Bài 21. Nhiệt năng

Bài 21: Nhiệt Năng
Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi 1: Các chất được cấu tạo như thế nào?

Câu hỏi 2: Các nguyên tử, phân tử chuyển động hay đứng yên?

Câu hỏi 3: Giữa nhiệt độ của vật và chuyển động của các nguyên tử, phân tử cấu tạo nên vật có quan hệ như thế nào?


Trả lời: Các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt gọi là nguyên tử, phân tử.

Trả lời: Các nguyên tử, phân tử chuyển động không ngừng.

Trả lời: Nhiệt độ của vật càng cao thì các nguyên tử, phân tử cấu tạo nên vật chuyển động càng nhanh.




quan sát Thí nghiệm
(H. 21.1/ SGK)



Trong hiện tượng này rõ ràng là cơ năng đã giảm dần. Vậy cơ năng đã biến mất hay đã chuyển thành dạng năng lượng khác?







Các phân tử cấu tạo nên vật chuyển động không ngừng, do đó chúng có động năng.

- Bằng cảm giác của tay, hãy nhận xét nhiệt độ của 2 miếng đồng?











(Hai miếng đồng A, B giống nhau)

Hãy thả một miếng đồng vào cốc nước nóng.

Lấy miếng đồng ra khỏi cốc nước nóng.

Ghi nhớ
Nhiệt năng của một vật là tổng động năng của các phân tử cấu tạo nên vật.
Nhiệt năng của vật có thể thay đổi bằng hai cách: Thực hiện công hoặc truyền nhiệt.
Nhiệt lượng là phần nhiệt năng mà vật nhận thêm được hay mất bớt đi trong quá trình truyền nhiệt. Đơn vị của nhiệt năng và nhiệt lượng là jun (J).


C3: Nung nóng một miếng đồng rồi thả vào một cốc nước lạnh. Hỏi nhiệt năng của miếng đồng và cốc nước thay đổi như thế nào? Đây là sự thực hiện công hay truyền nhiệt?

Trả lời :
+ Nhiệt năng của miếng đồng giảm, nhiệt năng của nước tăng.
+ Đây là sự truyền nhiệt.
C4: Xoa hai bàn tay vào nhau ta thấy tay nóng lên. Trong hiện tượng này đã có sự chuyển hóa năng lượng từ dạng nào sang dạng nào? Đây là sự thực hiện công hay truyền nhiệt?
Trả lời:
+ Trong hiện tượng này đã có sự chuyển hoá từ cơ
năng sang nhiệt năng.
+ Đây là sự thực hiện công.
C5: Giải thích hiện tượng quả bóng rơi (H.21.1), mỗi lần quả bóng nảy lên, độ cao của nó lại giảm dần. Cuối cùng không nảy lên được nữa.
Trong hiện tượng này rõ ràng là cơ năng đã giảm dần. Vậy cơ năng đã biến mất hay đã chuyển thành dạng năng lượng khác?

Trả lời:
Một phần cơ năng của quả bóng đã biến thành: nhiệt năng của không khí gần quả bóng, nhiệt năng của quả bóng và mặt sàn ./.






Câu hỏi: Khi chuyển động nhiệt của các
phân tử cấu tạo nên vật nhanh lên thì đại
lượng nào sau đây của vật không tăng?
a/ Nhiệt độ. b/ Nhiệt năng.
c/ Khối lượng. d/ Thể tích.



Câu hỏi: Khi nói:" Mọi vật đều có nhiệt
năng" là đúng hay sai?
a/ Đúng b/ Sai
Trả lời: Không. Vì nhiệt năng không chỉ
phụ thuộc vào nhiệt độ của vật mà còn tỉ
lệ với số phân tử tạo thành vật (vì nhiệt
năng bằng tổng động năng của các phân tử
tạo thành vật ).

Câu hỏi: Nhiệt độ của hai vật bằng nhau
thì nhiệt năng của hai vật đó có bằng nhau
không? Giải thích?
Hướng dẫn học ở nhà:

* Các kiến thức trọng tâm của bài
* Làm lại thí nghiệm, nghiên cứu làm thí nghiệm với các vật khác trong thực tiễn.
* Nghiên cứu lại bài học. Học thuộc các kết luận và phần ghi nhớ. Đọc phần có thể em chưa biết. Tự trả lời các câu hỏi SGK
* Bài tập SBT.
* Làm thêm một số bài tập trong sách ôn tập và nâng cao.
* Nghiên cứu trước ở nhà bài mới: Dẫn nhiệt.



Có thể em chưa biết
Phải mất nhiều thế kỷ, con người mới trả lời được câu hỏi về bản chất của nhiệt là gì? Vào đầu thế kỉ XVIII, người ta cho rằng nhiệt là một chất đặc biệt gọi là "chất nhiệt". Đó là một chất lỏng vô hình, không có trọng lượng, thấm sâu vào mọi vật và có thể truyền dễ dàng từ vật này sang vật khác. Thuyết chất nhiệt có thể giải thích được một số hiện tượng nhiệt trong đó có sự truyền nhiệt, nhưng không giải thích được nhiều hiện tượng nhiệt khác trong đó có hiện tượng thay đổi nhiệt năng bằng cách thực hiện công.

Đồng thời với thuyết chất nhiệt còn có thuyết cho rằng bản chất của nhiệt là do chuyển động của các hạt vật chất. Trong số những người ủng hộ thuyết này có các nhà vật lí nổi tiếng như Niu - tơn (người Anh), Ma - ri ốt (người Pháp), Lô - mô - nô - xốp (người Nga), Jun (người Anh). Tuy nhiên cũng phải chờ đến đầu thế kỉ XIX, khi thuyết về vật chất được cấu tạo từ các nguyên tử, phân tử ra đời người ta mới công nhận bản chất của nhiệt là do chuyển động của các hạt vật chất cấu tạo nên vật.


Bài tập về nhà (cho thêm):

Bài 1: Chọn cụm từ thích hợp điền vào chỗ trống của những câu sau:
* Khi...........của vật càng cao, thì các phần tử cấu tạo nên vật chuyển động.............và nhịêt năng của vật..........
* Nhiệt năng của vật có thể thay đổi bằng hai cách, đó là: ................và bằng...........
* .........là phần nhiệt năng mà vật ..............hay .............
Bài 2: Một học sinh cho rằng: Dù nóng hay lạnh, vật nào cũng có nhiệt năng. Theo Em, kết luận này có đúng không? Tại sao?
Đáp án:
Bài 1: Các cụm từ thích hợp điền vào chỗ trống là:
* Khi nhiệt độ của vật càng cao, thì các phần tử cấu tạo nên vật chuyển động càng nhanh và nhịêt năng của vật càng lớn.
* Nhiệt năng của vật có thể thay đổi bằng hai cách, đó là: thực hiện công và truyền nhiệt.
* Nhiệt lượng là phần nhiệt năng mà vật nhận được hay mất bớt đi.
Đáp án:
Bài 2:
* Kết luận như vậy là đúng.
* Vật chất đựơc cấu tạo từ các phân tử, nguyên tử. Các phân tử, nguyên tử luôn chuyển động không ngừng tức là chúng luôn có động năng. Do đó bất kỳ vật nào dù nóng hay lạnh cũng đều có nhiệt năng.