Bài 21. Ngắm trăng (Vọng nguyệt)

Chia sẻ bởi Phạm Thị Minh | Ngày 09/05/2019 | 48

Chia sẻ tài liệu: Bài 21. Ngắm trăng (Vọng nguyệt) thuộc Ngữ văn 8

Nội dung tài liệu:

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo
Về dự giờ
Môn: Ngữ văn 8
Giáo viên: Nguyễn Thị Thanh Cường
Trường: Trung học cơ sở Đồng Thái
Kiểm tra bài cũ
Các em đã được học những bài thơ nào của Bác trong chương trình Ngữ văn Trung học cơ sở?
Tranh Cảnh khuya, Rằm TG, Ngắm trăng – ¶nh sile d­íi ( ra sau cùng)
Tiết 83:
NGẮM TRĂNG (Vọng nguyệt)
( Trích: Nhật kí trong tù - Hồ Chí Minh )
Phiên âm:
Ngục trung vô tửu diệc vô hoa,
Đối thử lương tiêu nại nhược hà?
Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt,
Nguyệt tòng song khích khán thi gia.
Dịch nghĩa:
Trong tù không rượu cũng không hoa,
Trước cảnh đẹp đêm nay biết làm thế nào?
Người hướng ra trước song ngắm trăng sáng,
Từ ngoài khe cửa, trăng ngắm nhà thơ.
Dịch thơ (bản dịch của Nam Trân)
Trong tù không rượu cũng không hoa,
Cảnh đẹp đêm nay, khó hững hờ;
Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ,
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.
(Hồ Chí Minh, Nhật kí trong tù,
Hồ Chí Minh toàn tập, tập 3,
NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000)
a. Tác giả

Hồ Chí Minh (1890 – 1969) quê ở xã Kim Liên, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An
Người là một lãnh tụ vĩ đại của nhân dân và cách mạng Việt Nam
Là một danh nhân văn hóa thế giới,
Là nhà thơ lớn của dân tộc Việt Nam.
NHÀ Ở CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH
Xã Kim Liên – Huyện Nam Đàn – Tỉnh Nghệ An
KIM LIÊN- NAM ĐÀN- NGHỆ ẠN
b. Hoµn c¶nh s¸ng t¸c
- Tác phẩm: “Nhật kí trong tù”
Trang bìa tập
“Nhật kí trong tù”
Trang cuối của tập thơ
(Bài thơ số 132 và 133)
( Tài liệu của Viện Bảo tàng Cách mạng Việt Nam)
- Bài thơ “Ngắm trăng”
Là bài thơ thứ 21 trong tập “Nhật kí trong tù”
c. Từ khó:
Minh:
Nguyệt:
Tửu:
Nhân:
Khán:
sáng
trăng
rượu
người
xem, nhìn
A. Tìm hiểu khái quát văn bản
- Đề tài:
- Thể thơ:
- PTBĐ:
- Bố cục:
Vọng nguyệt - đề tài phổ biến trong thơ cổ điển
Thất ngôn tứ tuyệt (cổ điển)
Biểu cảm trực tiếp
4 phần:
Khai
Thừa
Chuyển
Hợp
Cổ điển
* Ưu điểm:
Giữ được thể thơ
Câu 1 dịch sát nghĩa
* Hạn chế:
Câu 2:
+ Nguyên tác là một câu hỏi
Câu 3,4 Trong nguyên tác có kết cấu đối khá chặt chẽ.

Phiên âm:
Ngục trung vô tửu diệc vô hoa,
Đối thử lương tiêu nại nhược hà ?
Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt,
Nguyệt tòng song khích khán thi gia.
Dịch nghĩa:
Trong tù không rượu cũng không hoa,
Trước cảnh đẹp đêm nay biết làm thế nào?
Người hướng ra trước song ngắm trăng sáng,
Từ ngoài khe cửa, trăng ngắm nhà thơ.

Dịch thơ (bản dịch của Nam Trân)
Trong tù không rượu cũng không hoa,
Cảnh đẹp đêm nay, khó hững hờ;
Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ,
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.
(Hồ Chí Minh, Nhật kí trong tù,
Hồ Chí Minh toàn tập, tập 3,
NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000)
+ Trong bản dịch làm mất kiểu câu và dấu chấm hỏi
Bản dịch làm mờ đi cấu trúc đăng đối

B. Tìm hiểu chi tiết

Ngục trung vô tửu diệc vô hoa
(Trong tù không rượu cũng không hoa)
trong tù – tức hoàn cảnh tù đày
 Hoàn cảnh ngắm trăng
Điệp từ nhấn mạnh sự thiếu thốn



Câu 2:
Đối thử lương tiêu nại nhược hà?
(Trước cảnh đẹp đêm nay biết làm thế nào?)
Câu hỏi tu từ  Tâm trạng xốn xang bối rối, sự rung động trước cảnh đêm trăng đẹp
Dáng vẻ: ung dung, kì lạ, tình cảm tự nhiên mãnh liệt, một tinh thần thép diệu kì
Thảo luận nhóm (3 phút)
Trình bày nhận xét của em về biện pháp nghệ thuật và cấu trúc được sử dụng trong 2 câu thơ cuối bài thơ? Tác dụng ?
Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt
Nguyệt tòng song khích khán thi gia
khán
khán
Đáp án:
Câu 3,4:
- Điệp từ “khán” (ngắm): cả người và trăng đều hòa quyện say đắm
Tiểu đối
Tiểu đối
Cặp đối
Cặp đối
- Phép nhân hóa: vì người yêu trăng khiến trăng trở nên có nét mặt, ánh mắt, có tâm hồn biết theo vào vượt qua song sắt nhà tù để ngắm nhà thơ  Cả người và trăng chủ động tìm đến nhau, giao hòa cùng nhau như đôi bạn tri kỉ.
Cấu trúc đăng đối: Hai câu thơ vừa có tiểu đối, trong mỗi câu vừa là cặp đối.
Tiểu đối, cặp đối tạo nên tính cân đối nhịp nhàngtình cảm song phương giữa người và trăng, cả hai cùng chủ động tìm đến ngắm nhìn nhau Tình cảm gắn bó giữa người và trăng vượt qua song sắt nhà tù
Giữa nhân – nguyệt luôn có song sắt nhà tù chắn giữa.

Phiên âm:
Ngục trung vô tửu diệc vô hoa,
Đối thử lương tiêu nại nhược hà?
Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt,
Nguyệt tòng song khích khán thi gia.
Dịch thơ (bản dịch của Nam Trân)
Trong tù không rượu cũng không hoa,
Cảnh đẹp đêm nay, khó hững hờ;
Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ,
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.
(Hồ Chí Minh, Nhật kí trong tù,
Hồ Chí Minh toàn tập, tập 3,
NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000)
Cách mở và đóng bài thơ: lòng yêu thiên nhiên tạo nên sự chuyển đổi từ một người tù thành một thi sĩ (nhà thơ)  một nghị lực phi thường, một chất thép già trong người chiến sĩ cách mạng vĩ đại ngay trong hoàn cảnh tù đàyphong thái ung dung của Bác ngay trong hoàn cảnh tù ngục tối tăm.
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật:
Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt giản dị mà hàm súc
Kết hợp hài hòa giữa cổ điển và hiện đại
Sử dụng điệp từ, nhân hóa, phép đối vừa giản dị hồn nhiên, vừa hàm súc
2. Nội dung, ý nghĩa:
Tình yêu thiên nhiên sâu sắc, vẻ đẹp phong phú hài hòa của tâm hồn nghệ sĩ, bản lĩnh phi thường và phong thái ung dung của người chiến sĩ Hồ Chí Minh.
IV. Luyện tập
1. Làm Bài tập trắc nghiệm:
1.1, Dòng nào nói đúng nhất hoàn cảnh ngắm trăng của Bác Hồ ttrong bài thơ “Ngắm trăng”?
Trong khi Bác đang đàm đạo việc quân trên thuyền
Trong nhà tù thiếu thốn không rượu cũng không hoa
Trong đêm không ngủ vì lo lắng cho vận mệnh đất nước
Trên đường đi hiu quạnh từ nhà tù này sang nhà tù khác.
1.2, Nhận định nào nói đúng nhất hình ảnh Bác Hồ hiện lên qua bài “Ngắm trăng”?
Một con người có khả năng nhìn xa trông rộng
Một con người giàu lòng yêu thương
Một con người yêu thiên nhiên và luôn lạc quan
Một con người có bản lĩnh cách mạng phi thường
2. Đọc thuộc lòng bài thơ:
1.3, Dòng nào dưới đây nói đúng nhất tâm trạng của Bác Hồ trước cảnh đẹp của bài thơ Ngắm trăng?
Xao xuyến, bối rối C. Buồn bã, chán nản
B. Mừng rỡ, niềm nở D. Bất bình giận dữ
Vận dụng:
1. Qua bài thơ em học tập được gì ở Bác
2. Em đã làm gì để hưởng ứng cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức của Bác Hồ”?
Phát triển mở rộng:
Sưu tầm chép lại các bài thơ Bác viết về trăng mà em biết.
CẢNH KHUYA
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên
Xuân giang, xuân thuỷ, tiếp xuân thiên
Yên ba thâm xứ đàm quân sự
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền
NGUYÊN TIÊU
KHÔNG NGỦ ĐƯỢC
Một canh… hai canh… lại ba canh
Trằn trọc băn khoăn, giấc chẳng thành
Canh bốn, canh năm vừa chợp mắt,
Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh.
TIN THẮNG TRẬN
Trăng vào cửa sổ đòi thơ
Việc quân đang bận xin chờ hôm sau.
Chuông lầu chợt tỉnh giấc thu,
Ấy tin thắng trận Liên khu báo về.
Trung thu (Nhật ký trong tù)
….
Chẳng được tự do mà thưởng nguyệt
Lòng theo vời vợi mảnh trăng thu
Đêm thu (Nhật ký trong tù)
Trước cửa lính canh bồng súng đứng
Trên trời trăng lướt giữa làn mây….
Đêm lạnh (Nhật ký trong tù)

Khóm chuối trăng soi càng thấy lạnh
Nhòm song Bắc đẩu đã nằm ngang
Đi thuyền trên sông Đáy (1949)
Dòng sông lặng ngắt như tờ, 
Sao đưa thuyền chạy, thuyền chờ trăng theo
…..
Mở rộng:
Sưu tầm chép lại các bài thơ Bác viết về trăng mà em biết.
Hình ảnh trăng trong thơ Bác trong sáng, thân thiết như người bạn tri kỉ.
Hình ảnh trăng trong thơ Bác có gì đáng chú ý?
Mở rộng:
1. Sưu tầm chép lại các bài thơ Bác viết về trăng mà em biết. Hình ảnh trăng trong thơ Bác có gì đáng chú ý?
2. Đọc lại toàn bộ tác phẩm “Nhật kí trong tù”
Một vài hình ảnh
về Bác Hồ kính yêu
Giao bài, hướng dẫn học bài, chuẩn bị bài ở nhà

 
Bµi võa häc:
- Học thuộc lòng phiên âm, dịch bài thơ Ngắm trăng.
Nắm nội dung chính của bài thơ.
Tìm đọc một bài thơ chữ Hán của Bác viết về việc rèn luyện đạo đức cách mạng trong tập thơ Nhật kí trong tù.
b. Bµi míi: soạn bài Tức cảnh Pác Bó
Đọc kĩ văn bản và trả lời các câu hỏi trong
SGK/ 28.
Lê Phương Lan
Trường THCS Hồng Phong





CHÚC QUÝ THẦY CÔ
VÀ CÁC EM KHỎE
BÀI HỌC KẾT THÚC
* Một số tài liệu cũ có thể bị lỗi font khi hiển thị do dùng bộ mã không phải Unikey ...

Người chia sẻ: Phạm Thị Minh
Dung lượng: | Lượt tài: 1
Loại file:
Nguồn : Chưa rõ
(Tài liệu chưa được thẩm định)