Bài 21. Ngắm trăng (Vọng nguyệt)

KIỂM TRA BÀI CŨ

- Đọc thuộc lòng bài thơ Tức cảnh Pác Bó của Bác Hồ.
- Nêu nội dung chính của bài thơ.

I/ Đọc- tìm hiểu chung
1/ Tác giả :
- Hồ Chí Minh ( 1890 – 1969 ), quê ở Nam Đàn, Nghệ An.
- Bác là vị lãnh tụ thiên tài của dân tộc, một nhà văn, nhà thơ lớn của đất nước, một chiến sĩ cộng sản quốc tế, một Danh nhân văn hóa thế giới.

2/ Tác phẩm :
Hai bài thơ này trích trong tập thơ Nhật kí trong tù ( gồm 133 bài thơ chữ Hán ) được Bác sáng tác trong thời gian Người bị bắt giam và giải qua hơn 30 nhà lao của 13 huyện thuộc tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc suốt 14 tháng ( từ tháng 8/1942 – 9/1943 ).
. Thể loại : Thơ thất ngôn tứ tuyệt

1/ Hai câu đầu :
Ngục trung vô tửu diệc vô hoa
Đối thử lương tiêu nại nhược hà ?
( Trong tù không rượu cũng không hoa
Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ )
-Em có nhận xét gì về cách sử dụng từ ngữ của Bác?


-> Điệp từ “ không” diễn tả thực chất cuộc sống thiếu thốn,cực khổ của người tù.

- Theo em tại sao Bác không tả những thiếu thốn khác mà chỉ nhắc đến rượu và hoa?


- Thi nhân xưa khi gặp cảnh trăng đẹp thường lấy rượu ra uống trước hoa để thưởng trăng. Còn Bác thì ngắm trăng trong hoàn cảnh đặc biệt : ngắm trong tù.
Trước cảnh trăng đẹp quá, Bác khao khát được ngắm trăng một cách trọn vẹn nên lấy làm tiếc vì không có rượu và hoa để thưởng trăng.



? Trước cảnh đẹp của đêm trăng, tâm trạng của bác như thế nào?


Tâm trạng bối rối,xốn xang của Bác – người thi sĩ trước vẻ đẹp sững sờ của đêm trăng.
=> Thể hiện tâm hồn tự do, phong thái ung dung , lạc quan,chất nghệ sĩ của Bác.



Tìm hiểu 2 câu thơ cuối.
2/ Hai câu cuối :
Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt
Nguyệt tòng song khích khán thi gia
( Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ )



Vo?i phe?p nhõn ho?a, dụ?i lõ?p v� diờ?p ng?, trang dó tr? tha`nh nguo`i ba?n thõn thiờ?t cu?a Ba?c. Ca? hai dó vuo?t qua song sa?t nh� tự dờ? chu? dụ?ng ti`m dờ?n vo?i nhau, chiờm nguo~ng nhau.

Qua bài thơ, ta thấy Bác là người như thế nào ?
3/ Qua bài thơ, ta thấy Bác vừa là người rất yêu thiên nhiên, vừa là người chiến sĩ với chất thép sáng ngời, một phong thái ung dung tự tại, vượt lên trên sự khắc nghiệt của nhà tù.
 
* Nhà phê bình văn học Hoài Thanh nhận xét : Thơ của Bác đầy trăng. Hãy sưu tầm một số bài thơ của Bác viết về trăng mà em biết :
Trung thu
Đêm thu
Đêm lạnh
Cảnh khuya
Rằm tháng giêng
Tin thắng trận
Đi thuyền trên sông Đáy ...

* Ý nghĩa văn bản :
Tác phẩm thể hiện sự tôn vinh cái đẹp của tự nhiên, của tâm hồn con người bất chấp hoàn cảnh ngục tù.
III/ Tổng kết : GN/ 38
B/ Bài Đi đường ( Tẩu lộ )
1/ Hai câu đầu :
Tẩu lộ tài tri tẩu lộ nan,
Trùng san chi ngoại hựu trùng san
( Đi đường mới biết gian lao,
Núi cao rồi lại núi cao trập trùng )
- Câu đầu ( khai ) : Nói về nỗi gian lao của người đi đường. Chỉ có ai đã trải qua mới thấu hiểu đầy đủ và thấm thía nỗi gian lao đó.
Câu thứ hai ( thừa ) : Nói đến gian lao chồng chất gian lao, vừa đi hết lớp núi này đến lớp núi khác.
2/ Hai câu cuối :
Trùng san đăng đáo cao phong hậu,
Vạn lí dư đồ cố miện gian.
( Núi cao lên đến tận cùng,
Thu vào tầm mắt muôn trùng nước non )
Câu thứ ba ( chuyển ) : Mọi gian lao đã kết thúc, người đi đường đã lên đến đỉnh cao nhất.
- Câu thứ tư ( hợp ) : Niềm vui sướng, phần thưởng quí giá cho con người đã vượt qua gian lao, nay trở thành người khách ngắm nhìn phong cảnh đẹp.
* Ý nghĩa văn bản :
Bài thơ viết về việc đi đường gian lao, từ đó nêu lên triết lí về bài học đường đời, đường cách mạng : vượt qua gian lao sẽ tới thắng lợi vẻ vang.
III/ Tổng kết : GN/ 38
CỦNG CỐ

Bài thơ có mấy lớp nghĩa?
Đó là những nghĩa nào ?
Hãy nêu rõ những
nghĩa đó ?
Bài thơ có hai lớp nghĩa : nghĩa đen, nghĩa bóng.

- Nghĩa đen : nói về việc đi đường núi vất vả.

- Nghĩa bóng : ngụ ý nói về con đường cách mạng, đường đời.
BÀI TẬP
TRẮC NGHIỆM

Bài thơ đơn thuần tả và kể chuyện đi đường.
Bài thơ trích trong tập Nhật kí trong tù.
D
Bài thơ vừa có nghĩa đen, vừa có nghĩa bóng.
C

Nguyên bản bài thơ viết theo thể tứ tuyệt.
B
Đ
Ý nào không đúng về bài thơ Đi đường ?
A