Bài 21. Ngắm trăng (Vọng nguyệt)

KIỂM TRA BÀI CŨ
Ô CỬA MAY MẮN
Nêu nội dung chính của bài thơ Tức cảnh Pác Bó ( Hồ Chí Minh )
Phần thưởng
của bạn là:
Nêu hiểu biết của em về tác giả Hồ Chí Minh
Đọc thuộc bài thơ Tức cảnh Pác Bó
Phần thưởng
của bạn là:
Một tràng vỗ tay
Phần thưởng
của bạn là:
ĐIỂM 10


Ô CỬA BÍ MẬT
4
1
3
2
TIẾT 85
NGẮM TRĂNG
( Hồ Chí Minh )
Hãy nêu hiểu biết của em về tác giả Hồ Chí Minh và tác phẩm Vọng nguyệt ?
Hồ Chí Minh ( 1890 – 1969 ) tên khai sinh là Nguyễn Sinh Cung
Bác là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc, là người chèo lái con thuyền cách mạng Việt Nam cập bến vinh quang.
Người không chỉ là chiến sĩ cách mạng kiệt suất mà còn là nhà văn, nhà thơ lớn, danh nhân văn hóa thế giới.
I/ Đọc hiểu chú thích.
1. Tác giả - Tác phẩm
Ngắm trăng
( Hồ Chí Minh )
* Bài thơ Vọng nguyệt (trích trong tập “Nhật ký trong tù”) sáng tác trong khoảng thời gian Bác bị Tưởng Giới Thạch vô cớ bắt giam ở Quảng Tây- Trung Quốc ( 8/1942 – 9/1943 )

TÁC PHẨM "NHẬT KÝ TRONG TÙ"

Nhật ký trong tù (tên Hán là Ngục trung nhật ký) là một tác phẩm văn học gồm 133 bài thơ bằng chữ Hán của Hồ Chí Minh viết từ ngày 29 tháng 8 năm 1942 đến ngày 10 tháng 9 năm 1943
Phiên âm
Ngục trung vô tửu diệc vô hoa,
Đối thử lương tiêu nại nhược hà?
Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt ,
Nguyệt tòng song khích khán thi gia.

2/Đọc,hiểu chú thích
Dịch nghĩa
Trong tù không rượu cũng không hoa,
Trước cảnh đẹp đêm nay biết làm thế nào?
Người hướng ra trước song ngắm trăng sáng,
Từ ngoài khe cửa, trăng ngắm nhà thơ.
Dịch thơ ( bản dịch của Nam Trân)
Trong tù không rượu cũng không hoa,
Cảnh đẹp đêm nay, khó hững hờ;
Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ,
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.

3. Thể thơ : Thất ngôn tứ tuyệt Đường luật

4. Phương thức biểu đạt:Biểu cảm + Miêu tả
Câu thơ thứ hai thể hiện điều gì?
Câu hỏi tu từ “Đối thử lương tiêu nại nhược hà?” thể hiện sự bối rối của một tâm hồn nghệ sĩ
Qua đó, ta thấy tình yêu thiên nhiên trong Bác như thế nào?
=> Tình yêu thiên nhiên mãnh liệt đã giúp Bác quên đi cảnh thiếu thốn đọa đày nơi tù ngục .
Câu đầu sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? Tác dụng?
Ngục trung vô tửu diệc vô hoa,
=> Điệp từ “vô” nhấn mạnh sự thiếu thốn
II. Đọc hiểu văn bản
Hai câu thơ đầu – tâm hồn nghệ sĩ của Bác
Hoàn cảnh ngắm trăng: trong tù, bị đày đọa khổ sở
Không rượu, không hoa để thưởng lãm, khơi gợi nguồn thi
Hứng
Câu nghi vấn thể hiện tâm trạng xốn xang, bối rối trước cảnh
trăng đẹp
Tâm hồn nghệ sĩ đích thực của Người: tình yêu thiên nhiên say
đắm, dù là thân tù nhưng vẫn rung động mãnh liệt trước vẻ đẹp
của trăng

2. Hai câu thơ cuối – tinh thần lạc quan của Bác
Nhận xét cấu trúc của hai câu cuối
Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt
Nguyệt tòng song khích khán thi gia
Người ngắm trăng soi ngoài của sổ
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.
Nhân
Nguyệt
Song
Song
Minh nguyệt
Thi gia
Cấu trúc đối xứng
Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt
Nguyệt tòng song khích khán thi gia
Người ngắm trăng soi ngoài của sổ
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.
Sự hài hòa giữa chất THÉP và chất TÌNH
Cuộc vượt ngục về tinh thần => chất THÉP
Tình cảm giao hòa giữa trăng và người => chất TÌNH
NHÀ TÙ ĐEN TỐI
THẾ GIỚI CỦA SỰ TÀN BẠO
Song
Sắt
VẦNG TRĂNG THƠ MỘNG

THẾ GIỚI CỦA TỰ DO VÀ
CÁI ĐẸP
Song sắt nhà tù đã trở nên bất lực, vô nghĩa
- Sức mạnh tinh thần kỳ diệu, phong thái ung dung của người chiến sĩ
vượt lên cảnh ngục tù

Tình yêu thiên nhiên mãnh liệt, tâm hồn thi nhân say đắm của một
nghệ sĩ đích thực
2. Hai câu thơ cuối – tinh thần lạc quan của Bác
- Cấu trúc đối xứng :
+ Người vượt song sắt nhà tù để đến với vầng trăng tự do
+ Trăng cũng vượt song sắt nhà tù để ngắm nhà thơ

- Cuộc vượt ngục về tinh thần => chất thép
- Tình cảm giữa trăng và người => chất tình
- Nghệ thuật nhân hóa “ Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ” => Kẻ tri âm tìm đến người tri kỉ ( Bác và trăng là đôi bạn tri âm)
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật
2. Nội dung
Bài thơ cho thấy tình yêu thiên nhiên say mê và phong thái ung
dung của Bác ngay cả khi trong cảnh tù đày.
- Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt giản dị mà hàm súc
- Sử dụng thành công phép đối, phép nhân hóa.
3. Ý nghĩa
Bài thơ cho thấy tình yêu thiên nhiên say mê và phong thái ung
dung của Bác ngay cả khi trong cảnh tù đày.
CÂU HỎI NÂNG CAO
Nhà văn Hoài Thanh nhận xét “Thơ Bác đầy trăng” . Em hãy tìm thêm những bài thơ khác của Bác cũng có hình ảnh ánh trăng?
CẢNH KHUYA
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên
Xuân giang, xuân thuỷ, tiếp xuân thiên
Yên ba thâm xứ đàm quân sự
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền
NGUYÊN TIÊU
KHÔNG NGỦ ĐƯỢC
Một canh… hai canh… lại ba canh
Trằn trọc băn khoăn, giấc chẳng thành
Canh bốn, canh năm vừa chợp mắt,
Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh.
TIN THẮNG TRẬN
Trăng vào cửa sổ đòi thơ
Việc quân đang bận xin chờ hôm sau.
Chuông lầu chợt tỉnh giấc thu,
Ấy tin thắng trận Liên khu báo về.