Bài 21. Nam châm vĩnh cửu

Bài21: NAM CHÂM VINH CỬU
I- Mục Tiêu
1-Mô tả được từ tính của nam châm.
2- Biết cách xác định các từ cực Bắc, Nam của nam châm vĩnh cửu.
3- Biết được từ cực loại nào thì hút nhau, loại nào thì đẩy nhau.
4- Mô tả được cấu tạo và giải thchs được hoạt động của la bàn.
II- Chuẩn Bị:
Đối với 4 nhóm:
2 thanh nam châm thẳng che kín màu. - 1 Nam châm chữ U.
- 1 ít vụn sắt lẫn vụn gỗ, phấn, nhôm. - 1kim nam châm đặt trên 1 mũi nhọn thẳng - - 1 la bàn. đứng.
- 1 giá thí nghiệm, một đoạn dây.
III- Hoạt Động Dạy Học
Tổ Xung Chi là nhà phát minh của Trung Quốc thế kỷ V. Ông đã chế tạo ra xe chỉ nam. Đặc điểm của xe là dù có chuyển động theo hướng nào thì hình nhân đặt trên xe cũng chỉ tay về hướng Nam. Bí quyết nào đã làm cho hình nhân trên xe của Tổ Xung Chi luôn luôn chỉ hướng Nam ?.
I- Từ tính của nam châm:
1- Thí nghiệm:
C1: Đề xuất và thực hiện một thí nghiệm để phát hiện xem thanh kim loại có phải là nam châm hay không.
- Đưa thanh nam châm lại gần vụn sắt, phấn, nhôm.Nếu thanh nam châm hút vụn sắt thì đó là nam châm.
C2: Đặt kim nam châm trên giá thẳng đứng: (Hình bên)
- Khi đã cân bằng kim nam châm nằm dọc theo hướng nào ?
- Xoay cho kim nam châm lệch khỏi hướng vừa xác định, buông tay.Khi đã đứng cân bằng trở lại, kim nam châm còn chỉ hướng như lúc đầu nữa không? Làm thí nghiệm hai lần và cho nhận xét.
2. Kết Luận: Bình thường, kim ( hoặc thanh) nam châm tự do, khi đã đứng cân bằng luôn chỉ hướng Nam - Bắc.
Một cực của nam châm( Còn gọi là từ cực) luôn chỉ hướng Bắc ( được gọi là cực Bắc), còn cực kia luôn chỉ hướng Nam (được gọi là cực Nam).
Đọc SGK
II- Tương tác giữa hai nam châm:
Thí nghiệm:
C3: Đưa từ cực của 2 nam châm lại gần nhau. Quan sát hiện tượng và cho nhận xét.
Cực Nam của kim nam châm hút cực Bắc của thanh nam châm.
C4: Đổi đầu của một trong hai nam châm rồi đưa lại ggần nhau. Có hiện tượng gì xảy ra với các nam châm?
Các cực cùng tên thì đẩy nhau.
2. Kết luận:
Khi đưa từ cực của hai thanh nam châm lại gần nhau thì chúng hút nhau nếu các cực khác tên, đẩy nhau nếu các cực cùng tên.
III- Vận Dụng:
C5: Giải thích hượng tượng hình nhân đặt trên xe xủa Tổ Xung Chi luôn luôn chỉ hướng Nam ?
C6:Tìm hiểu cấu tạo của La Bàn.Hãy cho biết bộ phận nào của la bàn có tác dụng chỉ hướng. Giải thích . Biết rằng mặt số của la bàn có thể quay độc lập với kim nam châm
C7: Xác định từ cực của nam châm thí nghiệm.
C8: Xác định từ cực của thanh nam châm:
Ghi Nhớ:
* Nam châm nào cũng có hai từ cực. Khi để tự do, cực luôn chỉ hướng Bắc gọi là cực Bắc, còn cực luôn chỉ hướng nam gọi là cực Nam.
* Khi đặt hai nam châm gần nhau, các từ cực cùng tên đẩy nhau, các từ cực khác tên hút nhau