Bài 21. Nam châm vĩnh cửu

GV:§oµn Minh C­êng
H�ng ng�n nam v? tru?c con ngu?i v?n coi di?n v� t? l� hai hi?n tu?ng tỏch bi?t nhau, khụng liờn h? gỡ v?i nhau c?.
Nhưng đến năm 1820, nhà bác học Oxtet người đan mạch đã phát kiến về sự liên hệ giữa điện và từ, đó là cơ sở cho sự ra đời của động cơ điện. Giải phóng sức lao động cho con người.
Với ý nghĩa vô cùng quan trọng đó chúng ta sẽ cùng nghiên cứu về điện và từ qua chương II ĐIện từ học.
Chương II: Điện Từ Học
Trong chương này chúng ta sẽ cùng tìm hiểu các nội dung chính sau:
+ Nam châm điện có gì khác và giống với nam châm vĩnh cửu.
+ Từ trường tồn tại ở đâu? Làm thế nào để nhận biết từ trường? Biểu diễn từ trường bằng hình vẽ như thế nào?
+ Lực điện từ do từ trường tác dụng lên dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng có đặc điểm gì?
+ Trong điều kiện nào thì xuất hiện dòng điện cảm ứng?
+ Máy phát điện xoay chiều có cấu tạo và hoạt động như thế nào?
+ Vì sao ở hai đầu đường dây tải điện phải đặt máy biến thế?

Tiết 22: NAM CHÂM VĨNH CỬU
Tổ Xung Chi là nhà phát minh của Trung Quốc thế kỉ V. Ông đã chế ra xe chỉ nam. Đặc điểm của xe này là dù xe có chuyển động theo hướng nào thì hình nhân đặt trên xe cũng chỉ tay về hướng nam. Bí quyết nào đã làm cho hình nhân trên xe của Tổ Xung Chi luôn luôn chỉ hướng Nam?
Tiết 22: NAM CHÂM VĨNH CỬU
I. Từ tính của nam châm:
Thí nghiệm:
C1: Nhớ lại kiến thức về từ tính của nam châm ở lớp 5 và lớp 7, hãy đề xuất và thực hiện một thí nghiệm để phát hiện xem một thanh kim loại có phải là nam châm hay không?
Đưa thanh kim loại đó lại gần các vụn sắt và thép, nếu nó hút các vụn sắt thép thì đó là nam châm.
Tiết 22: NAM CHÂM VĨNH CỬU
TIẾT 22: NAM CHÂM VĨNH CỬU
Tiết 22: NAM CHÂM VĨNH CỬU
Tiết 22: NAM CHÂM VĨNH CỬU
C2: Đặt kim nam châm trên giá thẳng đứng như mô tả hình 21.1
Tiết 22: NAM CHÂM VĨNH CỬU
+ Khi đã đứng cân bằng, kim nam châm nằm dọc theo hướng nào?
Tiết 22: NAM CHÂM VĨNH CỬU
+ Xoay cho kim namc châm lệch khỏi hướng vừa xác định, buông tay. Khi đã đứng cân bằng trở lại, kim nam châm còn chỉ theo lúc đầu nữa không?
Tiết 22: NAM CHÂM VĨNH CỬU
2. Kết luận: Bình thường, kim nam châm tự do, khi đã đứng cân bằng luôn chỉ hướng Bắc – Nam. Một cực của nam châm luôn chỉ về hướng Bắc, gọi là cực Bắc, còn cực kia luôn chỉ về hướng Nam, gọi là cực nam.
Tiết 22: NAM CHÂM VĨNH CỬU
MỘT SỐ NAM CHÂM THƯỜNG DÙNG TRONG ĐỜI SỐNG
KÝ HIỆU:
Màu đỏ là cực Bắc, màu xanh là cực Nam.
N ( North) là cực Bắc, S ( South) là cực Nam.
Màu đâm là cực Bắc, màu nhạt là cực Nam.
Tiết 22: NAM CHÂM VĨNH CỬU
Tiết 22: NAM CHÂM VĨNH CỬU
Vì sao nam châm có thể hút sắt, thép mà không thể hút đồng, nhôm?
Nam châm chỉ có thể làm nhiễm từ ( hút) các vật liệu từ như sắt, thép, coban, gađôlini…. Đồng và nhôm là những kim loại không thuộc vật liệu từ.
Tiết 22: NAM CHÂM VĨNH CỬU
II. Tương tác giữa hai nam châm:
1. Thí nghiệm:
C3: Đưa từ cực của hai nam châm lại gần nhau. Quan sát hiện tượng, cho nhận xét.
Tiết 22: NAM CHÂM VĨNH CỬU
C4: Đổi đầu của một trong hai thanh nam châm rồi đưa lại gần nhau. Có hiện tượng gì xảy ra với các nam châm?
Tiết 22: NAM CHÂM VĨNH CỬU
2. Kết luận:
Khi đưa từ cực của hai nam châm lại gần nhau thì chúng hút nhau nếu các cực khác tên, đẩy nhau nếu các cực cùng tên.
Tiết 22: NAM CHÂM VĨNH CỬU
Có mấy cách để nhận biết các cực của nam châm?
+ Căn cứ vào màu sơn.
+ Căn cứ vào kí hiệu chữ viết.
+ căn cứ vào sự định hướng của nam châm.
+ Căn cứ vào sự tương tác của hai nam châm.