Bài 21. Nam châm vĩnh cửu

Giáo viên: LƯƠNG TRỌNG TUẤN
Trường THCS AN THỊNH
I. Từ tính của nam châm
1. Thí nghiệm:
C1: Từ kiến thức đã học ở lớp 5 và lớp 7 các em hãy đề xuất và thực hiện một thí nghiệm để phát hiện xem một thanh kim loại có phải là nam châm không?
 Trả lời: Đưa thanh kim loại đó lại gần một vài vụn sắt. Nếu thanh kim loại đó hút vụn sắt đó thì nó là nam châm.
C2: Đặt kim nam châm trên giá thẳng đứng như mô tả.
+ Khi đã đứng cân bằng, kim nam châm nằm dọc theo hướng nào?
Hướng Nam Hướng B?c
Khi đứng cân bằng, kim nam châm đứng theo hướng
bắc - nam.
+ Xoay cho kim nam châm lệch khỏi hướng vừa xác định, buông tay. Khi đã đứng cân bằng trở lại, kim nam châm còn chỉ hướng như lúc đầu nữa không?
 Khi đã đứng cân bằng trở lại, nam châm vẫn chỉ hướng Nam - Bắc.
2. Kết luận:
Bình thường, kim ( thanh ) nam châm tự do, khi đã đứng cân bằng luôn chỉ hướng Nam - Bắc.
Nam châm có hai cực. Một cực của nam châm ( còn gọi là cực từ ) luôn chỉ hướng Bắc (được gọi là cực Bắc ), còn cực kia luôn chỉ về hướng Nam (được gọi là cực Nam ).
Nguời ta sơn các màu khác nhau để phan biệt các từ cực của nam châm. Nhiều khi trên nam châm có ghi chữ N ( North ) chỉ cực Bắc, chữ S ( South ) chỉ cực Nam.
S
N
Thanh nam châm thẳng
Nam châm chữ U
II. Tương tác giữa hai nam châm:
1. Thí nghiệm:
C3: Khi đưa từ cực của hai nam châm lai gần nhau. Quan sát thí nghiêm cho nhạn xét.
 Cực bắc của kim nam châm bị hút về phía cực Nam của thanh nam châm.
C4: Đổi đầu của một trong hai nam châm rồi đưa lại gần nhau. Có hiện tượng gì xảy ra?
 Ta thấy các cực cùng tên thì đẩy nhau.
Từ kết quả thí nghiệm trên các em hãy rút ra kết luận?
 Kết luận: Khi đưa các cực từ của 2 nam châm lại gần nhau thì chúng hút nhau nếu các cực từ khác tên, chúng đẩy nhau nếu các cực từ cùng tên
III. Vận dụng
C5: Theo em, có thẻ giải thích thế nào hiện tượng hình nhân đặt trên xe của Tổ Xung Chi luôn chỉ hướng Nam?
Có thể Tổ Xung Chi đã đặt trên xe một thanh nam châm. Mà hướng nhìn của hình nhân theo cực Nam của nam châm.
C6: Người ta dùng la bàn để xác định hưỡng Bắc, Nam. Tìm hiểu cấu tạo của la bàn. Hãy cho biết bộ phận nào của la bàn có tác dụng chỉ hướng? Giải thích? Biết rằng mặt số của la bàn có thể quay độc lập với kim nam châm.
Bộ phận chỉ hướng của la bàn là kim nam châm. Bởi vì tại mọi nơi trên trái đất ( trừ hai cực ) kim nam châm luôn chỉ hướng Nam - Bắc.
C7: Hãy xác định tên cực từ của các thanh nam châm thường dùng trong phòng thí nghiệm ( Nam châm thẳng, nam châm chữ U, kim nam châm )?
S
N
S
N
S
N
S
N
C8: Xác định tên các cực từ của thanh nam châm trên hình?
Trên hình ta thấy sát với cực có ghi chữ N ( cực Bắc ) của thanh nam châm treo trên dây là cục S ( cực Nam ) của thanh nam châm.
Củng cố
Nam châm nào cũng có hai cực từ. Khi để tự do, cực luôn chỉ hướng Bắc là cực Bắc ( N ), Còn cực luôn chỉ hướng Nam là cực Nam ( S ).
Khi đặt hai nam châm gần nhau, các từ cực cùng tên đẩy nhau, các cực khác tên thì hút nhau.