Bài 21. Nam châm vĩnh cửu

TRU?NG THCS NGUY?N HU?
GV:NGUYỄN THỊ MỸ CHÂU
TỔ: TOÁN - LÝ
Chào mừng quí thầy cô
về dự giờ thăm lớp
Năm 1820 nhà bác học ơ-xtét người Đan Mạch phát kiến về sự liên hệ giữa điện và từ, (mà hàng nghìn năm về trước con người vẫn coi là hai hiện tượng tách biệt, không liên hệ gì với nhau).
Là cơ sở cho sự ra đời của động cơ điện. Giải phóng sức lao động cho con người. Với những ý nghĩa quan trọng đó chúng ta sẽ nghiên cứu điện và từ qua chương II: Điện từ học
CHƯƠNG II. ĐIỆN TỪ HỌC
-Tổ Xung Chi là nhà phát minh của Trung Quốc thế kỉ V. Ông đã chế ra xe chỉ nam.
-Đặc điểm của xe này là dù xe có chuyển động theo hướng nào thì hình nhân trên xe cũng chỉ tay về hướng Nam.
-Bí quyết nào đã làm cho hình nhân trên xe luôn luôn chỉ hướng Nam? Qua b�i h?c n�y cỏc em s? tỡm du?c cõu tr? l?i.
I. Từ tính của nam châm
TL:Đưa thanh kim loại lại gần vụn sắt, thép. Nếu thanh kim loại nào hút vụn sắt, thép thì nó là nam châm.

Tiết 23:B�i 21: Nam châm vĩnh cửu
C1:Hãy đề xuất một phương án thí nghiệm để phát hiện xem một thanh kim loại có phải là nam châm không?
1. Thí nghiệm
C2: Đặt kim nam châm trên giá thẳng đứng như hình 21.1
+ Khi đã đứng cân bằng, kim nam châm nằm dọc theo hướng nào?
TL:+Khi ®· ®øng c©n b»ng, kim nam ch©m n»m däc theo h­íng Nam-B¾c .
Bắc
Nam
? Nam châm là vật có đặc điểm gì.

TL: -Nam châm hút sắt hay bị sắt hút.
-Nam châm có hai cực
I. Từ tính của nam châm
Tiết 23: Nam châm vĩnh cửu
1. Thí nghiệm
C2: Đặt kim nam châm trên giá thẳng đứng như hình 21.1
+Xoay cho kim nam châm lệch khỏi hướng vừa xác định, buông tay. Khi đã đứng cân bằng trở lại, kim nam châm còn chỉ hướng như lúc đầu nữa không? Làm lại thí nghiệm hai lần và cho nhận xét?
Nam
Bắc
TL:Khi ®· ®øng c©n b»ng trë l¹i, nam ch©m vÉn chØ h­íng Nam-B¾c nh­ cò.
I. Từ tính của nam châm
Tiết 23: Nam châm vĩnh cửu
1. Thí nghiệm
2. Kết luận:
TL:Ngoài sắt, thép nam châm còn hút được ni ken, cô ban ,gađôlini … các kim loại này là các vật liệu từ.
Nam châm hầu như không hút đồng, nhôm và các kim loại không thuộc nhóm vật liệu từ
Nam châm chữ U
Nam châm thẳng
Kim nam châm
TL:Người ta sơn các màu khác nhau để phân biệt các từ cực của nam châm, màu sơn phụ thuộc vào nhà sản xuất (thông thường màu đỏ là cực bắc, còn màu xanh hoặc trắng là cực nam)
- Nhiều khi trên nam châm có ghi chữ N (North) chỉ cực Bắc. Chữ S (South) chỉ cực Nam.
?Hãy nêu tên mét sè nam ch©m vĩnh cửu dïng trong phßng thÝ nghiÖm vµ trong cuéc sèng?
? Thông qua thí nghiệm trên và việc trả lời C1 và C2 ta rút ra được kết luận gì về từ tính của nam châm
? Các cực của nam châm được kí hiệu hay quy ước như thế nào
?Ngoài sắt và thép nam châm còn hút được những vật liệu nào?
I. Từ tính của nam châm
Tiết 23: Nam châm vĩnh cửu
1. Thí nghiệm
2. Kết luận
II. Tương tác giữa hai nam châm
1. Thí nghiệm:
C3: Đưa từ cực của hai nam châm lại gần nhau (Hình 21.3 ). Quan sát hiện tượng và cho nhận xét.
C4: Đổi đầu của một trong hai nam châm rồi đưa lại gần nhau. Có hiện tượng gì xảy ra với các nam châm?
N
S
N
S
N
N
S
S
NX:Từ cực Bắc của thanh nam châm hút
từ cực Nam của kim nam châm, như vậy
các cực khác tên thì hút nhau.
NX: Từ cực Nam của thanh nam châm đẩy
từ cực Nam của kim nam châm, như vậy
các cực cùng tên thì đẩy nhau.
I. Từ tính của nam châm
Tiết 23: Nam châm vĩnh cửu
1. Thí nghiệm
2. Kết luận
II. Tương tác giữa hai nam châm
1. Thí nghiệm
2. Kết luận
?Có những cách nào để nhận biết các từ cực của một nam châm.
TL:-Dựa vào cách sơn màu
-Dựa vào kí hiệu của các cực(N,S)
Dựa vào sự định hướng của nam châm (khi dó t? do)
Dựa vào sự tương tác giữa 2 nam châm
?Qua các nhận xét trên em hãy nêu kết luận
về sự tương tác giữa hai nam châm.
I. Từ tính của nam châm
Tiết 23: Nam châm vĩnh cửu
1. Thí nghiệm
2. Kết luận
II. Tương tác giữa hai nam châm
1. Thí nghiệm
2. Kết luận
III. Vận dụng
C5: Theo em, có thể giải thích thế nào hiện tượng hình nhân trên xe của Tổ Xung Chi luôn luôn chỉ hướng Nam?
TL :Có thể nhà phát minh người Trung Quốc Tổ Xung Chi đã lắp trên xe một thanh nam châm, c?c nam c?a nam chõm g?n v�o tay hỡnh nhõn.
C6: Người ta dùng la bàn để xác định hướng Bắc, Nam. Tìm hiểu cấu tạo của la bàn. Hãy cho biết bộ phận nào của la bàn có tác dụng chỉ hướng. Giải thích. Biết rằng mặt số của la bàn có thể quay độc lập với kim nam châm.
T
Đ
N
B
I. Từ tính của nam châm
Tiết 23: Nam châm vĩnh cửu
1. Thí nghiệm
2. Kết luận
II. Tương tác giữa hai nam châm
1. Thí nghiệm
2. Kết luận
III. Vận dụng
T
Đ
N
B
TL:La bàn gồm một cái hộp bên trong có mặt số và có một kim nam châm có thể quay tự do trên một trục đặt giữa tâm của kim nam châm Bộ phận chỉ hướng của la bàn là kim nam châm. Bởi vì tại mọi nơi trên trái đất (trừ hai địa cực) kim nam châm luôn chỉ hướng Nam – Bắc
? Em hãy cho biết công dụng của la bàn và la bàn được dùng trong những trường hợp nào .
TL:+ Công dụng: La bàn là dụng cụ dùng để định hướng trên Trái đất.
+La bàn dùng nhiều trong đi biển, vào rừng, sa mạc, hướng bay của máy bay, xác định hướng nhà ...
I. Từ tính của nam châm
Tiết 23: Nam châm vĩnh cửu
1. Thí nghiệm
2. Kết luận
II. Tương tác giữa hai nam châm
1. Thí nghiệm
2. Kết luận
III. Vận dụng
C8: X¸c ®Þnh tªn c¸c tõ cùc cña thanh nam ch©m trªn h×nh 21.5.
Hình 21.5
I. Từ tính của nam châm
Tiết 23: Nam châm vĩnh cửu
1. Thí nghiệm
2. Kết luận
II. Tương tác giữa hai nam châm
1. Thí nghiệm
2. Kết luận
III. Vận dụng
C8: X¸c ®Þnh tªn c¸c tõ cùc cña thanh nam ch©m trªn h×nh 21.5.
Hình 21.5
? Nếu có một thanh nam châm thẳng bị gãy tại chính giữa của thanh, hỏi lúc này một nửa của thanh nam châm sẽ như thế nào?
a. Chỉ còn từ cực Bắc

b. Chỉ còn từ cực Nam

c. Còn một trong hai từ cực

d. Vẫn có hai từ cực Nam và từ cực Bắc
d
I. Từ tính của nam châm
Tiết 23: Nam châm vĩnh cửu
1. Thí nghiệm
2. Kết luận
II. Tương tác giữa hai nam châm
1. Thí nghiệm
2. Kết luận
III. Vận dụng
?Quan sát hai thanh nam châm trên hình vẽ. Giải thích tại sao thanh nam châm 2 lại lơ lửng trên thanh nam châm 1?
Tiết 23: Nam châm vĩnh cửu
CỦNG CỐ:
1.Nêu từ tính của nam châm?
2.Tương tác giữa hai nam châm?
3.La bàn dùng để làm gì?Bộ phận nào của la bàn có tác dụng chỉ hướng?.
- Học thuộc phần ghi nhớ(SGK).
- Đọc phần “Có thể em chưa biết”/ SGK- trang 60.
- Làm bài tập 21.1→ 21.6/ SBT- trang 26.
- Xem trước bài :
“TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN – TỪ TRƯỜNG”
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
CHƯƠNG II. ĐIỆN TỪ HỌC
Tiết 23:Bài 21:NAM CHÂM VĨNH CỬU
Xin chân thành cảm ơn quý thầy cô và các em đã lắng nghe.
4.Trong ®iÒu kiÖn nµo th× xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng?
chương II: Điện từ học
Trong chương này chúng ta cùng tìm hiểu các nội dung sau:
1.Nam châm điện có đặc điểm gì giống và khác nam châm vĩnh cửu?
2.Từ trường tồn tại ở đâu? Làm thế nào để nhận biết từ trường? Biểu diễn từ trường bằng hình vẽ như thế nào?
3.Lực điện từ do từ trường tác dụng lên dòng điện chạy
qua dây dẫn thẳng có đặc điểm gì?
5.Máy phát điện xoay chiều có cấu tạo và hoạt động như thế nào?
6.Vì sao ở hai đầu đường dây tải điện phải đặt máy biến thế?
Hướng dẫn về nhà :
1/ Về nhà các em học bài và học phần ghi nhớ SGK trang 60.
2/Làm bài tập trong sách bài tập: 21.1 đến 21.6 và xem trước bài tiếp theo:Tác dụng từ của dòng điện-Từ trường.