Bài 21. Nam châm vĩnh cửu

Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
1
vật lý 9
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
2
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
3
-Tổ Xung Chi(429 - 500) là nhà phát minh của Trung Quốc thế kỉ V. Ông đã chế ra xe chỉ nam.
-Đặc điểm của xe này là dù xe có chuyển động theo hướng nào thì hình nhân trên xe cũng chỉ tay về hướng Nam.
-Bí quyết nào đã làm cho hình nhân trên xe của Tổ Xung Chi luôn luôn chỉ hướng Nam? Qua b�i h?c n�y cỏc em s? tỡm du?c cõu tr? l?i.
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
4
Tiết 24: Nam châm vĩnh cửu
I. Từ tính của nam châm:
1. Thí nghiệm:
Hãy đề xuất một phương án thí nghiệm để phát hiện xem một thanh kim loại có phải là nam châm không?
Đưa nam châm lại gần hỗn hợp các vụn đồng, sắt, nhựa, nhôm.
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
5
- Vụn sắt: - Vụn nhựa:
- Vụn đồng: - Vụn nhôm:
Vụn sắt
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
6
Nam châm còn những tính chất rất thú vị. Đố các em tìm ra được.
Nam châm là những vật có khả năng hút sắt
Tiết 24: Nam châm vĩnh cửu
I. Từ tính của nam châm:
1. Thí nghiệm:
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
7
Đặt nam châm thăng bằng trên giá
Quan sát sự định hướng của nam châm
Quay nam châm lệch một góc rồi thả tay ra
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
8
Hướng Bắc Hướng Nam
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
9
Hướng Bắc Hướng Nam
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
10
Kim nam châm (thanh nam châm) tự do khi đứng cân bằng thì luôn chỉ theo phương Bắc - Nam.
Cực từ Nam
Cực từ Bắc
- Một cực của nam châm (gọi là từ cực) luôn chỉ hướng Bắc (được gọi là cực Bắc).
2. Kết luận:
Để phân biệt các từ cực của nam châm người ta:
- Cực kia luôn chỉ hướng Nam (được gọi là cực Nam)
+ Sơn màu:
+ Ký hiệu bằng chữ:
N (North)
S (South)
HướngBắc
Hướng Nam
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
11
- Ngoài sắt, thép, nam châm còn hút được niken, côban, gađôlini .. Các kim loại này là những vật liệu từ. Nam châm hầu như không hút đồng, nhôm và các kim loại không thuộc vật liệu từ.
? Dùng nam châm có thể tách riêng các loại vụn kim loại trong hỗn hợp hai chất nào sau đây:
Nhôm và đồng B. Đồng và sắt C. Thép và Niken
D. Niken và Côban E: Niken và Nhôm H. Sắt và Thép
Đáp án: B,E
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
12
H 21.2: ảnh chụp một số nam châm vĩnh cửu ( thường gọi là nam châm) được dùng trong phòng thí nghiệm và đời sống.
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
13
Một số hình ảnh về nam châm sử dụng trong kỹ thuật
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
14
Một số nam châm trong đời sống và kĩ thuật:
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
15
Vẫn còn một đặc điểm quan trọng nữa
Nếu để hai nam châm gần nhau thì thế nào nhỉ?
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
16
Tiết 24: Nam châm vĩnh cửu
I. Từ tính của nam châm:
II. Tương tác giữa hai nam châm:
1.Thí nghiệm:
C3: Đưa từ cực của 2 nam châm lại gần nhau. Quan sát hiện tượng cho nhận xét?
C4: Đổi đầu 1 trong 2 nam châm rồi đưa lại gần nhau. Có hiện tượng gì xảy ra với các nam châm?
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
17
tìm hiểu Tương tác giữa hai nam châm
Phiếu học tập
x
x
x
x
x
x
Phiếu học tập
Nhóm:......................
Các nhóm làm thí nghiệm rồi dựa vào kết quả thu được, đánh dấu X vào các ô trống tương ứng trong bảng sau.
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
18
Nam - Bắc
Đẩy
Hút
Đẩy
Tiết 24: Nam châm vĩnh cửu
I. Từ tính của nam châm:
II. Tương tác giữa hai nam châm:
1.Thí nghiệm: Đưa từ cực của hai nam châm lại gần nhau
2. Kết luận: Khi đưa từ cực của hai nam châm lại gần nhau thì chúng hút nhau nếu các cực khác tên, đẩy nhau nếu các cực cùng tên.
Bắc - Bắc
Nam - Nam
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
19
Khi đi trên biển làm thế nào để biết mình có đi đúng hướng hay không?
Chúng ta phải sử dụng la bàn
Bộ phận chỉ hướng của la bàn là kim nam châm. Bởi vì tại mọi vị trí trên Trái Đất ( trừ ở hai cực) kim nam châm luôn chỉ hướng Nam - Bắc
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
20
BỘ SƯU TẬP "LA BÀN"
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
21
Hãy xác định tên cực của thanh nam châm trên hình
S
N
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
22
Có thể Tổ Xung Chi đã lắp đặt trên xe một thanh nam châm.
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
23
Mỗi nam châm đều có 2 cực
Nam châm tự do khi đứng cân
bằng thì luôn chỉ theo
phương Bắc - Nam.
Kiến thức cần nhớ
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
24

giảI bài tập củng cố
Yêu cầu: Có 2 thanh sắt, có thể nhận ra 1 trong 2 thanh sắt bị nhiễm từ bằng ba cách sau. Em hãy hoàn thành nội dung của mỗi cách.
*Cách 1: Dùng một sợi dây mảnh.
*Cách 2: Dùng một thanh sắt thứ ba khác.
*Cách 3: Dùng một thanh nam châm khác.
Buộc sợi dây vào giữa một thanh rồi treo lên. Nếu thanh đó luôn định hướng Bắc _ Nam khi cân bằng thì là thanh sắt bị nhiễm từ. Nếu định hướng bất kì thì thanh còn lại bị nhiễm từ.
Đưa thanh sắt lại gần một trong hai thanh, nếu có lực hút thì thanh đang thử đó bị nhiễm từ ; nếu không có hiện tượng gì thì thanh còn lại bị nhiễm từ.
Đưa một thanh nam châm lại gần hai đầu của một thanh. Nếu một đầu hút một đầu đẩy thì thanh đó nhiễm từ ; nếu hai đầu đều có lực hút thì thanh còn lại bị nhiễm từ.
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
25
Có hai thanh thép luôn hút nhau bất kể đưa đầu nào của chúng lại gần nhau. Có thể rút ra kết luận gì?
 Một trong hai thanh thép là nam châm
NAM CHÂM VĨNH CỬU
Tiết 24
Bài tập 1:
Bài tập 2:
Tại sao các nam châm trong hình 21.2 được gọi là nam châm vĩnh cửu?
 Vì bản thân các nam châm đó luôn tồn tại từ tính (luôn có khả năng hút các vật sắt, thép)
Bài tập 3:
Nếu bẻ đôi thanh nam châm thì từ tính của mỗi nửa nam châm thay đổi như thế nào?
 Hai nửa sẽ trở thành hai nam châm riêng biệt.
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
26
* Khi ®Æt hai nam ch©m gÇn nhau, c¸c tõ cùc cïng tªn ®Èy nhau, c¸c tõ cùc kh¸c tªn hót nhau.
* Nam ch©m nµo còng cã hai tõ cùc. Khi ®Ó tù do, cùc lu«n chØ h­íng B¾c gäi lµ cùc B¾c, cßn cùc lu«n chØ h­íng Nam gäi lµ cùc Nam
*Nam châm có đặc tính hút sắt hay còn gọi là bị sắt hút
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
27
- Đọc phần có thể em chưa biết.
- Làm bài tập trong SBT VL 9 trang 26.
- Đọc trước bài 22 - trang 61 SGK.
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
28
1
2
Hướng dẫn Bài 21.4( SBTVL9- trang 26)
- Quan sát hai nam châm trong hình bên. Giải thích tại sao thanh nam châm 2 lại lơ lửng trên thanh nam châm 1?
-Thanh nam châm 2 không rơi, vì hai cực để gần nhau của hai thanh nam châm có cùng tên. Trong trường hợp này, lực đẩy của nam châm cân bằng với trọng lượng của nam châm 2. Nếu đổi đầu một trong hai thanh nam châm thì không có hiện tượng đó nữa.
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
29
Hướng dẫn Bài 21.5( SBTVL9- trang 26)
Hình vẽ dưới đây mô tả tính chất từ của Trái Đất. Các từ cực và các cực địa lí của Trái Đất có trùng nhau không? Điền tên từ cực của Trái Đất nằm gần cực Bắc địa lí trên hình vẽ. Thật ra la bàn có chỉ đúng cực Bắc địa lí không?
Các từ cực của Trái Đất không trùng với các cực địa lý. Từ cực nằm gần cực Bắc địa lí là từ cực Nam. Thật ra, la bàn không chỉ đúng cực Bắc địa lí.
Nam
Dương Ngọc Bưu - Vật lý 9
30
cảm ơn các thầy giáo, cô giáo
và các em đã tham gia tiết học
Bài học của chúng ta đến đây kết thúc