Bài 21. Nam châm vĩnh cửu

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO CƯ KUIN
TRƯỜNG THCS ĐINH BỘ LĨNH
THAO GIẢNG CHUYÊN MÔN
CHƯƠNG III
ĐIỆN TỪ HỌC
BÀI 21: NAM CHÂM VĨNH CỬU
Hoà hiệp, tháng 11 năm 2013
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ MÔN VẬT LÍ LỚP 9B
Năm 1820 nhà bác học O-xtét người Đan Mạch phát minh ra sự liên hệ giữa điện và từ (mà hàng nghìn năm về trước con người vẫn coi là hai hiện tượng tách biệt, không liên hệ gì với nhau), là cơ sở cho sự ra đời của động cơ điện, giải phóng sức lao động cho con người. Với những ý nghĩa quan trọng đó chúng ta sẽ nghiên cứu điện và từ qua chương II. Điện từ học
CHƯƠNG II:
DI?N T? H?C
- Nam châm điện có đặc điểm gì giống và khác nam châm vĩnh cửu?
- Từ trường tồn tại ở đâu? Làm thế nào để nhận biết được từ trường? Biểu diễn từ trường bằng hình vẽ như thế nào?
- Lực điện từ do từ trường tác dụng lên dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng có đặc điểm gì?
- Trong điều kiện nào thì xuất hiện dòng điện cảm ứng?
- Máy phát điện xoay chiều có cấu tạo và hoạt động như thế nào?
- Vì sao ở hai đầu đường dây tải điện phải đặt máy biến thế?
Tổ Xung Chi (429 - 500) là nhà phát minh của Trung Quốc thế kỉ V. Ông đã chế ra xe chỉ nam.
Đặc điểm của xe này là dù xe có chuyển động theo hướng nào thì hình nhân trên xe cũng chỉ tay về hướng Nam.
Bí quyết nào đã làm cho hình nhân trên xe của Tổ Xung Chi luôn luôn chỉ hướng Nam? Qua bài học này các em sẽ tìm được câu trả lời.
NAM CHÂM VĨNH CỬU
Bài 21:
I- TỪ TÍNH CỦA NAM CHÂM
NAM CHÂM VĨNH CỬU
Bài 21:
1- Thí nghiệm
C1
Nh? l?i ki?n th?c v? t? tớnh c?a nam chõm ? l?p 5 v� l?p 7, hóy d? xu?t v� th?c hi?n m?t thớ nghi?m d? phỏt hi?n xem m?t thanh kim lo?i cú ph?i l� nam chõm hay khụng?
C2
D?t kim nam chõm trờn giỏ th?ng d?ng nhu mụ t? trờn hỡnh 2.1.
- Khi dó d?ng cõn b?ng, kim nam chõm n?m d?c theo hu?ng n�o?
- Xoay cho kim nam chõm l?ch kh?i hu?ng v?a xỏc d?nh, buụng tay. Khi dó d?ng cõn b?ng tr? l?i, kim nam chõm cũn ch? hu?ng nhu lỳc d?u n?a khụng? L�m l?i thớ nghi?m hai l?n v� cho nh?n xột.
I- TỪ TÍNH CỦA NAM CHÂM
NAM CHÂM VĨNH CỬU
Bài 21:
1- Thí nghiệm
2- Kết luận:
Chú ý: - Người ta sơn các màu khác nhau để phân biệt các từ cực của nam châm, màu sơn phụ thuộc vào nhà sản xuất.
- Nhiều khi trên nam châm có ghi chữ N (North) chỉ cực Bắc, chữ S (South) chỉ cực Nam.
- Ngoài sắt, thép nam châm còn hút được niken, cô ban, gađôlini…các kim loại này là các vật liệu từ. Nam châm hầu như không hút đồng, nhôm và các kim loại không thuộc vật liệu từ.
Bỡnh thu?ng, kim (ho?c thanh) nam chõm t? do, khi dó d?ng cõn b?ng luụn ch? hu?ng Nam-B?c d?a lý. M?t c?c c?a nam chõm (cũn g?i l� t? c?c) luụn ch? hu?ng B?c du?c g?i l� c?c B?c, cũn c?c kia luụn ch? hu?ng Nam du?c g?i l� c?c Nam.
Một số nam châm trong đời sống và kĩ thuật:
I- TỪ TÍNH CỦA NAM CHÂM
NAM CHÂM VĨNH CỬU
Bài 21:
1- Thí nghiệm
2- Kết luận:
II- TƯƠNG TÁC GIỮA HAI NAM CHÂM
1- Thí nghiệm
Dua t? c?c c?a hai nam chõm l?i g?n nhau. Quan sỏt hi?n tu?ng, cho nh?n xột.
I- TỪ TÍNH CỦA NAM CHÂM
NAM CHÂM VĨNH CỬU
Bài 21:
C3
C4
D?i d?u c?a m?t trong hai nam chõm r?i dua l?i g?n nhau. Cú hi?n tu?ng gỡ x?y ra d?i v?i cỏc nam chõm?
2- Kết luận:
Khi đặt hai nam châm gần nhau, các từ cực cùng tên đẩy nhau, các từ cực khác tên hút nhau.
C5
Theo em, có thể giải thích thế nào hiện tượng hình nhân đặt trên xe của Tổ Xung Chi luôn luôn chỉ hướng Nam?
II- TƯƠNG TÁC GIỮA HAI NAM CHÂM
I- TỪ TÍNH CỦA NAM CHÂM
NAM CHÂM VĨNH CỬU
Bài 21:
III- VẬN DỤNG
III- VẬN DỤNG
C6
Người ta dùng la bàn (hình 21.4) để xác định hướng Bắc, Nam. Tìm hiểu cấu tạo của la bàn. Hãy cho biết bộ phận nào của la bàn có tác dụng chỉ hướng. Giải thích. Biết rằng mặt số của la bàn có thể quay độc lập với kim nam châm.
II- TƯƠNG TÁC GIỮA HAI NAM CHÂM
I- TỪ TÍNH CỦA NAM CHÂM
NAM CHÂM VĨNH CỬU
Bài 21:
C7
Hãy xác định tên từ cực của các nam châm thường dùng trong phòng thí nghiệm (nam châm thẳng, nam châm chữ U, kim nam châm) ở hình bên.
III- VẬN DỤNG
II- TƯƠNG TÁC GIỮA HAI NAM CHÂM
I- TỪ TÍNH CỦA NAM CHÂM
NAM CHÂM VĨNH CỬU
Bài 21:
S
N
C8
III- VẬN DỤNG
II- TƯƠNG TÁC GIỮA HAI NAM CHÂM
I- TỪ TÍNH CỦA NAM CHÂM
NAM CHÂM VĨNH CỬU
Bài 21:
Cực nam
Xác định tên các từ cực của thanh nam châm trên hình 21.5
S
N
Có hai thanh thép luôn hút nhau bất kể đưa đầu nào của chúng lại gần nhau. Có thể rút ra kết luận gì?
Một trong hai thanh thép là nam châm
Bài tập 1:
Bài tập 2:
Tại sao các nam châm trong hình 21.2 được gọi là nam châm vĩnh cửu?
Vì bản thân các nam châm đó luôn tồn tại từ tính (luôn có khả năng hút các vật sắt, thép)
NAM CHÂM VĨNH CỬU
Bài 21:
Trả lời:
Trả lời:
Bài 21:
NAM CHÂM VĨNH CỬU
Bài tập 3:
Nếu bẻ đôi thanh nam châm thì từ tính của mỗi nửa nam châm thay đổi như thế nào?
Hai nửa sẽ trở thành hai nam châm riêng biệt.
Trả lời :
Nếu trái đất là một nam châm khổng lồ thì cực Bắc địa lý có tên từ cực là gì?
Cực Bắc địa lý của trái đất có tên từ cực là cực Nam (S)
Bài tập 4:
Trả lời :
Một số ứng dụng của nam châm trong đời sống
Bài 21:
NAM CHÂM VĨNH CỬU
Động Cơ Điện
Bài 21:
NAM CHÂM VĨNH CỬU
Một số ứng dụng của nam châm trong đời sống
Bài 21:
NAM CHÂM VĨNH CỬU
Bài 21:
NAM CHÂM VĨNH CỬU
Một số ứng dụng của nam châm trong đời sống
LA BÀN
V�o nam 1600, nh� v?t lớ ngu?i Anh W.Ghin-b?t (Willam Gilbert, 1540-1603), dó dua ra gi? thuy?t Trỏi D?t l� m?t nam chõm kh?ng l?. D? ki?m tra gi? thuy?t c?a mỡnh, Ghin-b?t dó l�m m?t qu? c?u b?ng s?t nhi?m t?, g?i nú l� "Trỏi D?t tớ hon" v� d?t cỏc t? c?c c?a nú ? cỏc d?a c?c. Dua la b�n l?i g?n Trỏi D?t tớ hon ụng th?y tr? ? hai c?c, cũn ? m?i di?m trờn qu? c?u, kim la b�n d?u ch? hu?ng Nam - B?c. Hi?n nay v?n chua cú s? gi?i thớch chi ti?t v� th?a dỏng v? ngu?n g?c t? tớnh c?a Trỏi D?t.
CÓ THỂ EM CHƯA BIẾT!
Bài 21:
NAM CHÂM VĨNH CỬU
- Học thuộc phần ghi nhớ.
- Đọc phần “Có thể em chưa biết” (SGK/ 60).
- Làm bài tập 21.1→ 21.6/ SBT- trang 26.
- Xem trước bài “TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN – TỪ TRƯỜNG”
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
SƠ ĐỒ TƯ DUY
Xin cảm ơn quý Thầy Cô giáo đã về dự giờ thăm lớp!
Xin kính chúc quý Thầy Cô luôn mạnh khoẻ công tác tốt.
Chúc các em luôn chăm ngoan học giỏi!