Bài 21. Nam châm vĩnh cửu

chào mừng các thầy cô về dự hội giảng
MÔN VẬT LÝ LỚP 9
chương II: Điện từ học
Nam châm điện có đặc điểm gì giống và khác nam châm vĩnh cửu?
*Từ trường tồn tại ở đâu? Làm thế nào để nhận biết từ trường? Biểu diễn từ trường bằng hình vẽ như thế nào?
*Lực điện từ do từ trường tác dụng lên dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng có đặc điểm gì ?
*Từ trường tồn tại ở đâu? Làm thế nào để nhận biết từ trường? Biểu diễn từ trường bằng hình vẽ như thế nào?
*Lực điện từ do từ trường tác dụng lên dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng có đặc điểm gì ?



Tiết 23: Nam châm vĩnh cửu

I :Từ tính của nam châm
1 : Thí nghiệm
C1: Nhớ lại kiến thức về từ tính của nam châm ở lớp 5 và lớp 7, em hãy đề xuất một phương án thí nghiệm để phát hiện xem một thanh kim loại có phải là nam châm không?
tr? l?icâu C1:
Đưa thanh kim loại lại gần vụn sắt. Nếu thanh kim loại nào hút vụn sắt thì nó là nam châm.

C2: Đặt kim nam châm trên giá thẳng đứng như hình 21.1
+ Khi đã đứng cân bằng, kim nam châm nằm dọc theo hướng nào?
+Xoay cho kim nam châm lệch khỏi hướng vừa xác định, buông tay. Khi đã đứng cân bằng trở lại, kim nam châm còn chỉ hướng như lúc đầu nữa không? Làm lại thí nghiệm hai lần và cho nhận xét?
Bắc
Nam
Trả lời C2:
+Khi đã đứng cân bằng, kim nam châm nằm dọc theo hướng Nam Bắc địa lí.
tr? l?i C2
+Khi đã đứng cân bằng trở lại, nam châm vẫn chỉ hướng Nam-Bắc như cũ.
Nam
Bắc
2. Kết luận: Bình thường, kim (hoặc thanh) nam châm tự do, khi đã đứng cân bằng luôn chỉ hướng Nam-Bắc. Một cực của nam châm( còn gọi là từ cực) luôn chỉ hướng Bắc (được gọi là cực Bắc), còn cực kia luôn chỉ hướng Nam (được gọi là cực Nam).
Nam châm chữ U
Nam châm thẳng
Kim nam châm
S (South): cực Nam
S
N
Hút sắt, thép, niken, coban, gađôlini.
Không hút đồng, nhôm.
N (North): cực Bắc
II. Tương tác giữa hai nam châm
1 :Thí nghiệm:
C3: Đưa từ cực của hai nam châm lại gần nhau (Hình 21.3 ). Quan sát hiện tương và cho nhận xét.
Trả lời câu C3: Các cực khác tên thì hút nhau.
C4: Đổi đầu của một trong hai nam châm rồi đưa lại gần nhau. Có hiện tượng gì xảy ra với các nam châm?
Trả lời câu C4: Các cực cùng tên của hai nam châm đẩy nhau.
2. Kết luận: Khi đưa từ cực của hai nam châm lại gần nhau thì chúng hút nhau nếu các từ cực khác tên, đẩy nhau nếu các từ cực cùng tên.
Qua phần II em lại có thêm cách nào để nhận biết nam châm?
Trả lời: Có thể dùng đặc tính hút đẩy của hai nam châm để nh?n biết nam châm.
Và qua đây em có mấy cách để nhận biết các cực của nam châm?
+Căn cứ vào màu sơn.
+ Căn cứ vào kí hiệu bằng chữ viết ( N hoặc S).
+Căn cứ vào sự định hướng của nam châm.
+ Căn cứ vào sự tương tác giữa hai nam châm.
III. Vận dụng
C5: Theo em, có thể giải thích thế nào hiện tượng hình nhân trên xe của Tổ Xung Chi luôn luôn chỉ hướng Nam?
Trả lời C5: Có thể nhà phát minh người Trung Quốc Tổ Xung Chi đã lắp trên xe một thanh nam châm.
Trả lời C6: Bộ phận chỉ hướng của la bàn là kim nam châm. Bởi vì tại mọi vị trí trên Trái Đất (trừ hai cực) kim nam châm luôn chỉ hướng Nam-Bắc
T
Đ
N
B
C6: Người ta dùng la bàn để xác định hướng Bắc, Nam. Tìm hiểu cấu tạo của la bàn. Hãy cho biết bộ phận nào của la bàn có tác dụng chỉ hướng. Giải thích. Biết rằng mặt số của la bàn có thể quay độc lập với kim nam châm.
C8: Xác định tên các từ cực của thanh nam châm trên hình 21.5.
TRả lời câu C8: Trên hình 21.5 ( SGK, sát với cực có ghi chữ N (cực Bắc) của thanh nam chẩm treo trên dây là cựu Nam của thanh nam châm.
N
S
Hình 21.5
+nam châm có đặc tính hút sắt
+ các dạng nam châm thường gặp :
-nam châm chữ U
- Nam châm thẳng
- Kim nam châm
+nam châm nào cũng có 2 cực khi để tự do cực luôn chỉ hướng bắc gọi là cực bắc cực luôn chỉ hướng nam gọi là cực nam
+khi để hai nam châm gần nhau các từ cực cùng tên thì đẩy nhau các từ cực khác tên thì hút nhau
Lưu ý :
Trong sách giáo khoa quy ước :đối với các hình nam châm , đầu có màu ghi nhạt ứng với cực NAM ( S) đầu có màu đậm úng với cực bắc

Xin chân thành cảm ơn
quý thầy cô và các em !
Xin kính chào và
hẹn gặp lại