Bài 21. Nam châm vĩnh cửu

T?P TH? L?P 9B
CH�O M?NG
các thầy cô giáo về dự giờ thăm lớp
Năm 1820 nhà bác học ơ-xtét người Đan Mạch phát kiến về sự liên hệ giữa điện và từ ( Dõy l� v?n d? mà hàng nghìn năm về trước con người vẫn coi là hai hiện tượng tách biệt, không liên hệ gì với nhau).
Đây lµ c¬ së cho sù ra ®êi cña ®éng c¬ ®iÖn. Gi¶i phãng søc lao ®éng cho con ng­êi. Víi nh÷ng ý nghÜa quan träng ®ã chóng ta sÏ nghiªn cøu ®iÖn vµ tõ qua ch­¬ng II. §iÖn tõ häc
Tổ Xung Chi là nhà phát minh của Trung Quốc thế kỉ V. Ông đã chế ra xe chỉ nam. Đặc điểm của xe này là dù xe có chuyển động theo hướng nào thì hình nhân đặt trên xe cũng chỉ tay về hướng Nam. Bí quyết nào đã làm cho hình nhân trên xe của Tổ Xung Chi luôn luôn chỉ hướng Nam ?
Nam châm vĩnh cửu
I. Từ tính của nam châm
1. Thí nghiệm
Tiết 23
C1.Tiến hành thí nghiệm để xem một thanh kim loại có phải là nam châm hay không?
Đưa thanh kim loại lại gần thanh đồ�ng, thanh sắt (thép), thanh nhôm. Nếu thanh kim loại hút thanh sắt (thép) thì nó là nam châm.
Thanh đồng
Thanh sắt (thép)
Thanh nhôm
Kim loại
I. Từ tính của nam châm
1. Thí nghiệm
C2
Đặt kim nam châm trên giá thẳng đứng như mô tả trên hình 21.1
a/ Khi đã đứng cân bằng, kim nam châm nằm dọc theo hướng nào?
Làm thí nghiệm theo nhóm, thảo luận trả lời C2.




Tr? l?i:
Khi đã đứng cân bằng, kim nam châm nằm dọc theo hướng Bắc - Nam địa lý
I. Từ tính của nam châm
1. Thí nghiệm
Đặt kim nam châm trên giá thẳng đứng như mô tả trên hình 21.1
b/ Xoay cho kim nam châm lệch khỏi hướng vừa xác định, buông tay. Khi đã đứng cân bằng trở lại, kim nam châm còn chỉ hướng như lúc đầu nữa không?
C2
b/ Xoay cho kim nam châm lệch khỏi hướng vừa xác định, buông tay. Khi đã đứng cân bằng trở lại, kim nam châm vẫn chỉ hướng như lúc đầu .
Qua thí nghệm trên em rút ra được kết luận gì ?
I. Từ tính của nam châm
1. Thí nghiệm
2. Kết luận
 B×nh th­êng, kim (hoÆc thanh) nam ch©m tù do, khi ®· ®øng c©n b»ng lu«n chØ h­íng Nam-B¾c. Mét cùc cña nam ch©m( cßn gäi lµ tõ cùc) lu«n chØ h­íng B¾c (®­îc gäi lµ cùc B¾c), cßn cùc kia lu«n chØ h­íng Nam (®­îc gäi lµ cùc Nam).
Ngoài sắt, thép nam châm còn hút được ni ken, cô ban ,gađôlini … các kim loại này là các vật liệu từ.Nam châm hầu như không hút đồng, nhôm và các kim loại không thuộc nhóm vật liệu từ
Nam châm chữ U
Nam châm thẳng
Kim nam châm
Người ta sơn các màu khác nhau
để phân biệt các từ cực của nam châm, màu sơn phụ thuộc vào nhà sản xuất (thông thường màu đỏ là cực bắc)
- Nhiều khi trên nam châm có ghi chữ
N(North) , chỉ cực Bắc. Chữ S(South) chỉ cực Nam.
Một số nam châm dùng trong phòng thí nghiệm và trong cuộc sống
I- TỪ TÍNH CỦA NAM CHÂM
II- TƯƠNG TÁC GIỮA HAI NAM CHÂM
1- Thí nghiệm
C3
Hút nhau
I- TỪ TÍNH CỦA NAM CHÂM
II- TƯƠNG TÁC GIỮA HAI NAM CHÂM
1- Thí nghiệm
C4
Qua thí nghiệm trên em rút ra được kết luận gì ?
Khi đặt hai nam châm gần nhau, các từ cực cùng tên đẩy nhau, các từ cực khác tên hút nhau.
Đẩy nhau
2- Kết luận
I. Từ tính của nam châm
1. Thí nghiệm
2. Kết luận
 B×nh th­êng, kim (hoÆc thanh) nam ch©m tù do, khi ®· ®øng c©n b»ng lu«n chØ h­íng Nam-B¾c. Mét cùc cña nam ch©m( cßn gäi lµ tõ cùc) lu«n chØ h­íng B¾c (®­îc gäi lµ cùc B¾c), cßn cùc kia lu«n chØ h­íng Nam (®­îc gäi lµ cùc Nam).
II. Tương tác giữa hai nam châm
1. Thí nghiệm
2. Kết luận
 Khi ®­a tõ cùc cña hai nam ch©m l¹i gÇn nhau th× chóng hót nhau nÕu c¸c tõ cùc kh¸c tªn, ®Èy nhau nÕu c¸c tõ cùc cïng tªn.
* Theo em có những cách nào để nhận biết các từ cực của một nam châm?
Dựa vào cách sơn màu
Dựa vào kí hiệu của các cực(N,S)
Dựa vào sự định hướng của nam châm (khi dó t? do)
Dựa vào sự tương tác giữa 2 nam châm
*Qua các nhận xét trên em hãy nêu kết luận
về sự tương tác giữa hai nam châm?
* Nam châm nào cũng có hai từ cực. Khi để tự do, t? cực luôn chỉ hướng Bắc gọi là t? cực Bắc(N), còn t? cực luôn chỉ hướng Nam gọi là t? cực Nam(S)
* Khi đặt hai nam châm gần nhau, các từ cực cùng tên đẩy nhau, các từ cực khác tên hút nhau.
Ghi nh?
Theo em có thể giải thích thế nào hiện tượng hình nhân đặt trên xe của Tổ Xung Chi luôn luôn chỉ hướng Nam ?
C5
Trả lời C5: Có thể nhà phát minh người Trung Quốc Tổ Xung Chi đã lắp trên xe một thanh nam châm, c?c Nam c?a nam chõm g?n v�o tay hỡnh nhõn cũn c?c B?c g?n v�o thõn hỡnh nhõn
III- VẬN DỤNG
III- VẬN DỤNG
C5
C6

Người ta dùng la bàn để xác định hướng Bắc, Nam. Tìm hiểu cấu tạo của la bàn. Hãy cho biết bộ phận nào của la bàn có tác dụng chỉ hướng. Giải thích. Biết rằng mặt số của la bàn có thể quay độc lập với kim nam châm.
La bàn gồm hai bộ phận chính là kim nam châm và mặt số.
Bộ phận có tác dụng chỉ hướng là kim nam châm. B?i vỡ t?i m?i v? trớ trờn Trỏi d?t ( tr? 2 c?c ) kim nam chõm luụn ch? hu?ng B?c - Nam.
C7
Xác định tên từ cực của các nam châm thường dùng trong phòng thí nghiệm
Nam
Nam
Nam
Bắc
Bắc
Bắc
C8
Xác định tên từ cực của thanh nam châm trên hình 21.5
S
N
Bài tập 2
Quan sát hai thanh nam châm trên hình vẽ. Giải thích tại sao thanh nam châm 2 lại lơ lửng trên thanh nam châm 1?
Khi ®Æt hai tõ cùc cïng tªn gÇn nhau th× chóng ®Èy nhau
- Học thuộc phần ghi nhớ.
- Đọc phần “Có thể em chưa biết”/ SGK- trang 60.
- Làm bài tập 21.1→ 21.6/ SBT- trang 26.
- Xem trước bài
“TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN – TỪ TRƯỜNG”
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ