Bài 21. Nam châm vĩnh cửu

1
kính chào quý thầy cô và các em học sinh lớp 9B
Từ trường tồn tại ở đâu? Làm thế nào nhận biết ra từ trường?
CHƯƠNG II. ĐIỆN TỪ HỌC
Nam châm điện có đặc điểm gì khác nam châm vĩnh cửu
Điện từ học
Trong điều kiện nào xuất hiện dòng điện cảm ứng?
Máy phát điện xoay chiều có cấu tạo và hoạt động như thế nào ?
Vì sao ở hai đầu đường dây tải điện phải đặt máy biến thế ?
-Tổ Xung Chi là nhà phát minh của Trung Quốc thế kỉ V. Ông đã chế ra xe chỉ nam.
- Đặc điểm của xe này là dù xe có chuyển động theo hướng nào thì hình nhân trên xe cũng chỉ tay về hướng Nam.
- Bí quyết nào đã làm cho hình nhân trên xe của Tổ Xung Chi luôn luôn chỉ hướng Nam? Qua bài học hôm nay các em sẽ trả lời được câu hỏi này
Xe chỉ nam
4
Tiết 23 - Bài 21: NAM CHÂM VĨNH CỬU
I. Từ tính của nam châm
1.Thí nghiệm
C1: a) Em hãy nhớ lại kiến thức về từ tính của nam châm ở lớp 7. Nam châm có đặc tính gì?
- Nam châm là những vật có đặc tính hút sắt hoặc bị sắt hút
b) Nêu cách kiểm tra xem một thanh kim loại có phải là nam châm không?
- Đưa thanh kim loại lại gần vật bằng sắt. Nếu thanh kim loại đó hút vật bằng sắt thì nó là nam châm.
C2: Đặt kim nam châm trên giá thẳng đứng như hình 21.1
+ Khi đã đứng cân bằng, kim nam châm nằm dọc theo hướng nào?
Trả lời C2:
 Khi đã đứng cân bằng, kim nam châm nằm dọc theo hướng Bắc - Nam
Nam
Bắc
Tiết 23: NAM CHÂM VĨNH CỬU
+ Xoay cho kim nam châm lệch khỏi hướng vừa xác định, buông tay. Khi đã đứng cân bằng trở lại, kim nam châm còn chỉ hướng như lúc đầu nữa không? Làm lại thí nghiệm hai lần và cho nhận xét ?
+ Khi đã đứng cân bằng trở lại, nam châm vẫn chỉ hướng Bắc - Nam như cũ.
Nam
Bắc
Tiết 23: NAM CHÂM VĨNH CỬU
2. Kết luận:
- Khi đã đứng tự do và cân bằng Kim (hoặc thanh) nam châm luôn chỉ hướng Bắc - Nam. Một cực của nam châm (còn gọi là từ cực) luôn chỉ hướng Bắc (được gọi là từ cực Bắc), còn cực kia luôn chỉ hướng Nam (được gọi là từ cực Nam).
- Nam châm nào cũng có hai từ cực.
Tiết 23: NAM CHÂM VĨNH CỬU
- Người ta sơn các màu khác nhau để phân biệt các từ cực của nam châm.
Nhiều khi trên nam châm có ghi chữ N (North) chỉ từ cực Bắc, chữ S (South) chỉ từ cực Nam.
Tiết 23: NAM CHÂM VĨNH CỬU
Các dạng nam châm thường gặp trong phòng thí nghiệm
Tiết 23: NAM CHÂM VĨNH CỬU
Hiện tượng gì xảy ra với nam châm 1 khi ta đưa nam châm 2 lại gần nam châm 1?
?
II. Tương tác giữa hai nam châm
C3: Đưa từ cực của hai nam châm lại gần nhau. Hãy quan sát hiện tượng và cho nhận xét ?
Tiết 23: NAM CHÂM VĨNH CỬU
1. Thí nghiệm:
C4 : Đổi đầu của một trong hai nam châm rồi đưa lại gần nhau. Có hiện tượng gì xảy ra với các nam châm ?
II. Tương tác giữa hai nam châm
Từ các thí nghiệm trên, hãy rút ra kết luận gì về sự tương tác giữa hai nam châm?
2. Kết luận:
- Khi đặt hai nam châm đặt gần nhau thì tương tác với nhau, các từ cực cùng tên đẩy nhau, các từ cực khác tên hút nhau.
Tiết 23: NAM CHÂM VĨNH CỬU
… (1)….
… (2)..
Kiến thức cần nhớ
Nam châm là những vật có đặc tính hút sắt hoặc bị sắt hút.
Nam châm nào cũng có hai cực là từ cực bắc (N) và từ cực nam (S)
Khi đứng tự do và cân bằng, kim nam châm nằm dọc theo hướng Bắc – Nam
Khi đặt hai nam châm đặt gần nhau thì tương tác với nhau, các từ cực cùng tên đẩy nhau, các từ cực khác tên hút nhau.


III. Vận dụng
C5 :Theo em, có thể giải thích thế nào hiện tượng hình nhân đặt trên xe của Tổ Xung Chi luôn luôn chỉ hướng Nam?
Có thể Tổ Xung Chi đã lắp đặt trên hình nhân một thanh nam châm.
Tiết 23: NAM CHÂM VĨNH CỬU
Khi đi trên biển, làm thế nào để biết mình có đi đúng hướng hay không?
Chúng ta phải sử dụng la bàn để xác định hướng
Tiết 23: NAM CHÂM VĨNH CỬU
Bộ phận chỉ hướng của la bàn là kim nam châm.
Bởi vì tại mọi vị trí trên trái đất( trừ ở hai cực) kim nam châm luôn chỉ hướng Nam-Bắc.
Tiết 23: NAM CHÂM VĨNH CỬU
Hãy dùng la bàn để xác định bàn học của em đặt dọc theo hướng nào?
Tiết 23: NAM CHÂM VĨNH CỬU
Bài tập 1: Hãy xác định tên các từ cực của các thanh nam châm B và C còn lại trong các hợp sau:
A
N
S
B
C
Biết nam châm A đang hút nam châm B và nam châm B thì đang đẩy nam châm C
N
S
Bài tập 2 . Thầy có một thanh nam châm thẳng bị gãy tại chính giữa của thanh, hỏi lúc này một nửa của thanh nam châm sẽ như thế nào?
A. Chỉ còn từ cực Bắc
B. Chỉ còn từ cực Nam
C. Không còn từ cực nào.
D. Vẫn có đủ hai từ cực là từ cực Nam và từ cực Bắc
Bài tập 3: Quan sát hai thanh nam châm trên hình vẽ. Giải thích tại sao thanh nam châm 2 lại lơ lửng trên thanh nam châm 1?
Bài tập 4:
Có hai thanh kim loại giống nhau về khối lượng, hình dạng và kích thước. Trong đó có một thanh kim loại là nam châm, thanh còn lại không phải là nam châm. Hỏi các em có cách nào tìm ra thanh nào là nam châm mà không dùng thêm bất kì vật nào ngoài hai thanh kim loại trên.
20