Bài 21. Liên kết câu và liên kết đoạn văn

Chào mừng
Các thầy cô giáo về dự chuyên đề
Ngữ văn 9


GV thực hiện: MAI DIỆU THÚY
KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Thế nào là nghị luận một vấn đề tư tưởng đạo lí?
2. Nêu yêu cầu về nội dung và hình thức của kiểu bài này?

1.Nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí là bàn về một vấn đề thuộc lĩnh vực tư tưởng, đạo đức, lối sống,… của con người.
2.Về nội dung: Bài văn nghị luận phải làm sáng tỏ các vấn đề tư tưởng, đạo lí bằng cách giải thích, chứng minh, so sánh, đối chiếu, phân tích,…để chỉ ra chổ đúng( hay chổ sai) của một tư tưởng nào đó, nhằm khẳng định tư tưởng của người viết.
Về hình thức: Bài văn phải có bố cục 3 phần, có luận điểm đúng đắn, sáng tỏ, lời văn chính xác, sinh động.


LIÊN KẾT CÂU
VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
Tiết 109:


LIÊN KẾT CÂU
VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
Tiết 109:
Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng những vật liệu mượn ở thực tại (1). Nhưng nghệ sĩ không những ghi lại cái đã có rồi mà còn muốn nói một điều gì mới mẻ (2). Anh gửi vào tác phẩm một lá thư, một lời nhắn nhủ, anh muốn đem một phần của mình góp vào đời sống chung quanh (3).
(Nguyễn Đình Thi - Tiếng nói văn nghệ)
1. Đoạn văn bàn về: Cách phản ánh thực tại của nghệ sĩ ( thơng qua nh?ng suy nghi, tình c?m c?a c� nh�n ngu?i ngh? si) là một bộ phận làm nên "Tiếng nói văn nghệ")
-> chủ đề của đoạn văn và chủ đề của văn bản có quan hệ mật thiết với nhau.Ch? d? do?n van hu?ng d?n ch? d? van b?n, ph?c v? ch? d? van b?n.
Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng những vật liệu mượn ở thực tại (1). Nhưng nghệ sĩ không những ghi lại cái đã có rồi mà còn muốn nói một điều gì mới mẻ (2). Anh gửi vào tác phẩm một lá thư, một lời nhắn nhủ, anh muốn đem một phần của mình góp vào đời sống chung quanh (3).
(Nguyễn Đình Thi - Tiếng nói văn nghệ)
1. Đoạn văn bàn về: Cách phản ánh thực tại của nghệ sĩ. (Đó là một bộ phận làm nên "Tiếng nói văn nghệ")
-> chủ đề của đoạn văn và chủ đề của văn bản có quan hệ mật thiết với nhau.Ch? d? do?n van hu?ng d?n ch? d? van b?n.
Nội dung chính của mỗi câu:
Câu1: Tác phẩm nghệ thuật phản ánh thực tại.
Câu2: Khi phản ánh thực tại, người nghệ sĩ muốn nói lên một điều gì đó mới mẻ.
Câu3: Cái mới mẻ ấy là thái độ, tình cảm và lời nhắn gửi của người nghệ sĩ.
-> Nội dung các câu đều hướng vào chủ đề của đoạn văn là( cách phản ánh thực tại của người nghệ sĩ).
-> Liên kết chủ đề.
Trình tự các câu sắp xếp hợp lí -> Liên kết lo-gic
?LIÊN KẾT VỀ NỘI DUNG
Nội dung chính của mỗi câu:
Câu1: Tác phẩm nghệ thuật phản ánh thực tại.
Câu2: Khi phản ánh thực tại, người nghệ sĩ muốn nói lên một điều gì đó mới mẻ.
Câu3:Cái mới mẻ ấy là thái độ, tình cảm và lời nhắn gửi của người nghệ sĩ.
Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng những vật liệu mượn ở thực tại (1). Nhưng nghệ sĩ không những ghi lại cái đã có rồi mà còn muốn nói một điều gì mới mẻ (2). Anh gửi vào tác phẩm một lá thư, một lời nhắn nhủ, anh muốn đem một phần của mình góp vào đời sống chung quanh (3).
(Nguyễn Đình Thi - Tiếng nói văn nghệ)
Mối quan hệ chặt chẽ về nội dung giữa các câu trong đoạn văn được thể hiện bằng những biện pháp nào?
c. Các biện pháp liên kết:
- Lặp từ vựng: tác phẩm - tác phẩm
- Dùng từ ngữ cùng trường liên tưởng: tác phẩm- nghệ sĩ.
- Phép thế: anh - nghệ sĩ; cái đã có rồi - những vật liệu mượn ở thực tại.
- Phép nối: quan hệ từ "nhưng"
? LIÊN KẾT HÌNH THỨC
Liên kết là sự kết nối ý nghĩa giữa câu với câu, giữa đoạn văn với đoạn văn bằng các từ ngữ liên kết.
Liên kết nội dung là quan hệ chủ đề và quan hệ lo-gic giữa câu với câu, đoạn văn với đoạn văn
Liên kết hình thức là phép sử dụng các từ ngữ cụ thể có tác dụng nối câu với câu, đoạn văn với đoạn văn.
Bằng các phép: Lặp từ, đồng nghĩa, trái nghĩa hoặc cùng trường liên tưởng. Phép thế, phép nối.
Ghi nhớ:
Các đoạn văn trong một văn bản cũng như các câu trong một đoạn văn phải liên kết chặt chẽ với nhau về nội dung và hình thức.
-Về nội dung: + Các đoạn văn phải phục vụ chủ đề chung của văn bản, các câu phải phục vụ chủ đề chung của đoạn văn(liên kết chủ đề)
+ Các đoạn văn và các câu phải được sắp xếp theo một trình tự hợp lí(liên kết lô-gíc).
Về hình thức, các câu và các đoạn văn có thể được liên kết với nhau bằng một số biện pháp chính sau:
+ Lặp lại ở câu đứng sau từ ngữ đã có ở câu trước(phép lặp từ ngữ)
+ Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ đồng nghĩa, trái nghĩa hoặc cùng trường liên tưởng với từ ngữ đã có ở câu trước( phép đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng)
+Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ có tác dụng thay thế từ ngữ đã có ở câu trước(phép thế).
+ Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ biểu thị quan hệ với câu trước( phép nối).






Đoạn 1: …Hết lễ hội cả lớp cử tôi đại diện lên phát biểu với trường với các chú bộ đội về suy nghĩ của tôi.Bằng những lời nói chúng cháu sẽ chăm ngoan lao động tốt, học tập tốt, yêu tổ quốc yêu đồng bào, giữ gìn vệ sinh thật tốt, khiêm tốn thật thà dũng cảm, đúng với 5 điều Bác Hồ dạy để xứng đáng với thế hệ cha ông chiến đấu để giữ Việt Nam hòa bình một đất nước thống nhất độc lập cho chúng ta ngồi học được như hôm nay chính là công của các chú bộ đội…
Đoạn 2: ….Noi gương các cha anh đi trước, chúng cháu luôn cố gắng chăm ngoan, học giỏi và luôn ghi nhớ công lao của họ. Người đã chiến đấu, hi sinh vì độc lập tự do của Tổ Quốc. Tuy vậy không tất cả chúng cháu, ai cũng ghi nhớ công lao trời biển đó. Nhưng cháu sẽ tuyên truyền để các bạn có thể hiểu ra rằng: nếu không có các thế hệ đi trước hi sinh xương máu thì không thể có một đất nước hòa bình thống nhất, không thể có một cuộc sống bình yên, hạnh phúc…
* Bài tập nhận diện :
1. Hoài Văn cúi đầu thưa :
- Cháu biết là mang tội lớn. Nhưng cháu trộm nghĩ rằng khi nước biến thì đến đứa trẻ cũng phải lo, huống hồ cháu đã lớn […]
(Phép nối- quan hệ từ)

2. Tre xung phong vào xe tăng đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hi sinh để bảo vệ con người. Tre ! Anh hùng chiến đấu.
(Lặp từ vựng)
Nhưng
Tre
Tre
Tre
Tre
3. Đến cuối chợ đã thấy lũ trẻ đang quây quần chơi nghịch. Chúng nó thấy chị em Sơn đến đều lộ vẻ vui mừng, nhưng chúng vẫn đứng xa, không dám vồ vập.
(Thế đại từ)

4. Tùy đấy, mày có tin nhà tao thì điểm chỉ vào đem về cho chồng mày kí tên, và xin chữ lí trưởng nhận thực tử tế rồi mang sang đây, thì tao giao tiền cho. Nếu mày không tin thì thôi. Đây tao không ép.
(Phép trái nghĩa)
lũ trẻ
Chúng nó
chúng
có tin
không tin
Cái mạnh của con người Việt Nam không chỉ chúng ta nhận biết mà cả thế giới đều thừa nhận là sự thông minh, nhạy bén với cái mới. Bản chất trời phú ấy rất có ích trong xã hội ngày mai mà sự sáng tạo là một yêu cầu hàng đầu. Nhưng bên cạnh cái mạnh đó cũng còn tồn tại không ít cái yếu. Ấy là những lỗ hổng về kiến thức cơ bản do thiên hướng chạy theo những môn học “thời thượng”, nhất là khả năng thực hành và sáng tạo bị hạn chế do lối học chay, học vẹt nặng nề. Không nhanh chóng lấp những lỗ hổng này thì thật khó bề phát huy trí thông minh vốn có và không thể thích ứng với nền kinh tế mới chứa đựng đầy tri thức cơ bản và biến đổi không ngừng.
(Vũ Khoan, Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới)
II. LUYỆN TẬP
Phân tích sự liên kết về nội dung, hình thức giữa các câu trong đoạn văn: "Cái mạnh.... không ngừng"
VỀ NỘI DUNG: Chủ đề của đoạn văn: Khẳng định điểm mạnh và điểm yếu về năng lực trí tuệ của người VN.
Nội dung các câu đều tập trung phân tích những điểm mạnh, điểm yếu đó.
Trình tự các câu sắp xếp hợp lí, cụ thể:
Câu 1: Khẳng định những điểm mạnh hiển nhiên...
Câu 2: Phân tích tính ưu việt của những điểm mạnh.
Câu 3: Khẳng định những điểm yếu.
Câu 4: Phân tích những điểm yếu.
Câu 5: Nhiệm vụ cấp bách
2. VỀ HÌNH THỨC: Các phép liên kết:
-Câu 2 nối với câu 1 bằng cụm từ "bản chất trời phú
ấy"
-> Phép thế đồng nghĩa
- Câu 3 nối với câu 2 bằng quan hệ từ "nhưng"
->Phép nối
Câu 4 nối với câu 3 bằng cụm từ "ấy là"
-> Phép nối
Câu 5 nối với câu 4 bằng từ "lỗ hổng"
-> Phép lặp từ ngữ
Liên kết
Nội dung
Hình thức
Các đoạn phục vụ chủ đề của văn bản, các câu phục vụ chủ đề của đoạn (liên kết chủ đề)
Các đoạn, các câu được sắp xếp theo trình tự hợp lý(liên kết lo- gic)
Phép lặp
Phép đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng
Phép nối
Phép thế
HƯỚNG DẪ�N VỀ NHÀ
1. Làm lại bài tập vào vở BT
2. Soạn bài "Luyện tập liên kết câu liên kết đoạn"
3. Học bài c?, so?n b�i m?i.