Bài 21. Liên kết câu và liên kết đoạn văn

Bài dạy
Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo và các em học sinh!
Ngữ văn 9
Môn Ngữ Văn 9
Luyện tập
Liên kết câu, liên kết đoạn văn
















LIÊN KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
LIÊN KẾT NỘI DUNG
LIÊN KẾT HÌNH THỨC
II. Bài tập:
Bài tập 1:
Thời gian là vàng
Ngạn ngữ có câu: Thời gian là vàng. Nhưng vàng thì mua được là thời gian không mua được. Thế mới biết vàng có giá mà thời gian là vô giá.
Thật vậy, thời gian là sự sống. Bạn vào bệnh viện mà xem, người bệnh nặng nếu kịp thời chạy chữa thì sống, để chậm là chết.
Thời gian là thắng lợi. Bạn hỏi các anh bộ đội mà xem, trong chiến đấu biết nắm thời cơ, đánh địch đúng lúc là thắng lợi, để mất thời cơ là thất bại.
Thời gian là tiền. Trong kinh doanh, sản xuất hàng hóa, đúng lúc là lãi, không đúng lúc là lỗ.
Thời gian là tri thức. Phải thưởng xuyên học tập thì mới giỏi. Học ngoại ngữ mà bữa đực, bữa cái, thiếu kiên trì, thì học mấy cũng không giỏi được.
Thế mới biết, nếu biết tận dung thời gian thì làm được bao nhiêu điều cho bản thân và cho xã hội. Bỏ phí thời gian thì có hại và về sau hối tiếc.
Phân tích sự liên kết về nội dung và hình thức của văn bản “ Thời gian là vàng”.
a, Về nội dung:
Các câu trong đoạn văn tập trung làm rõ chủ đề của đoạn văn.
Các đoạn văn đều hướng về chủ đề chung của văn bản: Sự quý giá của thời gian.
Các câu trong đoạn, các đoạn trong văn bản được sắp xếp theo một trình tự hợp lí.
Đoạn 1 (Thời gian vô cùng quý giá)
Thời gian là
sự sống
Thời gian là
thắng lợi
Thời gian
là tiền
Đoạn 6 (Phải biết tận dụng thời gian)
Thời gian là
tri thức
Nêu nhận định
Chứng minh
nhận định
Khẳng định, bài học
b, Về hình thức:
Phép lặp: (từ: thời gian, vàng)
Sử dụng hợp lí các phép liên kết.
Phép nối: (từ: thật vậy, thế mới biết, Nhưng.)
Phép liên tưởng: (tri thức – học tập; tiền – kinh doanh – hàng hóa – lỗ - lãi)
Phép trái nghĩa: (sống – chết; thường xuyên – bữa đực, bữa cái, thiếu kiên trì; tận dụng – bỏ phí; thắng lợi – thất bại)
Bài tập 2:
Trong truyện ngắn “Làng” của Kim Lân, các nhân vật phụ hiện lên cũng khá rõ nét. Bà Hai lặng lẽ, cam chịu, tần tảo. Thằng cu Húc ngây thơ nhưng quan điểm lập trường rất vững: “Ủng hộ Cụ Hồ Chí Minh muôn năm”. Còn ông Hai thì mọi đau đớn, tủi hổ, buồn vui đều xuất phát từ chính cái làng Chợ Dầu của mình. Rồi người đàn bà tản cư nữa. Chị ta tuy có vẻ đanh đá nhưng thái độ chính trị rất rõ ràng: “ Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát”. Và nhất là mụ chủ nhà. Mụ ấy ngoa ngoắt, tham lam, lắm điều, hay soi mói đến khó chịu nhưng khi biết tin làng Chợ Dầu vẫn là làng kháng chiến thì mụ trở nên vui vẻ, rộng rãi… Vì vậy, trong tập thể các nhân vật ấy, dù mỗi người một hoàn cảnh, một tính cách, nhưng tất cả đều gặp gỡ nhau ở lòng yêu nước, tinh thần ủng hộ kháng chiến.
Phát hiện và chữa lỗi về liên kết (nội dung và hình thức) của đoạn văn sau:
Trong truyện ngắn “Làng” của Kim Lân, các nhân vật phụ hiện lên cũng khá rõ nét. Bà Hai lặng lẽ, cam chịu, tần tảo. Thằng cu Húc ngây thơ nhưng quan điểm lập trường rất vững: “Ủng hộ Cụ Hồ Chí Minh muôn năm”. Còn ông Hai thì mọi đau đớn, tủi hổ, buồn vui đều xuất phát từ chính cái làng Chợ Dầu của mình. Rồi người đàn bà tản cư nữa. Chị ta tuy có vẻ đanh đá nhưng thái độ chính trị rất rõ ràng: “ Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát”. Và nhất là mụ chủ nhà. Mụ ấy ngoa ngoắt, tham lam, lắm điều, hay soi mói đến khó chịu nhưng khi biết tin làng Chợ Dầu vẫn là làng kháng chiến thì mụ trở nên vui vẻ, rộng rãi… Vì vậy, trong tập thể các nhân vật ấy, dù mỗi người một hoàn cảnh, một tính cách, nhưng tất cả đều gặp gỡ nhau ở lòng yêu nước, tinh thần ủng hộ kháng chiến.
=> Em rút ra bài học gì khi dựng một đoạn văn hoặc tạo lập văn bản? Khi sử dụng các phương tiện liên kết cần chú ý điều gì?
Bài tập 3:
Yêu cầu cần đạt
* Về nội dung:
Đoạn 1: Ngày này qua ngày khác ngồi trong vườn, chăm chú rình xem cách ong thụ phấn để rồi tự tay thụ phấn cho hàng vạn cây su hào để hạt giống làm ra tốt hơn, để củ su hào trên toàn miền Bắc ta ăn được to hơn, ngọt hơn.
Quên cả tuổi già, miệt mài lao động, nghiên cứu khoa học vì cuộc sống của nhân dân.
Đoạn 2: Đã mười một năm không một ngày rời xa cơ quan, luôn “trong tư thế sắn sàng, suốt ngày chờ sét” để lập bản đồ tìm ra tài nguyên trong lòng đất.
Hi sinh tuổi xuân, hạnh phúc riêng vì sự nghiệp chung, vì lợi ích quốc gia.
* Về hình thức:
- Hai đoạn văn cần đảm bảo tính mạch lạc và liên kết.
- Có sử dụng phương tiện liên kết trong hai đoạn văn.
Viết hai đoạn văn (mỗi đoạn khoảng 4 – 6 câu) nêu cảm nghĩ của em về nhân vật ông kĩ sư vườn rau và anh cán bộ nghiên cứu sét trong truyện ngắn “Lặng lẽ Sa pa” trong đoạn có sử dụng các phép liên kết câu và liên kết đoạn. Chỉ rõ phép liên kết đã sử dụng.