Bài 21. Hoạt động hô hấp

Chào mừng quý thầy cô đến dự giờ
TRƯỜNG THCS TT VÂN CANH
1. Hô hấp là gì? Hô hấp có vai trò như thế nào với cơ thể sống?
? H� h�p l� qu� tr�nh kh�ng ng�ng cung c�p �xi cho c�c t� b�o cđa c� thĨ v� lo�i cacbonic do c�c t� b�o th�i ra kh�i c� thĨ.
Vai tr� : Cung c�p �xi cho t� b�o t�o ra n�ng l�ỵng cho ho�t ��ng s�ng cđa t� b�o v� cđa c� thĨ
H� h�p g�m nh�ng giai �o�n chđ y�u n�o?
? G�m 3 giai �o�n chđ y�u: S� th�, T�K � phỉi v� T�K � t� b�o.
Kiểm tra bài cũ

Tieát 22 – Baøi 21:

HOAÏT ÑOÄNG HOÂ HAÁP
Mục tiêu bài học
?Trình bày động tác hít thở với sự tham gia của các cơ thở.
?Nêu được khái niệm dung tích sống lúc thở sâu.
?Phân biệt thở sâu với thở bình thường, nêu rõ ý nghĩa của thở sâu.
?Trình bày được cơ chế trao đổi khí ở phổi và tế bào.
?Trình bày được phản xạ tự điều hòa hô hấp trong hô hấp bình thường.
NỘI DUNG BÀI HỌC
I. Thông khí ở phổi.
II. Trao đổi khí ở phổi và tế bào.
Bài 21: HOẠT ĐỘNG HÔ HẤP
Thế nào là một cử động hô hấp?
I. Thơng khí ? ph?i.
Hít vào, thở ra được thực hiện nhờ hoạt động của những cơ quan nào?
Sự thông khí ở phổi được thực hiện nhờ hoạt động nào?
Hít vào và thở ra nhịp nhàng giúp cho phổi được thông khí.
Một cử động hô hấp gồm một lần hít vào và thở ra.
Nhịp hô hấp là số cử động hô hấp trong một phút.

Thế nào là nhịp hô hấp?
Thảo luận nhóm, cho biết các cơ xương ở lồng ngực đã phối hợp hoạt động với nhau như thế nào để làm tăng thể tích lồng ngực khi hít vào và làm giảm thể tích lồng ngực khi thở ra, sau đó điền kết quả vào bảng sau:
Co
Nâng lên
Co
Tăng
Dãn
Hạ xuống
Dãn
Giảm
+ Hít vào: cơ liên sườn ngoài co  xương ức và xương sườn được nâng lên  lồng ngực mở rộng sang 2 bên.
Cơ hoành co  lồng ngực mở rộng thêm về phía dưới, ép xuống khoang bụng.

+ Thở ra: cơ liên sườn ngoài dãn  xương sườn được hạ xuống  lồng ngực thu hẹp lại.
Cơ hoành dãn  lồng ngực thu nhỏ về vị trí cũ.
Bài 21: HOẠT ĐỘNG HÔ HẤP
I. Thơng khí ? ph?i.
Hít vào và thở ra nhịp nhàng giúp cho phổi được thông khí.
Một cử động hô hấp gồm một lần hít vào và thở ra.
Nhịp hô hấp là số cử động hô hấp trong một phút.
Cử động hô hấp được thực hiện nhờ hoạt động của lồng ngực và các cơ hô hấp:
+ Hít vào:
Cơ liên sườn ngoài co Tăng thể tích lồng ngực
Cơ hoành co không khí tràn vào phổi
+ Thở ra:
Cơ liên sườn ngoài dãn Giảm thể tích lồng ngực
Cơ hoành dãn không khí ra ngoài.


Thực chất sự thông khí ở phổi là gì?
Đổi mới không khí trong phổi
Dung tích sống là gì?
(Click here)
Đồ thị phản ánh sự thay đổi dung tích phổi khi hít vào – thở ra bình thường và gắng sức.
Dung tích phổi có thể phụ thuộc vào những yếu tố nào?
Bài 21: HOẠT ĐỘNG HÔ HẤP
I. Thơng khí ? ph?i.
Sự thông khí ở phổi đươc thực hiện nhờ động tác hít vào và thở ra.
Một cử động hô hấp gồm một lần hít vào và thở ra.
Nhịp hô hấp là số cử động hô hấp trong một phút.
Cử động hô hấp được thực hiện nhờ hoạt động của lồng ngực và các cơ hô hấp:
+ Hít vào:
Cơ liên sườn ngoài co Tăng thể tích lồng ngực
Cơ hoành co không khí tràn vào phổi
+ Thở ra:
Cơ liên sườn ngoài dãn Giảm thể tích lồng ngực
Cơ hoành dãn không khí ra ngoài.

- Dung tích sống là thể tích không khí lớn nhất mà cơ thể có thể hít vào và thở ra.
- Dung tích sống phụ thuộc vào: Giới tính, tầm vóc, tình trạng sức khỏe, sự luyện tập.

Bài 21: HOẠT ĐỘNG HÔ HẤP
II. Trao d?i khí ? ph?i v� t? b�o:
Thiết bị đo nồng độ ôxi trong không khí hít vào-thở ra
Bảng 21:
Kết quả đo một số thành phần không khí hít vào và thở ra
? Em có nhận xét gì về sự thay đổi thành phần không khí hít vào và thở ra?
Bảng 21. Kết quả đo một số thành phần không khí hít vào và thở ra
Hãy giải thích sự khác nhau ở mỗi thành phần của khí hít vào và thở ra.
Cao
Thấp
Cao
Không đổi
Không đổi
Ít
Bão hòa
Thấp
Không khí
Phế nang trong phổi
Tế bào biểu
mô ở phổi
Mao mạch phế nang
ở phổi
Mao mạch ở các mô
Tim
Tế bào
ở các mô
CO2
O2
O2 khuyếch tán từ phế nang vào mao mạch máu
CO2 khuếch tán từ mao mạch máu vào phế nang
Do được làm ẩm bởi lớp niêm mạc tiết chất nhày phủ toàn bộ đường dẫn khí.
Không có ý nghĩa sinh học.
Bảng 21. Kết quả đo một số thành phần không khí hít vào và thở ra
Hãy giải thích sự khác nhau ở mỗi thành phần của khí hít vào và thở ra.
Cao
Thấp
Cao
Không đổi
Không đổi
Ít
Bão hòa
Thấp
Thực chất của hoạt động trao đổi khí ở phổi là gì?
- O2 khuếch tán từ không khí phế nang vào máu.
- CO2 khuếch tán từ máu vào không khí phế nang.
Mô tả sư khuếch tán của khí O2 và khí CO2.
O2
CO2
Trao đổi khí ở phổi
Vì sao O2 có thể khuếch tán từ không khí phế nang vào máu và CO2 có thể khuếch tán từ máu vào không khí phế nang?
Bài 21: HOẠT ĐỘNG HÔ HẤP
II. Trao d?i khí ? ph?i v� t? b�o:
1. Trao d?i khí ? ph?i:
Sự trao đổi khí diễn ra theo cơ chế khuếch tán từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp.
Sự trao đổi khí diễn ra theo cơ chế nào?
O2
CO2
Trao đổi khí ở tế bào.
2. Trao đổi khí ở tế bào:
- CO2 khuếch tán từ tế bào vào máu
- O2 khuếch tán từ máu vào tế bào
Thực chất của hoạt động trao đổi khí ở tế bào là gì?
Nồng độ khí O2 và khí CO2 giữa tế bào với mao mạch máu khác nhau như thế nào?
- O2 khuếch tán từ không khí phế nang vào máu.
- CO2 khuếch tán từ máu vào không khí phế nang.
Bài 21: HOẠT ĐỘNG HÔ HẤP
II. Trao d?i khí ? ph?i v� t? b�o:
1. Trao d?i khí ? ph?i:
Sự trao đổi khí diễn ra theo cơ chế khuếch tán từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp.
Hoạt động hô hấp
Thông khí ở phổi
Trao đổi khí ở tế bào
Trao đổi khí ở phổi
Được thực hiện nhờ động tác hít vào và thở ra với sự tham gia của lồng ngực và cơ hô hấp.
O2 khuếch tán từ không khí phế nang vào máu.
- CO2 khuếch tán từ máu vào không khí phế nang.
O2 khuếch tán từ máu vào tế bào.
CO2 khuếch tán từ tế bào vào máu
Đánh dấu vào câu trả lời đúng:
1. Nơi diễn ra sự trao đổi khí ở phổi là:
a. Thanh quản.
b. Khí quản.
c. Phế quản.
d. Phế nang.
2. Thực chất sự trao đổi khí ở tế bào là:
a. Máu cho cácbônic và nhận ôxi từ tế bào.
b. Sự thay đổi nồng độ các chất khí
c. Tế bào nhận ôxi và thải cácbônic cho máu.
d. Cả a, b, c.
Khi lao động nặng hay chơi thể thao sự tiêu dùng O2 tăng lên hoạt động hô hấp có thể biến đổi như thế nào để đáp ứng nhu cầu đó?
+ Học bài và trả lời câu hỏi cuối bài
+ Đọc mục " Em có biết"
+ Nghiên cứu trước bài sau.
Dăn dò
- Hô hấp bình thường : khi chúng ta hít vào bình thường và thở ra bình thường duới sự tham gia chủ yếu của cơ hoành và cơ liên sườn ngoài với lượng khí ra vào phổi là ít nhất (Lượng khí lưu thông khoảng 500 ml)
- Hô hấp sâu: Khi chúng ta hít vào và thở ra tận lực (gắng sức) dưới sự tham gia không những của cơ hoành và cơ liên sườn ngoài còn có sự tham gia của 1 số cơ khác như cơ liên sườn trong, cơ thành bụng, cơ ngực,... với lượng khí ra vào phổi là lớn nhất (dung tích sống 3400 - 4800ml)
? Tại sao cử động hô hấp luôn được thực hiện liên tục và luân phiên kể cả khi chúng ta ngủ?
Trả lời: - Nhờ cơ chế tự điều hoà hô hấp của trung khu hô hấp nằm ở hành não.
Trung khu hô hấp nằm ở hành não, gồm 2 trung khu , trung khu hít vào và trung khu thở ra. Ngoài ra ở cầu não có trung khu điều hoà hô hấp, trung khu này có vai trò điều hoà trung khu hít vào và thở ra hoạt động luân phiên.
Hai trung khu hít vào và thở ra hoạt động đều đặn luân phiên. Khi trung khu hít vào hưng phấn (Hoạt động) thì trung khu thở ra bị ức chế (Không hoạt động) và ngược lại.
- Trung khu hít vào tự phát xung thần kinh 1 cách đều đặn, nhịp nhàng, cứ khoảng 4 giây phát ra 1 XTK , đi xuống tuỷ sống và đến các cơ hô hấp làm cho các cơ này co, gây ra động tác hít vào, khi trung khu hít vào hết hưng phấn thì trung khu thở ra hưng phấn, các cơ hô hấp dãn ra gây ra động tác thở ra.
1
2
3
4
5
key

Đây là một trong những hoạt động quan trọng cần
thiết cho sự sống của cơ thể?
Đơn vị cấu tạo của phổi được gọi là gì?
Đây là thành phần của máu có chức năng
vận chuyển khí Oxi và khí Cacbonic.
Nhờ có quá trình này mà các chất dinh dưỡng cần
thiết của cơ thể được biến đổi thành năng lượng.
Loại tế bào trong máu tham gia bảo vệ cơ thể.
Cơ quan thực hiện trao đổi khí giữa cơ thể với
môi trường ngoài.
Hãy chọn ý ở cột A với cột B sao cho phù hợp