Bài 21. Đặc điểm chung và vai trò của ngành Thân mềm

Năm học: 2018-2019
KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ
MÔN: SINH HỌC 7
Giáo viên: Từ Lê Hồng Trúc
Trường THCS Trần Phú
Ốc vặn
Trai sông
Mực ống
Thân mềm
PHẦN QUÀ CỦA BẠN LÀ...
1 bức hình
NHỮNG ĐỘNG VẬT TRÊN THUỘC NGÀNH GÌ ?
Trai
Ốc sên
Mực
Em hãy kể tên một số thân mềm mà em biết?
Trai
Bạch tuộc
Ốc bươu vàng
?
Ốc anh vũ
Sò ngọt
Sò lông
Mực
Ốc gạo
Qua những hình ảnh trên, em có nhận xét gì về số loài của ngành thân mềm?
Ngành Thân mềm (còn gọi là nhuyễn thể hay thân nhuyễn)
Ngành Thân mềm có nhiều chủng loại rất đa dạng, phong phú và là nhóm động vật biển lớn nhất chiếm khoảng 23% tổng số các sinh vật biển đã được đặt tên. Trong các khu vực nhiệt đới, bao gồm Việt Nam, ngành này có hơn 70 nghìn loài hiện hữu, trong đó có các loài như trai, sò, ốc, hến, ngao, mực, bạch tuộc, hàu…
Ốc mút
- Về kích thước: Có loài nhỏ bé vài gam (ốc mút), nhưng cũng có loài khối lượng rất lớn vài trăm kg đến 1 tấn (bạch tuộc, mực ống khổng lồ…)
Bạch tuộc
Mực ống khổng lồ
Về môi trường: chúng phân bố ở độ cao hàng trăm mét (các loài ốc sên), đến các ao, hồ, sông, suối, biển cả, có loài dưới đáy biển sâu.
Ốc sên
Mực
Sên biển
Bạch tuộc
Trai
Mực
Bạch tuộc
Về tập tính: Thân mềm có lối sống vùi lấp (trai, sò…), đến lối sống bò chậm chạp (các loài ốc), tới cách di chuyển tốc độ nhanh (như mực, bạch tuộc).
Ốc sên
Lớp chân rìu (2 mảnh vỏ)
Lớp chân bụng(1 vỏ xoắn ốc)
Lớp chân đầu
Qua những hình ảnh trên, em có nhận xét gì về sự đa dạng, sai khác của ngành thân mềm:
- Số lượng loài:
- Về kích thước:
- Về môi trường:
- Về tập tính:
Thân mềm đa dạng về

…………………(Trên cạn, nước ngọt, nước mặn…)

……… ( Vùi lấp, di chuyển nhanh, bò chậm…)
……………..(Có loài nặng vài chục gam , có loài nặng đến hàng tấn)
Môi trường sống

Kích thước
Loài
………….(Khoảng 70 nghìn loài)
Lối sống
Vì sao xếp mực bơi nhanh cùng ngành với ốc sên bò chậm chạp?
5
3
1
2
3
4
Hình 21. Sơ đồ cấu tạo chung của đại diện thân mềm
1. Chân
Trai sông
Ốc sên
Mực
2. Vỏ (hay mai) đá vôi
3. Ống tiêu hóa
4. Khoang ỏo
5. D?u
1
3
1
2
4
2
4
5
1
4
3
2
Quan sát hình trên, kết hợp thông tin SGK, thảo luận nhóm (4 phút) rồi đánh dấu () và điền cụm từ gợi ý hoàn thành bảng 1 cho phù hợp :
Chân
2. Vỏ (hay mai) đá vôi
3. Ống tiêu hóa
4. Khoang ỏo
5. D?u
Bảng 1 : Đặc điểm chung của ngành Thân mềm
Ở nước ngọt
Vùi lấp
2 mảnh vỏ















Ở biển
Vùi lấp
2 mảnh vỏ
Ở cạn
Bò chậm chạp
1 vỏ xoắn ốc
Ở nước ngọt
Bò chậm chạp
1 vỏ xoắn ốc
Ở biển
Bơi nhanh
Vỏ tiêu giảm
Tiết 22-Bài 21: ĐẶC ĐIỂM CHUNG VÀ VAI TRÒ
CỦA NGÀNH THÂN MỀM
I. Đặc điểm chung của thân mềm:
- Thân mềm có những đặc điểm chung nào?
- Thân mềm không phân đốt.
- Có vỏ đá vôi.
- Hệ tiêu hóa phân hóa.
- Có khoang áo phát triển.
- Cơ quan di chuyển thường đơn giản (riêng Mực, Bạch tuộc cơ quan di chuyển phát triển).
1- Cơ thể mềm không phân đốt
2- Có vỏ đá vôi
3- Khoang áo phát triển
4- Hệ tiêu hóa phân hóa
5- Cơ quan di chuyển thường đơn giản
Quan sát tranh, nêu đặc điểm chung của ngành Thân mềm?
Tiết 22-Bài 21: ĐẶC ĐIỂM CHUNG VÀ VAI TRÒ
CỦA NGÀNH THÂN MỀM
I. Đặc điểm chung của thân mềm:
- Thân mềm không phân đốt.
- Có vỏ đá vôi.
- Hệ tiêu hóa phân hóa.
- Có khoang áo phát triển.
- Cơ quan di chuyển thường đơn giản (riêng Mực, Bạch tuộc cơ quan di chuyển phát triển).
II. Vai trò của thân mềm:
Những loại thân mềm có ý nghĩa như thế nào đối với con người ?
Cung cấp thực phẩm cho con người
Thức ăn cho động vật
Nuôi cấy ngọc trai
Người ta nuôi và khai thác ngọc trai để làm gì?
Vỏ sò, vỏ ốc được dùng để làm gì?
Vỏ sò, ốc làm đồ trang sức
- Vỏ ốc, sò được bán làm đồ trang trí ở các nơi du lịch vùng biển: Hạ Long, Đồ Sơn, Nha Trang, Vũng Tàu, Mũi Né, Chợ Phan Thiết….
Chùa Ốc
Cách dinh dưỡng của trai, sò hến, vẹm có ý nghĩa như thế nào với môi trường nước ?
Sò
Làm sạch môi trường nước
Hàu
Trai
Vẹm
Làm sạch môi trường nước:
- Trai lọc 40 lít nước trong một ngày đêm.
- Vẹm lọc 3.5 lít mỗi ngày.
- Hàu làm lắng 1,0875g bùn mỗi ngày.
Bào ngư
Mực
Loại thân mềm nào có giá trị xuất khẩu ?
Ốc hương
Sò huyết
Có giá trị về mặt địa chất
Hóa thạch vỏ sò, vỏ ốc
Hóa thạch ốc anh vũ
Vỏ sò khai thác chế biến thức ăn giàu canxi cho gia cầm, sản xuất vôi.
Vỏ hàu trị ra mồ hôi nhiều, mồ hôi trộm…
Vỏ bào ngư: bổ tim, an thần, chống suy nhược…
Mai mực: chữa viêm loét dạ dày, tá tràng, thổ huyết…
Làm mĩ phẩm chăm sóc sắc đẹp
Từ các nguồn lợi của thân mềm, chúng ta có thể phát triển được ngành nghề nào?
Em thích nghề nào trong số đó?
* GD hướng nghiệp :
Các nghề liên quan:
Nuôi trai lấy ngọc
Chế tác ngọc trai
Khảm trai
Địa chất
Bảng 2. Ý nghĩa thực tiễn của ngành Thân mềm

▼ Liên hệ ở địa phương, làm
bảng 2. Ý nghĩa thực tiễn của ngành Thân mềm.
Mực, ngao, sò, hến,....
Mực, ốc, sò, … ấu trùng của chúng
Ngọc trai
Xà cừ, vỏ ốc, vỏ trai, vỏ sò ….
Trai, hàu, sò, vẹm ...
Mực, bào ngư, sò huyết, ốc hương...
Ốc sên, ốc bươu vàng,...
Ốc ao, ốc tai, ốc mút, ốc gạo ...
Hóa thạch một số vỏ ốc, vỏ sò..
Thảo luận nhóm
Mực, ngao, sò, hến, ốc …
Sò, hến, ốc … trứng, ấu trùng của chúng
Ngọc trai
Xà cừ, vỏ ốc, vỏ sò, vỏ trai …
Trai, sò, hàu, vẹm …
Ốc sên, ốc bươu …
Ốc ao, ốc mút, ốc gạo …
Mực, bào ngư, sò huyết, ốc hương …
Hóa thạch môt số vỏ ốc, vỏ sò …
Lợi ích
Có hại cho cây trồng
Mực, ngao, sò, hến, ốc …
Sò, hến, ốc … trứng, ấu trùng của chúng
Ngọc trai
Xà cừ, vỏ ốc, vỏ sò, vỏ trai …
Trai, sò, hầu, vẹm …
Ốc sên, ốc bươu …
Ốc ao, ốc mút, ốc gạo …
Mực, bào ngư, sò huyết, ốc hương …
Hóa thạch môt số vỏ ốc, vỏ sò …
Tác hại?
Làm vật chủ trung gian truyền bệnh giun sán cho người
Ốc sên
Có hại cho cây trồng
Sên trần
Ốc bươu vàng
Ốc gạo
Đục rỗng các vỏ gỗ của tàu thuyền và các công trình xây dựng bằng gỗ.
Hà biển (Hà bún)
Hà sông
Động vật trung gian truyền bệnh giun sán
Ốc gạo
Chúng ta phải làm gì để tiêu diệt thân mềm có hại?
Các biện pháp tiêu diệt thân mềm có hại:
- Biện pháp thủ công như phát động phong trào bắt và tiêu diệt.
- Dùng thiên địch và thuốc hóa học diệt trừ (chú ý khi dùng)
Ngành thân mềm rất đa dạng và phong phú. Hiện nay, số lượng loài đang suy giảm. Nguyên nhân do đâu ?
Ô nhiễm nguồn nước do rác thải
Khai thác quá mức
Chúng ta cần có biện pháp gì để bảo vệ môi trường, bảo vệ các loài thân mềm. Tránh suy giảm về số lượng loài ?
Các biện pháp bảo vệ thân mềm có lợi:
- Bảo vệ môi trường.
- Khai thác hợp lý tránh nguy cơ tuyệt chủng.
- Lai tạo các giống mới.
I. Đặc điểm chung của thân mềm:
Tiết 22. Bài 21: ĐẶC ĐIỂM CHUNG VÀ VAI TRÒ
CỦA NGÀNH THÂN MỀM
II. Vai trò của thân mềm:
- Thân mềm có lợi như thế nào?
- Làm thực phẩm cho người
- Làm thức ăn cho động vật khác.
- Làm đồ trang sức, trang trí.
- Làm sạch môi trường nước.
Có giá trị xuất khẩu.
Có giá trị về mặt địa chất.
- Thân mềm có hại như thế nào?
- Là vật chủ trung gian truyền bệnh cho người.
- Có hại cho cây trồng.
- Đục phá phần bằng gỗ, bằng đá của thuyền bè:hà sông, hà biển.
* Lợi ích:
* Tác hại:

Chọn câu trả lời đúng.
1.Ốc sên
1. Những loài thân mềm nào sau đây được xem là hải sản có giá trị xuất khẩu?
2. Mực
8. Ốc hương
4. Hà sông
5.Bào ngư
6.Ốc gạo
7. Ốc vặn
3. Sò huyết
2. Thân mềm nào sau đây có hại:
A.Bạch tuộc, trai, sò.
B.Ốc sên, ốc bươu vàng.
C.Bạch tuộc, mực, hến.
D.Mực, bào ngư, ốc bươu.
7. Đây là cơ quan rất phát triển ở thân mềm?
3. Đây là nơi bảo vệ não ?
4. Đây là tên một loài thân mềm có hại cho cây trồng?
6. Đây là tập tính bắt môì của mực?
2. Đây là cơ quan hô hấp của thân mềm?
5. Đây là tên của một loài thân mềm có vỏ đá vôi tiêu giảm hoàn toàn?
1
2
3
6
7
1. Đây là tên cơ quan di chuyển của trai sông?
5
4
8. Đây là một lớp của vỏ trai sông.
8
GIẢI Ô CHỮ
“Đây là một sản phẩm từ thân mềm”
- Học bài theo câu hỏi trong SGK.
Đọc “Em có biết”.
Xem trước bài mới:Thực hành quan sát cấu tạo ngoài và hoạt động sống của tôm sông.
- Chuẩn bị theo nhóm: Mỗi nhóm 2 con tôm sông còn sống, 2 con tôm luộc chín.
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC Ở NHÀ