Bài 21. Đặc điểm chung và vai trò của ngành Thân mềm

Bài giảng sinh học 7
TRƯỜNG THCS NGUYỄN DU
GV: NGUYỄN NGỌC THỊNH
Lớp Chân rìu
Ngao
Hến nước ngọt
Sò lông
Trai
Lớp chân bụng
Ốc hương
Ốc sên
Ốc vặn
Ốc bươu vàng
Lớp Chân đầu
Mực ma cà rồng
Mực ống
Bạch tuộc màu tím
Bạch tuộc
Tiết 22.
ĐẶC ĐIỂM CHUNG
VÀ VAI TRÒ CỦA NGÀNH THÂN MỀM
Ốc mút
Về kích thước: Có loài nhỏ bé vài gam (ốc mút), nhưng cũng có loài khối lượng rất lớn vài trăm kg đến 1 tấn
( bạch tuộc, mực ống khổng lồ…)
Bạch tuộc
Mực ống khổng lồ
Có nhận xét gì về kích thước của các đại diện trên?
Về môi trường: chúng phân bố ở độ cao hàng trăm mét (các loài ốc sên), đến các ao, hồ, sông, suối, biển cả, có loài dưới đáy biển sâu.
Ốc sên
Mực
Sên biển
Nhận xét về môi trường sống của các đại diện thân mềm ?
Trai
Trai
Mực
Ốc sên
Bạch tuộc
Về tập tính: Thân mềm có lối sống vùi lấp (trai, sò..), đến lối sống bò chậm chạp (các loài ốc), tới cách di chuyển tốc độ nhanh (như mực, bạch tuộc).
Em hãy nhận xét tập tính của các đại diện thân mềm?
* Đa dạng
- Số lượng
- Kích thước
- Lối sống
- Môi trường sống
5
3
1
2
3
4
Hình 21. Sơ đồ cấu tạo chung của đại diện thân mềm
Chân
Trai sông
Ốc sên
mu?c
2. Vỏ (hay mai) đá vôi
3. Ống tiêu hóa
4. Khoang ỏo
5. D?u
1
3
1
2
4
2
4
5
1
4
3
2
Bảng 1. Đặc điểm chung của ngành Thân mềm
Nước ngọt
Vùi lấp
2 mảnh vỏ
?
?
?
Nước lợ
Vùi lấp
?
?
?
Cạn
Bò chậm chạp
1 vỏ
xoắn ốc
?
?
?
Nước ngọt
?
?
?
Biển
Bơi nhanh
Vỏ tiêu giảm
?
?
?
Đặc điểm
Bò chậm chạp
1 vỏ
xoắn ốc
Rút ra đặc điểm chung của ngành Thân mềm
2 mảnh vỏ
Quan sát hình 21, thảo luận nhóm trong khoảng 5 phút đánh dấu () và điền cụm từ gợi ý vào bảng 1 cho phù hợp
* Đặc điểm chung của ngành thân mềm
- Cơ quan di chuyển đơn giản
- Thân mềm không phân đốt,có vỏ đá vôi
- Có khoang áo phát triển
- Hệ tiêu hoá phân hoá
Mực và ốc sên có những đặc điểm giống nhau như:
- Thân mềm, không phân đốt.
-Có khoang áo phát triển.
- Hệ tiêu hóa phân hóa
Vì sao xếp mực bơi nhanh cùng ngành với ốc sên bò chậm chạp?
Thực phẩm cho người
Thức ăn cho động vật
Làm đồ trang sức
Nuôi cấy ngọc trai
Làm đồ trang trí
Sò
Làm sạch môi trường nước
Hàu
Trai
Vẹm
Bào ngư
Mực
Có giá trị xuất khẩu
Ốc hương
Sò huyết
Hóa thạch một số vỏ sò, vỏ ốc
Có giá trị về mặt địa chất
Ốc sên
Có hại cho cây trồng
Sên trần
Ốc bươu vàng
Ốc bươu vàng
Ốc gạo
Ốc mút
Ốc bươu
Ốc vặn
Vật chủ trung gian truyền bệnh giun sán
Hà biển ( Hà bún)
Hà sông
Đục rỗng các vỏ gỗ của tàu thuyền và các công trình xây dựng bằng gỗ.
Bảng 2. Ý nghĩa thực tiễn của ngành Thân mềm
Mực, sò, hến, ốc…
Sò, hến, ốc… và trứng, ấu trùng của chúng
Ngọc trai

Vỏ ốc, vỏ trai, lớp vỏ xà cừ…
Trai, sò, hàu, vẹm…
ốc sên, ốc bươu vàng…
Ốc mút, ốc gạo, ốc ruộng…
Hóa thạch một số vỏ ốc, vỏ sò…
Mực, bào ngư…
▼ Dựa vào kiến thức trong cả chương, liên hệ ở địa phương, chọn tên các đại diện thân mềm để ghi vào bảng 2. Ý nghĩa thực tiễn của ngành Thân mềm.
Có nhận xét gì về vai trò của ngành thân mềm?
Các biện pháp bảo vệ thân mềm có lợi :
- Nuôi và phát triển để tăng số lượng, tạo điều kiện cho thân mềm phát triển tốt.
- Khai thác hợp lý tránh nguy cơ tuyệt chủng.
- Lai tạo các giống mới.
Chúng ta phải làm gì để tiêu diệt thân mềm có hại?
Các biện pháp tiêu diệt thân mềm có hại :
- Biện pháp thủ công như phát động phong trào bắt ốc ở đồng ruộng….
- Dùng thiên địch và thuốc hóa học diệt trừ (chú ý khi dùng)
Chúng ta phải làm gì để bảo vệ thân mềm có lợi?
Nêu ý nghĩa của vỏ thân mềm?
Vỏ ốc, sò được bán làm đồ trang trí ở các nơi du lịch vùng biển: Hạ Long, Đồ Sơn, Nha Trang, Vũng Tàu….
Vỏ sò, ốc làm đồ trang sức
Vỏ sò dùng trong nghệ thuật khảm trai
Vỏ sò khai thác chế biến thức ăn giàu canxi cho gia cầm, sản xuất vôi.
Vỏ một số thân mềm được dùng làm dược liệu
Vỏ hàu trị ra mồ hôi nhiều, mồ hôi trộm…
Vỏ hàu trị ra mồ hôi nhiều, mồ hôi trộm…
Vỏ bào ngư: bổ tim, an thần, chống suy nhược…
Vỏ trai điệp: tiêu đờm, trị đau mắt…
Mai mực: chữa viêm loét dạ dày, tá tràng, thổ huyết…
Một số hình ảnh đẹp của động vật thân mềm .
Mực nang
Bạch tuộc biển sâu
Một con mực tỏa sáng ở quần đảo Cayman
Các con sên biển trông như những vũ nữ khoe màu sắc rực rỡ và thân hình uyển chuyển dưới đáy biển.
Ngẩn ngơ trước bộ ảnh đẹp lung linh, kì ảo của các chú ốc sên
Trộm Ốc nhờ thầy bói Nghêu (hay Ngao) gieo quẻ chỉ hướng vào ăn trộm nhà Trùm Sò. Ốc đem của trộm được bán cho Thị Hến, một cô gái trẻ đẹp. Lý trưởng và Trùm Sò đến lục soát bắt được tang vật, liền giải Thị Hến lên trình quan huyện. Khi đến công đường, Thị Hến đã làm cho quan huyện và thầy đề mê mệt vì nhan sắc của mình. Kết quả là Trùm Sò mất tiền, thầy Lý bị đòn, Thị Hến được tha bổng. Kết thúc câu chuyện là cảnh đánh ghen do thị Hến mưu trí bày ra để vạch mặt ba tên chức dịch mê gái: quan huyện, thầy đề (đề Hàn), thầy lí. .

Hướng dẫn về nhà
Học bài theo câu hỏi trong SGK.
Học thuộc phần ghi nhớ.
Đọc “Em có biết”.
Chuẩn bị theo nhóm: Mỗi nhóm 2 con tôm sông còn sống, 2 con tôm chín.