Bài 21. Câu trần thuật

NGỮ VĂN 8
Tiết 88: CÂU TRẦN THUẬT
Kiểm tra bài cũ:
Thế nào là câu cảm thán?
Câu cảm thán là câu có những từ ngữ cảm thán như: ôi, than ôi, hỡi ơi, chao ôi (ơi), trời ơi, thay, biết bao, xiết bao, biết chừng nào... Dùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói ( người viết); xuất hiện chủ yếu trong ngôn ngữ nói hằng ngày hay ngôn ngữ văn chương. Khi viết câu cảm thán thường kết thúc bằng dấu chấm than.
Chọn phương án đúng nhất
Câu nào là câu cảm thán?

Mẹ đi làm về à?

A

Mẹ mua cho con cây bút nhé!

B

Ôi, mẹ đã về!

C
a) Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung...Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.
b, Thốt nhiên, một người nhà quê, mình mẩy lấm láp, quần áo ướt đầm, tất tả chạy xông vào, thở không ra lời:
- Bẩm ... quan lớn... đê vỡ mất rồi!
c, Cai Tứ là một người đàn ông thấp và gầy, tuổi độ bốn lăm, năm mươi. Mặt lão vuông nhưng hai má hóp lại.
d, Ôi Tào Khê! Nước Tào Khê làm đá mòn đấy! Nhưng dòng nước Tào Khê không bao giờ cạn chính là lòng chung thủy của ta!
a) Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung...Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.
b, Thốt nhiên, một người nhà quê, mình mẩy lấm láp, quần áo ướt đầm, tất tả chạy xông vào, thở không ra lời:
- Bẩm ... quan lớn... đê vỡ mất rồi!
c, Cai Tứ là một người đàn ông thấp và gầy, tuổi độ bốn lăm, năm mươi. Mặt lão vuông nhưng hai má hóp lại.
d, Ôi Tào Khê! Nước Tào Khê làm đá mòn đấy! Nhưng dòng nước Tào Khê không bao giờ cạn chính là lòng chung thủy của ta!
Ôi Tào Khê!
a) Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung... Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.
a) Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung... Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.
Câu 1, câu 2: Trình bày suy nghĩ của người viết về truyền thống của dân tộc ta.
Câu 3: Yêu cầu nhắc nhở trách nhiệm của những người đang sống hôm nay.
b, Thốt nhiên, một người nhà quê, mình mẩy lấm láp, quần áo ướt đầm, tất tả chạy xông vào, thở không ra lời:
- Bẩm ... quan lớn... đê vỡ mất rồi!
Câu 1: Dùng để kể và miêu tả
Câu 2: Dùng để thông báo
c, Cai Tứ là một người đàn ông thấp và gầy, tuổi độ bốn lăm, năm mươi. Mặt lão vuông nhưng hai má hóp lại.
Cả hai câu dùng để miêu tả ngoại hình của Cai Tứ
d, Ôi Tào Khê! Nước Tào Khê làm đá mòn đấy! Nhưng dòng nước Tào Khê không bao giờ cạn chính là lòng chung thủy của ta!
Câu 1 là câu cảm thán
Câu 2 dùng để nhận định
Câu 3 bộc lộ tình cảm, cảm xúc
Bài tập1:
Hãy xác định kiểu câu và chức năng của những câu sau đây:
a,Thế rồi Dế Choắt tắt thở. Tôi thương lắm. Vừa
thương vừa ăn năn tội mình.
b, Mã Lương nhìn cây bút bằng vàng sáng lấp lánh,
em sung sướng reo lên:
- Cây bút đẹp quá! Cháu cảm ơn ông! Cảm ơn ông!
a,Thế rồi Dế Choắt tắt thở. Tôi thương lắm. Vừa
thương vừa ăn năn tội mình.
b, Mã Lương nhìn cây bút bằng vàng sáng lấp lánh,
em sung sướng reo lên:
- Cây bút đẹp quá! Cháu cảm ơn ông! Cảm ơn ông!
Bài tập 2:
Đọc câu thứ hai trong phần dịch nghĩa bài thơ Ngắm trăng của Hồ Chí Minh ( Trước cảnh đẹp đêm nay biết làm thế nào?) và câu thứ hai trong phần dịch thơ ( Cảnh đẹp đêm nay, khó hững hờ;). Cho nhận xét về kiểu câu và ý nghĩa của hai câu đó?
Nhận xét:
Nguyên tác: Đối thử lương tiêu nại nhược hà?
Dịch nghĩa: Trước cảnh đẹp đêm nay biết làm thế nào?
+ Đây là hai câu nghi vấn
Dịch thơ: Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ
+ Đây là câu trần thuật
Kết luận: Câu dịch nghĩa và câu dịch thơ khác nhau về kiểu câu, nhưng ý nghĩa giống nhau ( Cái đẹp của đêm trăng gây xúc cảm mạnh cho nhà thơ, khiến nhà thơ muốn làm một điều gì đó)
Bài tập 3:
Xác định ba câu sau đây thuộc kiểu câu nào và được sử dụng để làm gì. Hãy nhận xét sự khác biệt về ý nghĩa của những câu này.
a, Anh tắt thuốc lá đi!
b, Anh có thể tắt thuốc lá được không?
c, Xin lỗi, ở đây không được hút thuốc lá.
Bài tập 4:
Những câu sau đây có phải là câu trần thật không?
Những câu này dùng để làm gì?

a, Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì cất giở mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về.
b, Tuy thế, nó vẫn kịp thì thầm vào tai tôi: “Em muốn cả anh cùng đi nhận giải.”