Bài 21. Câu cảm thán
Chia sẻ bởi Nguyễn Thanh Hương |
Ngày 03/05/2019 |
33
Chia sẻ tài liệu: Bài 21. Câu cảm thán thuộc Ngữ văn 8
Nội dung tài liệu:
Phòng GD & ĐT Văn Giang
TRÖÔØNG THCS CHU MẠNH TRINH
Môn: Ngữ văn - Lớp 8A3
Giáo viên: Bùi Thanh Thuý
T ổ: KH xã hội
Kiểm tra bài cũ
Nêu đặc điểm hình thức
và chức năng của c©u nghi vÊn vµ câu cầu khiến?
Bài 21. Tiết 86: Câu cảm thán
I.Đặc điểm hình thức và chức năng
1. §äc c¸c ®o¹n trÝch SGK
a) Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết... Một người như thế ấy!... Một người đã khóc vì trót lừa một con chó!... Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm láng giềng... Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót binh Tư để có ăn ư? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn...
(Nam Cao, Lão Hạc)
b) Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật?
Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?
(Thế Lữ, Nhớ rừng)
a) Hỡi ơi lão Hạc!
b) Than ôi!
Câu cảm thán
Chức năng:
Hình thức:
Có chứa từ ngữ cảm thán, cuối câu có dấu chấm than(!)
Để bộc lộ cảm xúc
- Đặc điểm hình thức:
+ Có những từ ngữ cảm thán như: ôi, than ôi, hỡi ơi, chao ơi, xiết bao, biết chừng nào,...
+ Cuối câu thường kết thúc bằng dấu chấm than (!)
- Chức năng:
+ Dùng để bộc lộ cảm xúc trực tiếp của người nói (người viết).
+ Thường được dùng trong ngôn ngữ nói hằng ngày hay ngôn ngữ văn chương.
2) Ghi nhớ: Câu cảm thán là câu:
* Từ ngữ cảm thán có thể là thán từ được tách riêng hoặc kết hợp với từ ngữ trong câu
Vd: - Ôi! Trăm hai mươi lá bài đỏ đen có cái ma lực gì mà run rủi cho quan mê đến như thế?
- Mệt ơi là mệt!
* Các từ cảm thán: thật, ghê, thay, dường nào, biết mấy, biết bao,.thường đứng sau vị ngữ để tạo câu cảm thán
Vd: - Thương thay cũng một kiếp người!
- Con này gớm thật!
- Mà lòng trọng nghĩa khinh tài xiết bao!
Nhận diện về hình thức:
3) Bài tập nhanh
Hãy thêm những từ ngữ cảm thán và dấu chấm than để chuyển đổi các câu sau thành câu cảm thán.
- Anh đến muộn quá.
- Buổi chiều thơ mộng.
- Mặt trời rực rỡ.
b) Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!
II) Luyện tập
Bµi tËp 1: T×m c¸c c©u c¶m th¸n cã trong ®o¹n trÝch sau, gi¶i thÝch v× sao ®ã lµ c©u c¶m th¸n?
a) Than ôi! Sức người khó lòng địch nổi với sức trời! Thế đê không sao cự lại được với thế nước! Lo thay! Nguy thay! Khúc đê này hỏng mất.
c) Chao ôi, có biết đâu rằng: hung hăng, hống hách, láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ cho những cử chỉ ngu dại của mình mà thôi.
*Bởi vì: Chúng có chứa các từ ngữ cảm thán và dấu chấm than (4 câu đầu), để bộc lộ cảm xúc.
Bµi tËp 2: Phân tích tình cảm,cảm xúc được thể hiện trong những câu sau đây. Có thể xếp những câu này vào kiểu câu cảm thán được không ? Vì sao ?
a) Ai làm cho bể kia đầy
Cho ao kia cạn cho gầy cò con ?
(Ca dao)
Bộc lộ sự than thở, bị áp bức của người nông dân dưới chế độ phong kiến.
b) Xanh kia thăm thẳm từng trên
Vì ai gây dựng cho nên nỗi này ?
(Chinh phụ ngâm khúc)
Bộc lộ nỗi uất ức, khổ đau của người chinh phô trước nỗi truân chuyên do chiến tranh gây ra
c) T«i cã chê ®©u, cã ®îi ®©u
§em chi xu©n l¹i gîi thªm sÇu
(ChÕ Lan Viªn – Xu©n)
Béc lé t©m tr¹ng bÕ t¾c cña nhµ th¬ tríc cuéc sèng (tríc C¸ch m¹ng th¸ng T¸m)
d) Anh mµ chÕt lµ chØ t¹i c¸i téi ng«ng cuång d¹i dét cña t«i. T«i biÕt lµm thÕ nµo b©y giê?
(T« Hoµi – DÕ MÌn phiªu lu kÝ)
Béc lé c¶m xóc ©n hËn cña DÕ MÌn tríc c¸i chÕt th¶m th¬ng, oan øc cña DÕ Cho¾t.
* C¸c c©u trªn cã béc lé c¶m xóc nhng kh«ng cã c¸c dÊu hiÖu ®Æc trng cña c©u c¶m th¸n (tõ ng÷ c¶m th¸n, dÊu chÊm than)
Kh«ng ph¶i lµ c¸c c©u c¶m th¸n.
Bài tập 3: D?t hai cõu c?m thỏn d?
b?c l? c?m xỳc v?i cỏc tỡnh hu?ng sau:
a. Tru?c tỡnh c?m c?a m?t ngu?i thõn d�nh cho mỡnh.
b. Khi nhỡn th?y m?t tr?i m?c.
Bài tập 4 (thêm): Hai câu sau có gì khác nhau:
a. Biết bao người lính đã xả thân cho
Tổ quốc!
- Biết bao (a) là từ chỉ số lượng
b. Vinh quang biết bao người lính đã
xả thân cho Tổ quốc!
- Biết bao (b) là từ chỉ sự cảm thán
Câu (b) là câu cảm thán.
Bµi 5 (thªm):
Câu a,
Hãy đặt một câu cảm thán phù hợp với hình ảnh sau:
Câu b,
Hóy di?n thờm thờm t? v�o ch? tr?ng d? cú cõu c?m thỏn:
... dau b?ng....
Câu c, Cho t×nh huèng sau: Trong giê ra ch¬i, em thÊy mét b¹n ®ang vøt ®å bõa b·i. H·y ®Æt 3 c©u (mét c©u nghi vÊn, mét c©u cÇu khiÕn, mét c©u c¶m th¸n) víi cïng néi dung ®Ó b¹n Êy dõng l¹i.
Chúc các thầy, cô giáo và các em
Hạnh phúc - Niềm vui và sức khoẻ
TRÖÔØNG THCS CHU MẠNH TRINH
Môn: Ngữ văn - Lớp 8A3
Giáo viên: Bùi Thanh Thuý
T ổ: KH xã hội
Kiểm tra bài cũ
Nêu đặc điểm hình thức
và chức năng của c©u nghi vÊn vµ câu cầu khiến?
Bài 21. Tiết 86: Câu cảm thán
I.Đặc điểm hình thức và chức năng
1. §äc c¸c ®o¹n trÝch SGK
a) Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết... Một người như thế ấy!... Một người đã khóc vì trót lừa một con chó!... Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm láng giềng... Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót binh Tư để có ăn ư? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn...
(Nam Cao, Lão Hạc)
b) Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật?
Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?
(Thế Lữ, Nhớ rừng)
a) Hỡi ơi lão Hạc!
b) Than ôi!
Câu cảm thán
Chức năng:
Hình thức:
Có chứa từ ngữ cảm thán, cuối câu có dấu chấm than(!)
Để bộc lộ cảm xúc
- Đặc điểm hình thức:
+ Có những từ ngữ cảm thán như: ôi, than ôi, hỡi ơi, chao ơi, xiết bao, biết chừng nào,...
+ Cuối câu thường kết thúc bằng dấu chấm than (!)
- Chức năng:
+ Dùng để bộc lộ cảm xúc trực tiếp của người nói (người viết).
+ Thường được dùng trong ngôn ngữ nói hằng ngày hay ngôn ngữ văn chương.
2) Ghi nhớ: Câu cảm thán là câu:
* Từ ngữ cảm thán có thể là thán từ được tách riêng hoặc kết hợp với từ ngữ trong câu
Vd: - Ôi! Trăm hai mươi lá bài đỏ đen có cái ma lực gì mà run rủi cho quan mê đến như thế?
- Mệt ơi là mệt!
* Các từ cảm thán: thật, ghê, thay, dường nào, biết mấy, biết bao,.thường đứng sau vị ngữ để tạo câu cảm thán
Vd: - Thương thay cũng một kiếp người!
- Con này gớm thật!
- Mà lòng trọng nghĩa khinh tài xiết bao!
Nhận diện về hình thức:
3) Bài tập nhanh
Hãy thêm những từ ngữ cảm thán và dấu chấm than để chuyển đổi các câu sau thành câu cảm thán.
- Anh đến muộn quá.
- Buổi chiều thơ mộng.
- Mặt trời rực rỡ.
b) Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!
II) Luyện tập
Bµi tËp 1: T×m c¸c c©u c¶m th¸n cã trong ®o¹n trÝch sau, gi¶i thÝch v× sao ®ã lµ c©u c¶m th¸n?
a) Than ôi! Sức người khó lòng địch nổi với sức trời! Thế đê không sao cự lại được với thế nước! Lo thay! Nguy thay! Khúc đê này hỏng mất.
c) Chao ôi, có biết đâu rằng: hung hăng, hống hách, láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ cho những cử chỉ ngu dại của mình mà thôi.
*Bởi vì: Chúng có chứa các từ ngữ cảm thán và dấu chấm than (4 câu đầu), để bộc lộ cảm xúc.
Bµi tËp 2: Phân tích tình cảm,cảm xúc được thể hiện trong những câu sau đây. Có thể xếp những câu này vào kiểu câu cảm thán được không ? Vì sao ?
a) Ai làm cho bể kia đầy
Cho ao kia cạn cho gầy cò con ?
(Ca dao)
Bộc lộ sự than thở, bị áp bức của người nông dân dưới chế độ phong kiến.
b) Xanh kia thăm thẳm từng trên
Vì ai gây dựng cho nên nỗi này ?
(Chinh phụ ngâm khúc)
Bộc lộ nỗi uất ức, khổ đau của người chinh phô trước nỗi truân chuyên do chiến tranh gây ra
c) T«i cã chê ®©u, cã ®îi ®©u
§em chi xu©n l¹i gîi thªm sÇu
(ChÕ Lan Viªn – Xu©n)
Béc lé t©m tr¹ng bÕ t¾c cña nhµ th¬ tríc cuéc sèng (tríc C¸ch m¹ng th¸ng T¸m)
d) Anh mµ chÕt lµ chØ t¹i c¸i téi ng«ng cuång d¹i dét cña t«i. T«i biÕt lµm thÕ nµo b©y giê?
(T« Hoµi – DÕ MÌn phiªu lu kÝ)
Béc lé c¶m xóc ©n hËn cña DÕ MÌn tríc c¸i chÕt th¶m th¬ng, oan øc cña DÕ Cho¾t.
* C¸c c©u trªn cã béc lé c¶m xóc nhng kh«ng cã c¸c dÊu hiÖu ®Æc trng cña c©u c¶m th¸n (tõ ng÷ c¶m th¸n, dÊu chÊm than)
Kh«ng ph¶i lµ c¸c c©u c¶m th¸n.
Bài tập 3: D?t hai cõu c?m thỏn d?
b?c l? c?m xỳc v?i cỏc tỡnh hu?ng sau:
a. Tru?c tỡnh c?m c?a m?t ngu?i thõn d�nh cho mỡnh.
b. Khi nhỡn th?y m?t tr?i m?c.
Bài tập 4 (thêm): Hai câu sau có gì khác nhau:
a. Biết bao người lính đã xả thân cho
Tổ quốc!
- Biết bao (a) là từ chỉ số lượng
b. Vinh quang biết bao người lính đã
xả thân cho Tổ quốc!
- Biết bao (b) là từ chỉ sự cảm thán
Câu (b) là câu cảm thán.
Bµi 5 (thªm):
Câu a,
Hãy đặt một câu cảm thán phù hợp với hình ảnh sau:
Câu b,
Hóy di?n thờm thờm t? v�o ch? tr?ng d? cú cõu c?m thỏn:
... dau b?ng....
Câu c, Cho t×nh huèng sau: Trong giê ra ch¬i, em thÊy mét b¹n ®ang vøt ®å bõa b·i. H·y ®Æt 3 c©u (mét c©u nghi vÊn, mét c©u cÇu khiÕn, mét c©u c¶m th¸n) víi cïng néi dung ®Ó b¹n Êy dõng l¹i.
Chúc các thầy, cô giáo và các em
Hạnh phúc - Niềm vui và sức khoẻ
* Một số tài liệu cũ có thể bị lỗi font khi hiển thị do dùng bộ mã không phải Unikey ...
Người chia sẻ: Nguyễn Thanh Hương
Dung lượng: |
Lượt tài: 2
Loại file:
Nguồn : Chưa rõ
(Tài liệu chưa được thẩm định)