Bài 21. Câu cảm thán

TRƯỜNG THCS ĐOÀN TÙNG
Năm học 2008 - 2009
Giáo viên : An Mai San
TỔ KHOA HỌC x· héi
nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo về dự hội giảng hôm nay
kiểm tra bài cũ
Cõu 1 : Nờu d?c di?m hỡnh th?c v� ch?c nang c?a cõu c?u khi?n ? Cho vớ d?
Câu 2 : Trong các câu sau câu nào là câu cầu khiến ?
Con đi đi !
Xin đừng phá phách nữa !
Con có học bài không đấy .
? Thế nào là câu cảm thán ?
Câu cảm thán là câu dùng để bộc lộ một cách rõ rệt nh?ng cảm xúc, tỡnh cảm, thái độ của người nói đối với một sự vật, sự việc được nói tới.
Tiết 86:
Câu cảm thán
NGỮ VĂN 8
NGỮ VĂN 8
Câu cảm thán
NGỮ VĂN 8 - TiÕt 86:
I- Đặc điểm hình thức và chức năng
1. Xét ví dụ
b, Nào đâu nh?ng đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trang tan?
Dâu nh?ng ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới?
Dâu nh?ng bỡnh minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?
Dâu nh?ng chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Dể ta chiếm lấy riêng phần bí mật?
- Than ôi ! Thời oanh liệt nay còn đâu?

đọc các đoạn trích sau:
Thỡra đ?n lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết ... Một người như thế ấy!... Một người đã khóc vỡ trót lừa một con chó!...Một người nh?n an để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm, láng giềng...Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có an ư? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn.
2. Nhận xét:
a, Hỡi ơi lão Hạc !
b, Than ôi !
Câu cảm thán.
+ Từ ng? cảm thán: Hỡi ơi, than ôi
+ Dấu câu: dấu chấm than (!)
- hỡi ơi : cảm xúc thương xót nhưng có phần nào đó hơi thất vọng.
- Than ôi ! : bộc lộ sự nuối tiếc một thời vàng son đã qua.
trong van chương và trong ngôn ng? hàng ngày.
- đặc điểm hỡnh thức :
- Chức nang:
- Phạm vi sử dụng:
3. Kết luận
Ghi nhớ : SGK trang 44
Thảo luận nhóm
đọc các câu sau và hoàn thiện các yêu cầu trên bảng
- Thương thay cũng một kiếp người (Nguyễn Du)
- Bố mày khôn nhỉ? (Nguyễn Công Hoan)
- Con này gớm thật ! (Nguyên Hồng)
- Thế thỡ tốt quá !
- Lan ơi ! Về mà đi học !
- Có biết bao người đã hi sinh vỡ Tổ quốc !
- Mệt ơi là mệt !
- Thán từ có thể đứng riêng hoặc kết hợp với thực từ
- Các từ `` thật `` hay `` quá ``thường đứng sau vị ng? để tạo câu cảm thán
Lưu ý :
- Thán từ có thể cấu tạo bằng từ ``thay `` hoặc từ ``nhỉ ``
II. Luyện tập :
1. Bài 1 trang 44 - SGK


(Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay)
Là câu cảm thán
Hỡnh thức:
+ Có từ ng? cảm thán: Than ôi, thay
+ Kết thúc bằng dấu chấm than ( ! )

- Chức nang: Bộc lộ sự lo lắng trước tỡnh thế nguy cấp của thiên tai.
a) Than ôi ! Sức người khó lòng địch nổi với sức trời ! Thế đê không sao cự lại đựơc với thế nước ! Lo thay ! Nguy thay ! Khúc đê này hỏng mất.
(Thế L?, Nhớ rừng )
Là câu cảm thán
- Hỡnh thức: Có từ cảm thán " Hỡi, ơi" và kết thúc bằng dấu chấm than ( ! )

- Chức nang: Bộc lộ sự nuối tiếc, bất hoà sâu sắc với thực tại, niềm khao khát tự do của con hổ .
1. Bài 1- trang 44- SGK
b) Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi !
c) Chao «i, cã biÕt ®©u r»ng: hung hăng, hèng h¸ch l¸o chØ tæ ®em th©n mµ tr¶ nî cho những cö chØ ngu d¹i cña mình th«i. T«i ®· ph¶i tr¶i c¶nh nh­ thÕ. Tho¸t n¹n råi, mµ cßn ©n hËn qu¸, ©n hËn m·i.
(Tô Hoài, Dế mèn phiêu lưu ký)
Là câu cảm thán
- Hỡnh thức: Từ cảm thán " Chao ôi" và kết thúc bằng dấu chấm ( . )
- Chức nang: Bộc lộ sự ân hận, day dứt, an nan trước nh?ng lỗi lầm mà Dế Mèn đã nhận ra
1. Bài 1 trang 44-SGK
Lưu ý: - Không phải các câu có dấu chấm than cuối câu đều là câu cảm thán. Câu cảm thán phải chứa từ ng? cảm thán
- Câu cảm thán có trường hợp kết thúc bằng dấu chấm (.)

Bài 2 trang 44 - SGK
Phân tích tình cảm, cảm xúc được thể hiện trong những câu sau đây. Có
thể xếp những câu này vào kiểu câu cảm thán được không? Vì sao?
Ai làm cho bể kia đầy
Cho ao kia cạn cho gầy cò con ?
(ca dao)
b) Xanh kia thăm thẳm từng trên
Vì ai gây dựng cho nên nỗi này ?
(Chinh phụ ngâm khúc)
= > Bài ca dao là lời than thở của người nông dân dưới chế độ phong kiến.
* Tuy hai câu trên đều bộc lộ tình cảm, cảm xúc nhưng không có từ cảm thán, nên không phải là câu cảm thán

= > C©u th¬ trong t¸c phÈm “ Chinh phô ng©m khóc” lµ lêi o¸n tr¸ch cuéc chiÕn tranh phong kiÕn ®· g©y bao nçi ®au khæ cho ng­êi chinh phô cã chång chinh chiÕn n¬i xa .
Quan sát tranh, hãy đặt lời hội thoại có sử dụng câu cảm thán.
Bức tranh số 1
Bức tranh số 2
4. Bài 4 trang 45 - SGK
đặc điểm hỡnh thức
Từ ng? thường dùng
Dấu kết thúc câu
Câu nghi vấn
Câu cầu khiến
Câu cảm thán
ai, gì, nào, đâu,
bao giờ, bao nhiêu …
hãy, chớ, đừng,
đi, thôi, nào …
ôi, than ôi, chao ôi,
xiết bao, biết bao …
? ( . ) ( ! ) ( …)
! ( . )
! ( . )
Ra lệnh, yêu cầu,
đề nghị, khuyên bảo
Dùng để hỏi
Bộc lộ trùc tiÕp cảm xúc

Hướng dẫn về nhà
- Làm các phần bài tập còn lại.
- Xem tru?c b�i: Cõu tr?n thu?t.
Học kĩ đặc điểm hình thức và chức năng của
các kiểu câu: nghi vấn,cầu khiến, cảm thán.