Bài 21. Câu cảm thán

Chào mừng các thầy cô
về dự giờ lớp 8A1
Kiểm tra bài cũ
1. Cho biết đặc điểm hình thức và chức năng ngữ pháp của câu cầu khiến?
2. Hãy đặt 2 câu cầu khiến làm ví dụ minh họa?

Bài 21 CÂU CẢM THÁN
Tiết 85
Đặc điểm hình thức và chức năng ngữ pháp
Xét ví dụ

Bài 21 CÂU CẢM THÁN
a. Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết…Một người như thế ấy! Một người đã khóc vì trót lừa một con chó!...Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm, láng giềng…Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn.
b. Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Để ta chiếm riêng phần bí mật?
-Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?
Next
? Trong những đoạn trích trên câu nào
là câu cảm thán?
Đặc điểm hình thức và chức năng ngữ pháp
Bài 21 CÂU CẢM THÁN
a. Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết…Một người như thế ấy! Một người đã khóc vì trót lừa một con chó!...Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm, láng giềng…Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn.
b. Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Để ta chiếm riêng phần bí mật?
-Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?
Next
Các câu cảm thán
a. Hỡi ơi lão Hạc!
b. Than ôi!
? Dấu hiệu nào để em xác định
đó là câu cảm thán?
Đặc điểm hình thức: Kết thúc bằng dấu chấm than(!) Và có các từ cảm thán như hỡi ơi, than ôi
? Hãy cho biết những câu cảm thán
đó dùng để làm gì?
Chức năng của các câu cảm thán đó: Để bộc lộ trực tiếp tình cảm, cảm xúc của người viết
Thế nào là câu cảm thán? Ta thường gặp những từ ngữ cảm thán nào?
- Câu cảm thán là những câu có những từ cảm thán như ôi, than ôi, hỡi ơi, chao ôi, trời ơi, thay, biết bao, xiết bao, chừng nào,…dùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói (người viết). Khi nói, viết câu cảm thán thường kết thúc bằng dấu chấm than.





















2. Kết luận
2. Kết luận
Câu cảm thán thường xuất hiện trong ngôn ngữ nào? Khi viết đơn, biên bản, hợp đồng hay trình bày kết quả giải một bài toán,…có thể dùng câu cảm thán được không? Vì sao?
- Câu cảm thán xuất hiện chủ yếu trong ngôn ngữ nói hằng ngày hay ngôn ngữ văn chương
- Ngôn ngữ trong đơn từ, hợp đồng(ngôn ngữ trong văn bản hành chính) hay trình bày kết quả giải toán (ngôn ngữ trong văn bản khoa học) là ngôn ngữ của duy lí, tư duy lôgic nên không thích hợp với việc sử dụng những yếu tố cảm xúc
2. Kết luận
2. Kết luận
Nhìn vào bức tranh sau, hãy đặt các câu cảm thán?
Bài tập 1 `
Than ôi! Sức người khó lòng địch nổi với sức trời! Thế đê không cự lại với thế nước! Lo thay! Nguy thay! Khúc đê này hỏng mất. (Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay)
b. Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi! (Thế Lữ, Nhớ rừng)
c. Chao ôi, có biết đâu rằng: hung hăng, hống hách láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ cho những cử chỉ ngu dại của mình thôi.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
Tôi đã phải trải cảnh như thế. Thoát nạn rồi, mà còn ân hận quá, ân hận mãi.

Hãy cho biết các câu trong những đoạn trích sau có phải đều là câu cảm thán không? Vì sao?
II. Luyện tập
Sức người khó lòng địch nổi với sức trời! Thế đê không sao cự lại được với thế nước( Ở câu a). Tôi đã phải trải cảnh như thế. Thoát nạn rồi, mà còn ân hận mãi, ân hận quá.( Ở câu c). Đây không phải là những câu cảm thán vì nó không có những từ ngữ cảm thán
Trả lời
Bài tập 2
Hãy phân tích tình cảm, cảm xúc được thể hiện trong những câu sau đây.
b. Xanh kia thăm thẳm từng trên
Vì ai gây dựng cho nên nỗi này
(Chinh phụ ngâm khúc)
Lời than thở của người nông dân dưới chế độ phong kiến
Lời than thở của người chinh phụ trước nỗi đau truân chuyên dưới chế độ phong kiến.
a. Ai làm cho bể kia đầy
Cho ao kia cạn cho gầy cò con (Ca dao)
c. Tôi có chờ đâu có đợi đâu
Đem chi xuân lại gợi thêm sầu
(Chế Lan Viên)
Tâm trạng bế tắc của nhà thơ trước cuộc sống
(trước cách mạng tháng 8)
Sự ân hận của Dế Mèn trước cái chết thảm
thương, oan ức của Dế Choắt
d. Anh mà chết là chỉ tại cái tội ngông cuồng dại
dột của tôi. Tôi biết làm thế nào bây giờ? (Tô Hoài)
Trong những đoạn trích trên câu nào là câu cảm thán?
Tuy đều bộc lộ tình cảm, cảm xúc nhưng không có câu nào là câu cảm thán vì nó không có đặc điểm hình thức của kiểu câu này
Có thể xếp những câu trên vào kiểu câu cảm thán được không? Vì sao?
Bài tập 3
Hãy đặt 2 câu cảm thán để bộc lộ cảm xúc?
Trước tình cảm của một người thân dành
cho mình?
Khi nhìn thấy mặt trời mọc ?
- Tình cảm mẹ dành cho con thật ấm áp biết bao!
- Chao ôi, cảnh bình minh thật lãng mạn!
Em hãy nhắc lại đặc điểm hình thức và chức năng ngữ pháp của câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán
Bài tập 4
Củng cố
Bài tập trắc nghiệm
1. Hãy điền vào chỗ trống?
Câu cảm thán là câu có những từ ngữ...như chao ôi, than ôi, xiết bao, trời ơi, thay... Dùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói, người viết
c. Cảm thán
a. Nghi vấn
b. Cầu khiến
a. Nghi vấn
b. Cầu khiến
c. Cảm thán
a. Nghi vấn
b. Cầu khiến
a. Ôi, cô ấy đẹp quá!
b. Em phải nhanh lên đấy nhé!
c. Trời, ra mở cửa nhanh lên!
d. Sao cô ấy lại khổ thế nhỉ?
2. Trong những câu sau, câu nào là câu
cảm thán?
a. Để ra lệnh, yêu cầu
b. Để kể lại câu chuyện
c. Để hỏi
d. Để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói
3. Chức năng của câu cảm thán là
Dặn dò
Học thuộc phần ghi nhớ
- Tự đặt 5 câu cảm thán theo chủ đề tự chọn
- Đọc và soạn bài “Câu trần thuật”, tìm đặc điểm hình thức, tự đặt câu làm ví dụ minh họa
Cảm ơn sự chú ý
của các thầy cô
và các em học sinh