Bài 21. Câu cảm thán

GVBM: Nguyễn Thị Kim Phụng
TRƯỜNG THCS XUÂN DIỆU MÔN: NGỮ VĂN LỚP 8
5
5
4
3
2
1
0
5
4
4
3
2
1
0
5
3
4
3
2
1
0
5
2
4
3
2
1
0
5
1
4
3
2
1
0
5
0
4
3
2
1
0
 Nêu đặc điểm hình thức và chức năng của câu cầu khiến.
Trả lời:
Câu cầu khiến là câu có những từ cầu khiến như: hãy, dừng chớ, …đi, thôi, nào,…hay ngữ điệu cầu khiến; dùng để ra lệnh, yêu cầu, đề nghị, khuyên bảo,…
Khi viết, câu cầu khiến thường kết thúc bằng dấu chấm than, nhưng khi ý cầu khiến không được nhấn mạnh thì có thể kết thúc bằng dấu chấm.
 Các câu sau đây, câu nào là câu cầu khiến?
a. Ông giáo hút trước đi !
b. Thôi đừng lo lắng.
c. Anh có thể mở cửa giúp tôi được không?
a. Ông giáo hút trước đi !
b. Thôi đừng lo lắng.
c. Anh có thể mở cửa giúp tôi được không?
MÔN NGỮ VĂN 8 – BÀI 21. CÂU CẢM THÁN
BÀI 21. CÂU CẢM THÁN
MÔN NGỮ VĂN 8 – BÀI 21. CÂU CẢM THÁN
I/ ĐẶC ĐIỂM HÌNH THỨC VÀ CHỨC NĂNG:
Đọc những đoạn trích ở SGK trang 43 và trả lời câu hỏi:
1) Trong những đoạn trích trên, câu nào là câu cảm thán?
2) Đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu cảm thán? (Có chứa từ ngữ gì ? Khi viết, kết thúc bằng dấu gì ?)
MÔN NGỮ VĂN 8 – BÀI 21. CÂU CẢM THÁN
Vì các câu trên chứa từ cảm thán. Khi viết, kết thúc bằng dấu chấm than.
Các câu cảm thán là:
a. Hỡi ơi lão Hạc!
b. Than ôi!
MÔN NGỮ VĂN 8 – BÀI 21. CÂU CẢM THÁN
Hãy kể thêm một số từ ngữ cảm thán.
Một số từ ngữ cảm thán như : ôi, chao ơi (ôi), trời ơi; thay, biết bao, xiết bao, biết chừng nào,…
Các câu cảm thán này dùng để làm gì ?
Dùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói.
MÔN NGỮ VĂN 8 – BÀI 21. CÂU CẢM THÁN
Khi viết đơn, biên bản, hợp đồng hay trình bày kết quả giải một bài toán không dùng câu cảm thán vì ngôn ngữ trong các văn bản này là “duy lý”, tư duy lôgic, không thích hợp sử dụng yếu tố ngôn ngữ bộc lộ cảm xúc.
Khi viết đơn, biên bản, hợp đồng hay trình bày kết quả giải một bài toán, …có thể dùng câu cảm thán không? Vì sao?
MÔN NGỮ VĂN 8 – BÀI 21. CÂU CẢM THÁN
Ghi nhớ
 Câu cảm thán là câu có những từ ngữ cảm thán như : ôi, than ôi, hỡi ơi, chao ơi (ôi), trời ơi; thay, biết bao, xiết bao, biết chừng nào,….
 Khi viết, câu cảm thán thường kết thúc bằng dấu chấm than.
dùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói (người viết);
xuất hiện chủ yếu trong ngôn ngữ nói hằng ngày hay trong ngôn ngữ văn chương.
MÔN NGỮ VĂN 8 – BÀI 21. CÂU CẢM THÁN
II/ LUYỆN TẬP: (TRANG 44 – 45 SGK)
 Hãy cho biết các câu trong những đoạn trích sau có phải đều là câu cảm thán không? Vì sao?
a.Than ôi! Sức người khó lòng địch nổi với sức trời! Thế đê không sao cự lại được với thế nước! Lo thay! Nguy thay! Khúc đê này hỏng mất.
(Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay)
a.Than ôi! Sức người khó lòng địch nổi với sức trời! Thế đê không sao cự lại được với thế nước! Lo thay! Nguy thay! Khúc đê này hỏng mất.
(Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay)
MÔN NGỮ VĂN 8 – BÀI 21. CÂU CẢM THÁN
c. Chao ôi, có biết đâu rằng: hung hăng, hống hách láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ cho những cử chỉ ngu dại của mình thôi. Tôi đã phải trải cảnh như thế. Thoát nạn rồi, mà còn ân hận quá, ân hận mãi.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
b. Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!
(Thế Lữ, Nhớ rừng)
b. Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!
(Thế Lữ, Nhớ rừng)
c. Chao ôi, có biết đâu rằng: hung hăng, hống hách láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ cho những cử chỉ ngu dại của mình thôi. Tôi đã phải trải cảnh như thế. Thoát nạn rồi, mà còn ân hận quá, ân hận mãi.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
Chỉ có một số câu là câu cảm thán vì có chứa các từ ngữ cảm thán.
MÔN NGỮ VĂN 8 – BÀI 21. CÂU CẢM THÁN
 Phân tích tình cảm, cảm xúc được thể hiện trong những câu sau đây. Có thể xếp những câu này vào kiểu câu cảm thán được không? Vì sao?
a) Ai làm cho bể kia đầy
Cho ao kia cạn cho gầy cò con? (Ca dao)
b) Xanh kia thăm thẳm từng trên
Vì ai gây dựng cho nên nỗi này? (Chinh phụ ngâm)
c) Tôi có chờ đâu, có đợi đâu;
Đem chi xuân lại gợi thêm sầu. (Chế Lan Viên)
d) Anh mà chết là là chỉ tại cái tội ngông cuồng dại dột của tôi. Tôi biết làm thế nào bây giờ? (Tô Hoài)
MÔN NGỮ VĂN 8 – BÀI 21. CÂU CẢM THÁN
Trả lời:
d. Sự ân hận của Dế Mèn trước cái chết thảm thương của Dế Choắt.
không thể xếp a, b, c, d vào câu cảm thán (không có đặc điểm câu cảm thán).
Tình cảm, cảm xúc là:
a. Lời than thở của người nông dân dưới chế độ phong kiến xưa.
b. Lời than thở của người chinh phụ do chiến tranh phong kiến gây ra.
c. Tâm trạng bế tắc của nhà thơ trước cuộc sống (Trước Cách mạng Tháng Tám).
MÔN NGỮ VĂN 8 – BÀI 21. CÂU CẢM THÁN
 Đặt hai câu cảm thán để bộc lộ cảm xúc:
a) Trước tình cảm của người thân dành cho mình.
b) Khi nhìn thấy mặt trời mọc.
 Hãy nhắc lại đặc điểm hình thức và chức năng của câu nghi vấn, câu cầu khiến và câu cảm thán.
 Các câu sau thuộc kiểu câu gì ?
Nghi vấn
Cầu khiến
Cảm thán
a) Hãy cố gắng lên !
b) Người thuê viết nay đâu ?
c) Ở ngoài kia vui sướng biết bao nhiêu !
MÔN NGỮ VĂN 8 – BÀI 21. CÂU CẢM THÁN
DẶN DÒ
-Học thuộc ghi nhớ, xem lại các bài tập, tập viết đoạn văn có các kiểu câu đã học.
-Soạn bài “Nước Đại Việt ta”, trả lời câu hỏi trang 69 SGK.
Xin chân thành cám ơn quý thầy, cô đến dự tiết học này .
TRƯỜNG THCS XUÂN DIỆU MÔN: NGỮ VĂN LỚP 8
GVBM: Nguyễn Thị Kim Phụng