Bài 21. Câu cảm thán

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô về dự giờ thăm lớp
Giáo viên thực hiên: Lê Hải Anh

Kiểm tra bài cũ:

Câu 1:Nêu đặc điểm hình thức và chức năng của câu cầu khiến. Cho ví dụ.
Câu 2: Trong những câu sau câu nào là câu cầu khiến:
a) Con đi đi !
b) Xin đừng phá phách nữa !
c) Con có học bài không đây.

a
b
TiẾT 86: CÂU CẢM THÁN
I.Đặc điểm hình thức và chức năng.
1. Ví dụ


TiẾT 86: CÂU CẢM THÁN
Đọc các ví dụ sau và trả lời câu hỏi.
a) Hỡi ơi lão Hạc ! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết …Một người như thế ấy !...Một người khóc vì trót lừa một con chó !...Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm, láng giềng …Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có cái ăn ư ? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày thêm đáng buồn…
b) Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống trăng tan?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới?
Đâu những ngày mưa cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca cho giấc ngủ ta tưng bừng?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật ?
- Than ôi ! Thời oanh liệt nay còn đâu ?
TiẾT 86: CÂU CẢM THÁN
I.Đặc điểm hình thức và chức năng.
Ví dụ:


- Hỡi ơi lão Hạc !
- Than ôi !
Từ ngữ cảm thán: hỡi ôi, than ôi
Cuối câu có chấm than (!)
Câu cảm thán
Dùng để bộc lộ cảm xúc
Đặc điểm
Hình thức
Chức năng
TiẾT 86: CÂU CẢM THÁN
I.Đặc điểm hình thức và chức năng.
Ví dụ:
2. Ghi nhớ :



Đặc điểm
Hình thức
Từ ngữ cảm thán: Ôi, than ôi, hỡi ơi, chao ôi, trời ơi, biết bao, biết chừng nào,
Kết thúc câu bằng dấu chấm than (!)
Chức năng
Dùng để bộc lộ cảm xúc của người nói (người viết)
Phạm vi
sử dụng
Trong văn chương hoặc trong cuộc sống hàng ngày
TiẾT 86 : CÂU CẢM THÁN
BÀI TẬP NHANH:
Hãy thêm các từ ngữ cảm thán và dấu câu chấm than để chuyển các câu sau thành câu cảm thán:

a) Anh đến muộn quá

b) Buổi chiều thơ mộng quá.

c) Những đêm trăng lên.
Trời ơi, anh đến muộn quá !
Buổi chiều thơ mộng biết bao !
Ôi, những đêm trăng lên !
THảo luận
TiẾT 86: CÂU CẢM THÁN
I.Đặc điểm hình thức và chức năng.
Ví dụ:
Ghi nhớ :
II. Luyện tập :


TiẾT 86: CÂU CẢM THÁN
Bài tập 1: Hãy cho biết các câu trong những đoạn trích sau có phải đều là câu cảm thán không. Vì sao ?
a) Than ôi ! Sức người khó lòng địch nổi với sức trời ! Thế đê không sao cự lại được với thế nước ! Lo thay ! Nguy thay ! Khúc đê này hỏng mất .
( Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay)
Là câu cảm thán
Hỡnh thức:
+ Có từ ng? cảm thán: Than ôi, thay
+ Kết thúc bằng dấu chấm than ( ! )
Chức nang: Bộc lộ sự lo lắng trước tỡnh thế nguy cấp của thiên tai.
TiẾT 86: CÂU CẢM THÁN

b) Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi !
( Thế Lữ , Nhớ rừng)
Là câu cảm thán
Hỡnh thức: Có từ cảm thán " Hỡi, ơi" và kết thúc bằng dấu chấm than ( ! )
Chức nang: Bộc lộ sự nuối tiếc, bất hoà sâu sắc với thực tại, niềm khao khát tự do của con hổ .
TiẾT 86: CÂU CẢM THÁN
c) Chao ôi, có biết đâu rằng: hung hăng, hống hách láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ cho những cử chỉ ngu dại của mình thôi. Tôi đã phải trải cảnh như thế. Thoát nạn rồi, mà vẫn ân hận quá, ân hận mãi.
( Tô Hoài, Dế mèn phiêu lưu ký )
Lưu ý: - không phải các câu có dấu chấm than ở cuối câu đều là câu cảm thán. Câu cảm thán phải chứa các từ ngữ cảm thán.
- Có trường hợp câu cảm thán kết thúc bằng dấu chấm (.)
Là câu cảm thán
Hỡnh thức: Từ cảm thán " Chao ôi" và kết thúc bằng dấu chấm ( . )
Chức nang: Bộc lộ sự ân hận, day dứt, an nan trước nh?ng lỗi lầm mà Dế Mèn đã nhận ra
TiẾT 86: CÂU CẢM THÁN
Bài tập 2: Phân tích tình cảm, cảm xúc được thể hiện trong những câu sau đây. Có
thể xếp những câu này vào kiểu câu cảm thán được không? Vì sao?
a) Ai làm cho bể kia đầy
Cho ao kia cạn cho gầy cò con ?
(ca dao)
= > Bài ca dao là lời than thở của người nông dân dưới chế độ phong kiến.
b) Xanh kia thăm thẳm từng trên
Vì ai gây dựng cho nên nỗi này ?
(Chinh phụ ngâm khúc)
= > Là lời oán trách chiến tranh phong kiến đã gây ra bao đau khổ cho người chinh phụ có chồng đi chinh chiền ở nơi xa
TiẾT 86: CÂU CẢM THÁN
c) Tôi có chờ đâu, có đợi đâu;
Đem chi xuân lại gợi thêm sầu
(Chế Lan Viên - Xuân
= > Bộc lộ tâm trạng bế tắc của nhà thơ trước cuộc sống ( trước Cách mạng tháng Tám)
d) Anh m� ch?t l� ch? t?i cỏi t?i ngụng cu?ng d?i d?t c?a tụi. Tụi bi?t l�m th? n�o bõy gi? ?
(Tụ Ho�i - D? Mốn phiờu luu kớ)
= > Bộc lộ cảm xúc ân hận của Dế Mèn trước cái chết thảm thương, oan ức của Dế Choắt
Tuy các câu trên đều bộc lộ tình cảm, cảm xúc nhưng không có từ cảm thán, nên không phải là câu cảm thán
4) Hãy nhắc lại đặc điểm hình thức và chức năng của câu nghi vấn, câu cầu khiến và câu cảm thán.
- Có từ nghi vấn hoặc từ “hay”
- Cuối câu có dấu chấm hỏi (?)
- Dùng để hỏi.
- Cầu khiến, khẳng định, phủ định đe dọa, bộc lộ tình cảm, cảm xúc
- Có từ cầu khiến
- Cuối câu có dấu chấm than (!)
- Ra lệnh, yêu cầu, đề nghị, khuyên bảo
- Có từ cảm thán
- Cuối câu có dấu chấm than (!)
- Bày tỏ cảm xúc
CÙNG CHƠI TRÒ CHƠI
CÂU 1
Dựa vào cảnh trong ảnh hãy viết một đoạn văn có sử dụng các kiểu câu đã học
`
Xin trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo!