Bài 21. Câu cảm thán

chào mừng các thầy cô giáo
về dự giờ thăm lớp
Lớp 8A
Môn: Ngữ văn
a,Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết… Một người như thế ấy! … Một người đã khóc vì trót lừa một con chó!...Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm, láng giềng… Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn… (Nam Cao, Lão Hạc)
Hỡi ơi lão Hạc!
- Có từ cảm thán: Hỡi ơi
- Có dấu chấm than ở cuối câu
- Cảm xúc vừa thương xót, vừa trách móc
b) Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật?
Than ôi!Thời oanh liệt nay còn đâu?
(Nhớ rừng- Thế Lữ)
Than ôi!
- Có từ cảm thán: Than ôi
- Có dấu chấm than ở cuối câu
- Cảm xúc tiếc nuối
b. Đẹp biết bao!
a. Có biết bao người đã ra trận và mãi mãi không trở về.
-> Câu trần thuật
-> Câu cảm thán



a. Đẹp vô cùng Tổ quốc ta ơi!
-> Tự hào
b. Bỗng lòe chớp đỏ
Thôi rồi , Lượm ơi!
-> Thương xót
c. Ha ha! Một lưỡi gươm!
-> Vui mừng
-> Câu cảm thán bộc lộ cảm xúc rất đa dạng: tự hào, sung sướng, vui mừng, thán phục; đau đớn, hối hận, nuối tiếc, thương xót, trách móc, than vãn ... Việc xác định cảm xúc cho câu cảm thán phải căn cứ vào từ ngữ cảm thán và ngữ cảnh cụ thể.
Hỡi ơi Lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết . Một người như thế ấy! . Một người đã khóc vì trót lừa một con chó! . Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên luỵ đến hàng xóm, láng giềng . Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn . -Nam Cao-
c. Ôi, con đã cho bố bất ngờ quá lớn.
- Tạ Duy Anh-
b. Những người muôn năm cũ
Hồn ở đâu bây giờ?
- Vũ Đình Liên-
-> Không phải câu nào chứa dấu chấm than và bộc lộ cảm xúc đều là câu cảm thán.
-> Có một số ít câu cảm thán kết thúc bằng dấu chấm (.)
-> Có những câu bộc lộ cảm xúc nhưng không phải là câu cảm thán.
-> Câu cảm thán bộc lộ cảm xúc rất đa dạng: tự hào, sung sướng, vui mừng, thán phục; đau đớn, hối hận, nuối tiếc, thương xót, trách móc, than vãn ... Việc xác định cảm xúc cho câu cảm thán phải căn cứ vào từ ngữ cảm thán và ngữ cảnh cụ thể.
Bài 1: Hãy cho biết các câu trong đoạn trích sau có phải đều là câu cảm thán không. Vì sao?
a) Than ôi! Sức người khó lòng địch nổi với sức trời! Thế đê không sao cự lại được với thế nước! Lo thay! Nguy thay! Khúc đê này hỏng mất.
(Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay)
b) Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!
(Thế Lữ, Nhớ rừng)
Bài tập 2: Phân tích tình cảm, cảm xúc được thể hiện trong những câu sau đây. Có thể xếp những câu này vào kiểu câu cảm thán được không? Vì sao?
Ai làm cho bể kia đầy
Cho ao kia cạn cho gầy cò con?
(Ca dao)
b) Xanh kia thăm thẳm từng trên
Vì ai gây dựng cho nên nỗi này?
(Chinh phụ ngâm khúc)
Lời than thở của người nông dân dưới chế độ phong kiến.
Lời than thở của người chinh phụ trước nỗi truân chuyên do chiến tranh gây ra.
Tất cả các câu trong phần này đều bộc lộ tình cảm, cảm xúc nhưng không phải là câu cảm thán vì không có hình thức đặc trưng của kiểu câu này (không có từ ngữ cảm thán và dấu chấm than).
? Nhắc lại đặc điểm hình thức và chức năng của câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán?
- Có từ nghi vấn hoặc từ “hay”
- Cuối câu có dấu chấm hỏi (?)
- Dùng để hỏi.
- Cầu khiến, khẳng định, phủ định đe dọa, bộc lộ tình cảm, cảm xúc
- Có từ cầu khiến
- Cuối câu có dấu chấm than (!)
- Ra lệnh, yêu cầu, đề nghị, khuyên bảo
- Có từ cảm thán
- Cuối câu có dấu chấm than (!)
- Bày tỏ trực tiếp cảm xúc
?
Hãy thêm các từ ngữ cảm thán để chuyển đổi các câu sau thành câu cảm thán?
a) Anh đến muộn quá.
b) Buổi chiều thơ mộng.
c) Những đêm trăng thật đẹp.
Buổi chiều thơ mộng biết bao!
Ôi, những đêm trăng thật đẹp!
Trời ơi, anh đến muộn quá!
Cảm ơn các thầy cô giáo
và các em học sinh !